از بحران گفتوگو در ایران تا تصویر نادرست از ما در جهان؛ روایت دبیر علمی همایش دینانی
دبیر علمی کنفرانس بینالمللی «ماجرای فکر فلسفی در آثار غلامحسین ابراهیمی دینانی» با تأکید بر ضرورت بازسازی فرهنگ گفتوگو در ایران، این همایش را تلاشی برای ورود جدی به دیالوگ انتقادی در سه سطح ملی، منطقهای و جهانی دانست.
سید جواد میری، هیئتعلمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، در گفتوگویی درباره اهداف و ابعاد کنفرانس بینالمللی «ماجرای فکر فلسفی در آثار غلامحسین ابراهیمی دینانی» اظهار کرد: یکی از معضلات جدی فضای فکری در ایران، فقدان گفتوگوی انتقادی میان اهل نظر است. اندیشمندان کمتر آثار یکدیگر را میخوانند و نقد میکنند و همین مسئله مانع شکلگیری همگرایی فکری و پویایی اجتماعی میشود. جامعهای که گفتوگو در آن جدی گرفته نشود، امکان توسعه و حرکت رو به جلو نخواهد داشت.
به گزارش فرارو، به گفته وی، این ضرورت تنها به سطح ملی محدود نمیشود. در سطح منطقهای، هدف از گفتوگو، ایجاد ارتباط فکری و انتقادی میان اندیشمندان جهان اسلام و بازاندیشی مشترک درباره مسائل معاصر تمدن اسلامی است؛ جهانی که از خاورمیانه تا آسیای مرکزی، شبهقاره هند، شمال آفریقا، بخشهایی از اروپا و حتی جوامع مسلمان در آمریکای شمالی و اقیانوسیه را دربرمیگیرد. دکتر میری تأکید کرد که تمدن اسلامی، برخلاف تصورات محدودکننده، پهنهای وسیع و متکثر دارد و نیازمند گفتوگویی درونتمدنی و بینافرهنگی است.
او سطح سوم این گفتوگو را سطح جهانی دانست و افزود: تصویری که امروز از ایران در جهان ساخته و مخابره میشود، فاصلهای معنادار با واقعیت تاریخی، فرهنگی و تمدنی ایران دارد. هر جامعهای حاشیههایی دارد، اما نمیتوان حاشیه را بهجای متن نشاند. برای اصلاح این تصویر، باید از طریق اندیشه، گفتوگو و تولید علمی وارد میدان شد.
دبیر علمی همایش با اشاره به سابقه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در بازخوانی آثار متفکران برجسته ایرانی و جهان اسلام، گفت: در سالهای اخیر اندیشمندانی چون شریعتی، علامه طباطبایی، علامه جعفری، رضا داوری اردکانی، سید جواد طباطبایی، فرانتس فانون، هما کاتوزیان و دیگران در پروژههای علمی پژوهشگاه مورد بررسی قرار گرفتهاند و انتخاب دکتر دینانی نیز در همین مسیر قابل فهم است.
به باور او، غلامحسین ابراهیمی دینانی یکی از نمایندگان برجسته سنت حکمی، فلسفی و عرفانی ایران معاصر است که بیش از هفت دهه در این حوزه اندیشهورزی و تولید اثر داشته، اما آثار او کمتر بهصورت منسجم و انتقادی بازخوانی شده است. دکتر میری تأکید کرد که مواجهه انتقادی با سنت، بهمعنای بازگشت نوستالژیک به گذشته نیست، بلکه راهی برای افقگشایی در جهان معاصر است.
وی همچنین به چندرشتهای بودن این همایش اشاره کرد و گفت: در این رویداد، پژوهشگرانی از فلسفه، علوم سیاسی، جامعهشناسی، روانشناسی، عرفان، اقتصاد و هنر حضور دارند تا گفتوگویی میانرشتهای شکل گیرد. در مجموع نزدیک به ۵۰ پژوهشگر از ایران و کشورهای مختلف در این کنفرانس مشارکت کردهاند.
دکتر میری درباره خروجیهای علمی همایش نیز توضیح داد: مقالات ارائهشده پس از داوری، بهصورت کتاب فارسی توسط پژوهشگاه منتشر خواهد شد و منتخبی از آنها نیز به زبان انگلیسی ترجمه و در سطح بینالمللی منتشر میشود. به گفته او، هدف این است که اندیشههای معاصر ایران محدود به زبان فارسی و جغرافیای ایران نماند.
او در پایان با اشاره به تداوم این مسیر علمی، از برنامهریزی برای برگزاری همایشهای بعدی درباره دیگر متفکران ایرانی خبر داد و تأکید کرد که پروژه «متفکرمحور» همچنان ادامه خواهد داشت.
