ترامپ در نقش ترمز یا موتور جنگ بعدی با ایران؟
آیا اسرائیل در پی گشودن فصل تازهای از تقابل نظامی با ایران است؟
بنیامین نتانیاهو پس از حملات ژوئن، با جایگزینکردن «تهدید موشکی» بهجای پرونده هستهای، تلاش می کند آمریکا را به تقابل تازهای با ایران بکشاند؛ اقدامی که با اولویتهای اعلامی ترامپ برای کاهش تمرکز بر خاورمیانه در تضاد است. در داخل آمریکا، ترامپ میان فشار لابیهای حامی اسرائیل و پایگاه «اول آمریکا» گرفتار شده است. تحلیلگران هشدار میدهند تداوم این راهبرد، خطر جنگی فرسایشی و ناخواسته را افزایش میدهد، در حالی که ملاحظات انتخاباتی ۲۰۲۶ توان مانور ترامپ را محدود کرده است.
فرارو– علی هارب، تحلیلگر ارشد مسائل بین الملل شبکه الجزیره
به گزارش فرارو به نقل از شبکه الجزیره، بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، بیش از ۳۰ سال است که درباره تهدید ایران علیه اسرائیل و جهان هشدار میدهد. دونالد ترامپ، رئیسجمهور ایالات متحده، در ماه ژوئن به این هشدارها توجه نشان داد و تأسیسات هستهای تهران را بمباران کرد. اما به نظر میرسد نتانیاهو هنوز قانع نشده است و وقتی روز یکشنبه برای دیدار با ترامپ در اقامتگاه مار-ئه-لاگو او در فلوریدا به آمریکا بازمیگردد، برای اقدامات نظامی بیشتر علیه ایران فشار خواهد آورد. اینبار تمرکز بر برنامه موشکی ایران است.
مقامهای اسرائیلی و متحدان آمریکایی آنان بار دیگر طبل جنگ علیه ایران را میکوبند و استدلال میکنند که باید به برنامه موشکی تهران فوراً رسیدگی شود. با این حال، تحلیلگران گفتهاند که یک درگیری دیگر با ایران، در تضاد آشکار با اولویتهای سیاست خارجیِ اعلامشده ترامپ قرار خواهد گرفت.
سینا طوسی، پژوهشگر ارشد اندیشکده «مرکز سیاست بینالملل» در اظهاراتی گفت در حالی که ترامپ در پی تعمیق همکاریهای اقتصادی و شکلدادن به پیوندهای دیپلماتیک میان اسرائیل و کشورهای عربی است، نتانیاهو بهدنبال سلطه نظامی بر منطقه است.» او تاکید کرد: «بنابراین فکر میکنم ریشه اهداف نتانیاهو و مسیری که میخواهد آمریکا را به حمایت از آن سوق دهد همینجاست؛ اما این مسیر نهایتاً با منافع آمریکا که در جهتی دیگر حرکت میکند و ثبات بیشتری را در منطقه میخواهد؛ ثباتی که مستلزم مداخله مستقیم نظامی آمریکا نباشد به نقطه برخورد خواهد رسید.»
اسرائیل و بازی تغییر تهدید؛ حفظ تقابل با ایران به هر قیمت
از زمانی که دونالد ترامپ میانجیگری آتشبس در غزه را بر عهده گرفت، اسرائیل تقریباً بهصورت روزانه آن را نقض کرده است. دونالد ترامپ که خود را «صلحساز» معرفی میکند، مدعی شده است که برای نخستینبار در سه هزار سال گذشته، صلح را به خاورمیانه آورده است. در همین راستا، راهبرد امنیت ملی که بهتازگی از سوی دولت او منتشر شده، تصریح میکند که خاورمیانه در حال «ظهور بهعنوان منطقهای مبتنی بر شراکت، دوستی و سرمایهگذاری» است و دیگر در اولویت سیاست خارجی ایالات متحده قرار ندارد.
در حالی که ایالات متحده وعده میدهد حضور نظامی و وزن راهبردی خود را در خاورمیانه کاهش دهد، به نظر میرسد اسرائیل در حال لابیگری برای جنگی است که میتواند واشنگتن را به درون یک درگیری تازه بکشاند. در دهههای گذشته، اسرائیل برنامه هستهای ایران را بهعنوان مهمترین تهدید علیه امنیت خود و جهان برجسته کرده است. اما ترامپ اصرار دارد که حملات آمریکا به سه تأسیسات هستهای ایران در ماه ژوئن، این برنامه را از میان برده است.
