رودکی؛ از عزیزی در دربار سامانی تا کورشدن به دست پادشاهان
رودکی از بزرگترین شاعران تاریخ ایران است. زندگی پرفرازونشیب وی، حکایتکننده دورانی از عزت و روزگار محنت و درماندگی است.
فرارو- رودکی را باید یکی از بزرگترین شاعران تاریخ ایران و جهان دانست. اهمیت وی در تاریخ ادبیات ایران تا آن پایه است که بسیاری از او بهعنوان پدر ادب پارسی یاد میکنند.
به گزارش فرارو، باوجوداینکه بخش اعظم آثار رودکی از بین رفته است، همچنان از او بهعنوان یکی از مهمترین شاعران تاریخ نام برده میشود. رودکی ازجمله ادیبان و موسیقیدانان مهم در روزگار گذشته است.
از عزیزی در دربار سامانی تا کورشدن به دست پادشاهان
پساز حمله اعراب به ایران، بهمدت چند قرن زبان درباری ایران به زبان عربی مبدل شده بود. در این دوره بود که تعدادی از شاعران ایرانی، به سرودن شعر به زبان فارسی روآوردند. پیشاز رودکی، افرادی از قبیل محمد وصیف، محمد سگزی، بسام کرد و... نیز دست به سرودن شعر به زبان فارسی دری زده بودند. بااینحال رودکی اولین شاعر ایرانی بود که بهشکلی نظاممند دست به این مهم زد. او اولین شاعر ایرانی بود که دیوان شعر داشت و بههمینسبب بسیاری از وی بهعنوان پدر شعر فارسی یاد میکنند.
رودی در روستای بتج در تاجیکستان امروزی دیده به جهان گشود. خیلی زود به درمان سامانیان رفت و به مهمترین شاعر درباری در دوره سامانیان بدل گشت. بههمینسبب، روزگار برای وی با مسامحه و آشتی سپری میشد. علارغم اینکه شاعر متملقی نبود، مورد لطف شاهان سامانی قرار گرفت و بهاینجهت اوضاع مالی و اجتماعی مناسبی داشت.
رودکی از شاعران پرکار روزگار خود بود. وی افزونبر یک میلیون بیت شعر سروده بود که دراینبین تعداد کمی از آنها به دست ما رسیده است. علاوهبر این، رودکی از موسیقیدانان و چنگنوازان بنام دوران سامانی نیز بوده است. نوای چنگ رودکی، در میان شاهان و مردم دوره سامانی از شهرت بسیاری برخوردار بوده است.
در کنار همه اینها، از رودکی بهعنوان مترجمی چیرهدست نیز یاد میشود. او اولین کسی بود که کلیله و دمنه را به زبان فارسی و بهشکل موزون ترجمه کرد. متاسفانه ابیات بسیار کمی از ترجمه رودکی باقی مانده است. بااینحال، با توجه به همان تعداد اندک نیز میتوان حدس زد که ترجمه کلیله و دمنه رودکی، اثری درخشان و مهم بوده است. افزونبر کلیله و دمنه، سندبادنامه نیز به قلم رودکی ترجمه شده بود که این ترجمه نیز به سرنوشتی مشابه با سرنوشت کلیله و دمنه دچار شد.
رودکی را بنیانگذار رباعی در ادبیات فارسی میدانند. غالب اشعار وی نیز متشکل از رباعیها، غزلیات و قصیدهها بودهاند. شعر رودکی، شعری ساده، پندآموز و درعینحال غنی از منظر ادبیات است. او را باید طلیعهای دانست برای دیگر شاعران بزرگ ایران زمین. چنانکه نمیتوان منکر شد که همه شاعران ایرانی پساز رودکی، نیمنگاهی به وی و اشعارش داشتهاند.
پارههایی از زندگی رودکی، همچنان در هالهای از ابهام قرار دارند. بسیاری معتقدند که وی از همان روزگار کودکی نابینا بوده است. در مقابل جمع زیادی نیز بر این عقیدهاند که رودکی در سالهای پایانی عمرش، بهایندلیل که مورد خشم دربار قرار گرفته بود، کور شد. در سالهای دهه 1940، صدرالدین عینی، بههمراه تعدادی از باستانشناسان روس، مقبره رودکی را شکافتند. مکاشفات عینی و همراهانش حاکی از این بود که رودکی پیشاز مرگ مورد شکنجه قرار گرفته و نابینا شده است.
