قربانیان آبهای مدیترانه/ مرگ ۲۸۵ مهاجر ثبت شد
مسیر دریایی شرقی مدیترانه، به ویژه به سمت جزایر یونانی مانند «ساموس، لسبوس و رودس» یکی از خطرناکترین راههای مهاجرت به اروپا است. براساس آمارها، از سال ۲۰۱۵ تاکنون بیش از ۳ هزار و ۴۰۰ مهاجر و پناهجو در این مسیر جان خود را از دست دادهاند.
محمود فاضلی در اعتماد نوشت: مرگ مهاجران در مسیرهای مهاجرتی به اروپا طی سالهای گذشته به یکی از بحرانها جدی دریای مدیترانه تبدیل شده است. در روزهای اخیر غرق شدن یک قایق مهاجرت غیرقانونی در جنوب جزیره «کرت» واقع در یونان که منجر به مرگ و ناپدید شدن ۲۷ جوان مصری به همراه ۷ نفر از ملیتهای دیگر شد، یکبار نشان داد مهاجرت غیرقانونی اتباع سایر کشورها همچنان قربانیان زیادی در مدیترانه دارد.
این قایقِ حامل مهاجران غیرقانونی که هفتم دسامبر به مقصد یونان حرکت کرده حامل ۳۴ مهاجر غیرقانونی از ملیتهای مختلف بوده است. در ماه ژوئیه گذشته نیز ۱۳ مصری در اثر غرق شدن یک قایق مهاجرتی در سواحل لیبی که در مسیر خود به سمت سواحل یونان بود جان خود را از دست دادند.
مهاجران در پی تعقیبشدن توسط گارد ساحلی کشورهای یونان یا ایتالیا بهطور معمول مجبور به ترک قایقها در نزدیکی ساحل میشوند. آنها یا بهدلیل ترس از گیر کردن قایق در ساحل، یا به دلیل تمایل به فرار از گشتی که ممکن است آنها را بازداشت کنند، با حوادث مختلفی و بعضا مرگباری روبه رو میشوند. تعقیب و گریزهای پرسرعت نیز برای جلوگیری از ورود مهاجرین بسیار شایع است و بهطور معمول منجر به آسیب به قایقهای حامل مهاجران میشود.
حادثه اخیر تنها چند روز پس از غرقشدن ۱۸ مهاجر در سواحل جنوبی جزیره «کرِت» رخ داد. قایقی که آنها در آن سفر میکردند، ۱۸ مهاجر جانباخته و ۲ بازمانده در وضعیت بحرانی پیدا شدند. مقامات محلی یونانی مدعیاند قربانیان بر اثر افت شدید دمای بدن جان باختهاند.
از ابتدای سال ۲۰۲۵ تا ۷ دسامبر مرگ ۲۸۵ مهاجر در مدیترانه شرقی ثبت شده است. ۱۸۶ مورد از این مرگها مربوط به غرق شدن، ۹۸ مورد مرگهای ناشناخته و یکی مرگ تصادفی طبقهبندی شده است. در مجموع ۱۴ کودک مهاجر از ابتدای سال ۲۰۲۵ در این منطقه جان خود را از دست دادهاند.
مسیر دریایی شرقی مدیترانه، به ویژه به سمت جزایر یونانی مانند «ساموس، لسبوس و رودس» یکی از خطرناکترین راههای مهاجرت به اروپا است. براساس آمارها، از سال ۲۰۱۵ تاکنون بیش از ۳ هزار و ۴۰۰ مهاجر و پناهجو در این مسیر جان خود را از دست دادهاند. این مرگها نه تنها نتیجه قایقهای ناامن و نقش قاچاقچیان است، بلکه بهطور مستقیم با سیاستهای ضدمهاجرتی اتحادیه اروپا و یونان مرتبط است.