تحلیلگران میگویند فارغ از اینکه ارزیابی ترامپ تا چه حد دقیق باشد، همین اعلام او اسرائیل را واداشته است «تهدید» دیگری را جایگزین کند؛ تا ناچار نشود علناً با رئیسجمهور آمریکا مخالفت کند. تریتا پارسی، معاون اجرایی مؤسسه کوئینسی در اظهاراتی تاکید کرد: از آنجا که ترامپ «درست یا غلط» مسئله هستهای را حلشده اعلام کرده است، اسرائیل اکنون تمرکز را به سمت موضوع موشکها میبرد تا فشار بر تهران را حفظ کند. پارسی به الجزیره گفت: «نتانیاهو آمریکا را تحت فشار میگذارد تا در جنگی دیگر علیه ایران، اینبار با محوریت موشکها، در کنار اسرائیل قرار بگیرد؛ بخشی از علت این است که ترامپ به ایده پرداختن دوباره به پرونده هستهای روی خوش نشان نمیدهد؛ چون گفته آن را حل کرده و برنامه را کاملاً نابود کرده است.» او تاکید کرد: «اسرائیلیها دائماً خط پایان را جابهجا میکنند تا مطمئن شوند تقابل با ایران به یک جنگ بیپایان و دائمی تبدیل میشود.»
ترامپ میان دو فشار؛ رأیدهندگان خسته، حامیان جنگطلب
ایران همواره تأکید کرده است که برنامه هستهایاش ماهیتی صلحآمیز دارد؛ برخلاف اسرائیل که بنا بر باور رایج، دارای زرادخانه هستهای اعلامنشده است. تهران همچنین هرگز بدون تحریک، بهطور خودجوش موشک به سوی اسرائیل شلیک نکرده است. در جریان جنگ ماه ژوئن، ایران صدها موشک به سمت اسرائیل شلیک کرد که دهها فروند از آنها از سامانه پدافندی چندلایه این کشور عبور کردند؛ با این حال، این اسرائیل بود که بدون تحریک آشکار، آغازگر جنگ شد.
با این همه، اسرائیل و متحدانش همچنان درباره برنامه موشکی ایران هشدار میدهند و مدعیاند که تهران در حال بازیابی توان خود و افزایش ظرفیت تولید است. در همین چارچوب، کمیته روابط عمومی آمریکا–اسرائیل (ایپک) در ایمیلی که این ماه برای حامیان خود ارسال کرد، اعلام نمود: «برآورد اسرائیل نشان میدهد که از مجموع حدود سههزار موشکی که ایران پیشتر در اختیار داشت، هنوز نزدیک به ۱,۵۰۰ موشک باقی مانده است.»
برنامه موشکی ایران قرار است در دستور کار گفتوگوها قرار گیرد؛ زمانی که بنیامین نتانیاهو روز یکشنبه به فلوریدا سفر میکند و دوشنبه در اقامتگاه مارالاگو با دونالد ترامپ دیدار خواهد داشت. در همین راستا، لیندزی گراهام، سناتور جمهوریخواه و از چهرههای سرسخت ضدایران که روابط نزدیکی با ترامپ دارد، این ماه به اسرائیل سفر کرد و بار دیگر بر «خطر موشکهای دوربرد ایران» تأکید گذاشت. او هشدار داد که ایران این موشکها را «در شمار بسیار بالا» تولید میکند. گراهام به اورشلیم پست گفت: «ما نمیتوانیم اجازه دهیم ایران موشکهای بالستیک تولید کند، زیرا این موشکها میتوانند سامانه گنبد آهنین را از کار بیندازند. این یک تهدید بزرگ است.»
از سوی دیگر، یسرائیل کاتس، وزیر جنگ اسرائیل، نیز بر ظرفیت موشکی ایران انگشت گذاشته و تلویحاً گفته است که دولت نتانیاهو هیچگونه تهدیدی را در منطقه تحمل نخواهد کرد. او به نقل از تایمز آو اسرائیل گفته است: «نهادهای دفاعی تحولات را بهدقت زیر نظر دارند و طبعاً نمیتوانم بیش از این وارد جزئیات شوم.» کاتس در ادامه اظهاراتش تاکید کرد: « اما در یک اصل هیچ اختلافنظری وجود ندارد: آنچه پیش از هفتم اکتبر بود، دیگر تکرار نخواهد شد.» او این سخنان را در اشاره به حملات سال ۲۰۲۳ به رهبری حماس علیه اسرائیل بیان کرد و تأکید نمود: «ما اجازه نخواهیم داد تهدیدی مبنی بر نابودی علیه دولت اسرائیل مطرح شود.»
با این حال، منتقدان میگویند اسرائیل دستیابی به هژمونی منطقهای را دنبال میکند. تریتا پارسی به الجزیره گفت: «اسرائیلیها هر شش ماه یکبار با طرحی تازه برای بمباران ایران بازمیگردند و این روند ادامه خواهد داشت، مگر آنکه ترامپ تصمیم بگیرد به آن پایان دهد»
اکنون تا حدی بهواسطه خودِ ترامپ بخشهای بزرگی از پایگاه اجتماعی جمهوریخواهان با مداخلههای نظامی سرِ سازگاری ندارند و ترجیح میدهند تمرکز بر مشکلات داخلی آمریکا باشد. این جریان «اول آمریکا» که چهرههای اثرگذار رسانههای راستگرا مانند تاکر کارلسون و استیو بنن نمایندگیاش میکنند، در ماه ژوئن از ترامپ خواستند که به ایران حمله نکند.
حتی چارلی کِرک که از متحدان نزدیک ترامپ و حامی سرسخت اسرائیل معرفی میشود نیز با ورود آمریکا به جنگ مخالفت کرده بود. کارلسون پیشاپیش، تلاش تازه اسرائیل برای سوقدادن آمریکا به جنگ را بهشدت مورد حمله قرار داده است. او در خبرنامهاش در همین ماه نوشت: «کمتر از شش ماه از زمانی میگذرد که ترامپ بهخاطر نتانیاهو خطر جنگ با ایران را به جان خرید؛ اما نخستوزیر همین حالا خواهان اقدامات بیشتری است. این، تعریف یک رابطه انگلی است.»
با این حال، فراکسیون جمهوریخواهان در کنگره همچنان در اکثریت قاطع همراستا با اسرائیل باقی مانده است و مشاور ارشد سیاست خارجی ترامپ یعنی مارکو روبیو نیز از چهرههای ضدایران به شمار میرود. همچنین، «ابَرکمککنندگان مالیِ طرفدار اسرائیل» که در تأمین مالی کارزار انتخاباتی ترامپ نقش داشتند از جمله میریام ادلسون احتمالاً برای مهار صدای جریان «اول آمریکا» در درون جنبش ترامپ، فشار متقابل وارد خواهند کرد.
تریتا پارسی با اشاره به ملاحظات داخلی درباره جنگ با ایران گفت: «اینها عوامل بسیار مهمی هستند، اما باید فهمید که فشارها دوطرفهاند.» او تاکید کرد: «رأیدهندگان این را نمیخواهند. کمککنندگان مالی دستکم شمار زیادی از آنها این را میخواهند. و با نزدیکشدن به انتخابات میاندورهای [نوامبر ۲۰۲۶]، این دو گروه دو فشار متضاد در دو جهت متفاوت وارد خواهند کرد؛ آن هم از سوی دو گروهی که ترامپ معتقد است به هر دوی آنها نیاز دارد.»
سینا طوسی در ادامه اظهاراتش تاکید کرد که محاسبات سیاسی مربوط به جنگ با ایران اکنون بیش از ماه ژوئن اهمیت پیدا کرده است، زیرا آمریکا به انتخابات سال ۲۰۲۶ نزدیکتر شده؛ انتخاباتی که تعیین میکند کنترل کنگره در دست چه جریانی خواهد بود. او تاکید کرد: «محبوبیت ترامپ اکنون بسیار پایین است؛ هم بهخاطر بحرانِ توانِ خرید و هم بهدلیل شکاف محافظهکاران بر سر سیاست خارجی. بنابراین فکر میکنم همه این عوامل، توان ترامپ را برای ورود به یک جنگ بزرگ محدود میکند.»
«اول آمریکا» در آزمون سخت؛ خط قرمز واقعی در برابر اسرائیل
پس از حمله موشکی ایران به یک پایگاه آمریکایی در قطر که به تلفات انسانی در میان نیروهای آمریکا منجر نشد ترامپ اعلام کرد که پس از ۱۲ روز، آتشبس برقرار شده و جنگ پایان یافته است.
اما تحلیلگران هشدار میدهند که دور دوم بمباران ایران احتمالاً به این سادگی قابل مهار نخواهد بود. تریتا پارسی گفت خویشتنداریای که ایران در ماه ژوئن از خود نشان داد، بهاحتمال زیاد تکرار نخواهد شد. او توضیح داد: «واکنش ایران بسیار شدیدتر و بسیار سریعتر خواهد بود، زیرا ایرانیها دریافتهاند که باید این تصور را از بین نبرند که ایران کشوری است که میتوان هر شش ماه یکبار آن را بمباران کرد»
تریتا پارسی هشدار داد که اسرائیل ممکن است بهصورت یکجانبه حمله به ایران را آغاز کند و همزمان، بر سامانههای پدافند هوایی آمریکا در منطقه حساب باز کند تا بهتدریج ایالات متحده را به درون درگیری بکشاند. او تأکید کرد که ترامپ باید از همان ابتدا اسرائیل را از آغاز چنین حملهای بازدارد. تریتا پارسی تاکید کرد: «اگر نمیخواهند اسرائیل آن جنگ را آغاز کند، باید صریح به اسرائیل بگویند: «این جنگ را شروع نکن. و ما کاملاً کنار میکشیم.» این، موضع واقعیِ سیاست «اول آمریکا» است.»
او در پایان به راهبرد امنیت ملی ترامپ اشاره کرد؛ سندی که در آن آمده است تمرکز تاریخی واشنگتن بر خاورمیانه، با حرکت منطقه بهسوی همکاری بیشتر و تنش کمتر، کاهش خواهد یافت. در این راستا تریتا پارسی تاکید کرد: «خب، پس کاهش بدهید. دولتهای پیاپی بارها چنین حرفهایی زدهاند و حالا وقتش است که واقعاً این کار را انجام دهند.»