گارد ساحلی یونان و آژانس فرانتکس (آژانس اروپایی مدیریت همکاری عملیاتی در مرزهای خارجی) با بودجه هنگفت اتحادیه اروپا، بهطور معمول متهم به استفاده از استراتژی هستند که مرگ را به عنوان ابزار بازدارندگی استفاده میکند. غرق کشتی «آدریانا» در سواحل یونان در ژوئن ۲۰۲۳ با بیش از ۶۵۰ کشته، نمونه بارزی از استفاده از این سیاست است.
مهاجرینی که از مرگ نجات پیدا کردند مدعی شدند گارد ساحلی یونان در حین یدککشی، کشتی را واژگون کرده است. دادستانی یونان نیز بهتازگی رییس گارد ساحلی و ۳ افسر را به اتهام قتل غیرعمد تحت تعقیب قرار داد که نشاندهنده فشارهای بینالمللی است.
کشورهای اروپایی برای مقابله با این پدیده دایما در حال رایزنی هستند. «الکساندر دوبرینت» وزیر کشور آلمان اخیرا از توافق سه کشور ایتالیا، یونان و آلمان در مورد بازگشت برخی پناهندگان رایزنی کرده و اعلام کرد که این توافق از ژوئن ۲۰۲۶ لازمالاجرا خواهد بود. ایتالیا و یونان توافق کردهاند که آن دسته از پناهندگانی را که طبق مقررات دوبلین مسوول پذیرش آنها بودهاند، از آلمان بازگردانند.
سالهاست که یونان و ایتالیا از پذیرش مهاجران از آلمان، با وجود اینکه در آن کشورها ثبتنام شده بودند، خودداری میکنند. طبق قانون دوبلین، کشورهای اتحادیه اروپا که پناهندگان برای اولینبار در آن ثبتنام شدهاند، موظف به پذیرش آنها هستند.
با این حال، بسیاری از مهاجران از دو کشور سفر خود را به آلمان ادامه دادند و در آنجا درخواست پناهندگی دادند. نزدیک به ۱۰۰ هزار پناهجو فقط از یونان بین سالهای ۲۰۲۰ تا آوریل امسال به آلمان مهاجرت کردهاند. اخراجها اغلب به دلیل احکام دادگاه با شکست مواجه شدهاند. در ازای بازگرداندن این مهاجران قرار است کشورهای واقع در مرزهای خارجی اتحادیه اروپا از برخی مسوولیتها رهایی یابند.
توافق اعلام شده بخشی از مقررات جدیدی است که وزرای کشور اتحادیه اروپا بر سر آن توافق کردهاند. پس از ماهها مذاکره، آنها بر سر تشدید قابل توجه سیاست مشترک پناهندگی خود به توافق رسیدند. بخشی از این توافق، سازوکار موسوم به همبستگی است. پس از اجرایی شدن آن، آلمان در ابتدا دیگر ملزم به پذیرش پناهندگان از سایر کشورهای اتحادیه اروپا نخواهد بود. برای آلمان، این بدان معناست که نه حمایت مالی ارایه خواهد کرد و نه مجبور به ثبت هیچ ورودی خواهد بود.
در این سازوکار همبستگی کشورهای اتحادیه اروپا با فشار مهاجرتی بالا، مانند ایتالیا یا یونان، میتوانند پناهندگان را به سایر کشورهای اتحادیه اروپا منتقل کنند. طبق این آییننامه، آلمان در واقع یا باید پناهندگان را بپذیرد یا برای هر پناهندهای که نمیپذیرد، ۲۰۰۰۰ یورو به کشورهای مورد نظر بپردازد. با این حال، این آییننامه اقدامات جبرانی مختلفی را نیز پیشبینی میکند.
در ژوئن ۲۰۲۴، اتحادیه اروپا اصلاحاتی در سیستم مشترک پناهندگی اروپا تصویب کرد که کشورهای عضو تا ژوئن ۲۰۲۶ باید آن را اجرا میکردند. در ماه آوریل نیز کمیسیون اروپا اعلام کرد که در اجرایی کردن بخشهایی از این اصلاحات تسریع کرده تا کشورهای عضو بتوانند روند رسیدگی به درخواستهای پناهندگی را سرعت بیشتری ببخشند.
