«مرغ طوفان پوتین»؛ کابوس هسته‌ایِ پرسه‌زن بر فراز اروپا با برد بی‌نهایت!
بوروستنیک نه یک موشک کروز معمولی، بلکه جهشی بزرگ در مهندسی نظامی است. این موشک روسی با بهره گیری از یک راکتور هسته ای مینیاتوری عملا بردی نامحدود دارد.
بوروستنیک (به روسی: مرغ طوفان) که با نام ناتو SSC-X-9 Skyfall شناخته می‌شود، یکی از شش سلاح راهبردی جدید روسیه است که ولادیمیر پوتین در سال ۲۰۱۸ از آن رونمایی کرد.
به گزارش عصر ایران، این موشک کروز با قابلیت حمل کلاهک هسته ای، به دلیل برخورداری از سیستم پیشرانه هسته ای، عملا مرزهای برد عملیاتی موشک‌های کروز متعارف را شکسته و معمای جدیدی را برای استراتژیست‌های دفاعی آمریکا و ناتو ایجاد کرده است.
فناوری هسته ای؛ برد نامحدود و پرواز طولانی مدت
ویژگی اصلی که موشک ۹ام۷۳۰ بوروستنیک (۹M۷۳۰ Burevestnik) را از همتایان سنتی‌اش مانند خا-۱۰۲ یا کالیبر متمایز می‌کند، سیستم پیشرانش آن است. بر خلاف موشک‌های کروز معمولی که به سوخت مایع محدود هستند، بوروستنیک از یک راکتور هسته‌ای مینیاتوری برای تامین نیروی پیشرانه استفاده می‌کند.
این موشک می‌تواند برای روزهای متمادی در آسمان بماند و عملا تمام کره زمین را در صورت لزوم پیمایش کند. این قابلیت به آن اجازه می‌دهد تا اهداف خود را از طریق غیرمنتظره‌ترین مسیرهای پروازی مورد حمله قرار دهد.
گزارش‌های تخصصی حاکی از آن است که بوروستنیک می‌تواند در ارتفاع بسیار پایین ۵۰ تا ۱۰۰ متری از سطح زمین پرواز کند. این پرواز در ارتفاع کم و چسبیده به عوارض زمین، شناسایی آن را برای رادارهای زمینی و سامانه‌های دفاع هوایی بسیار دشوار می‌سازد.
همچنین، این موشک می‌تواند مانورهای غیرقابل پیش بینی انجام دهد تا از سیستم‌های دفاعی عبور کند.
مکانیسم پیشرانه هسته‌ای حرارتی
موشک‌های کروز هسته‌ای از نوعی سیستم هسته‌ای حرارتی استفاده می‌کنند. این سیستم، که اغلب به عنوان شکلی از موتور اسکرم جت (Scramjet) شناخته می‌شود، از شکافت هسته‌ای برای تولید انرژی استفاده می‌کند. به این صورت که:
شکافت سوخت هسته‌ای توسط راکتور هسته‌ای مینیاتوری داخل موشک انجام می‌شود.
انرژی حرارتی حاصل از شکافت، جریان هوای ورودی را به شدت گرم می‌کند.
این هوای فوق العاده داغ از طریق یک نازل به بیرون شتاب داده می‌شود تا نیروی پیشران تولید کند.
به این ترتیب، شکافت مواد هسته‌ای جایگزین فرآیند احتراق شیمیایی می‌گردد که در پیشرانه‌های موشک‌های کروز سنتی استفاده می‌شود.
تراکم انرژی که از طریق شکافت هسته‌ای آزاد می‌شود، میلیون‌ها برابر بیشتر از انرژی آزاد شده توسط پیشران‌های شیمیایی است. این مزیت فوق العاده به این معناست که مقدار نسبتا کمی از سوخت شکافت‌پذیر می‌تواند موشک را برای مدت زمان بسیار طولانی‌تری به پرواز درآورد.
تهدید راهبردی و هدف روسیه
توسعه موشک بوروستنیک مستقیما به تحولات راهبردی بین روسیه و غرب بازمی گردد. مسکو این موشک را پاسخی به گسترش سامانه‌های دفاع موشکی آمریکا (به ویژه پس از خروج واشنگتن از معاهده موشکی ضدبالستیک در سال ۲۰۰۱) می‌داند.
طراحی این موشک برای بی‌اثر کردن شبکه‌های دفاع هوایی موجود ناتو است که عموما برای رهگیری تهدیدات بالستیک یا مسیرهای پروازی متعارف کالیبره شده اند.
همچنین، این سیستم تضمین می‌کند که روسیه، حتی پس از یک حمله اول هسته‌ای توسط دشمن، ابزاری برای تلافی دارد.
توانایی آن در پرسه زدن برای مدت طولانی و حمله از جهات غیرمنتظره نیز زیرساخت‌های حیاتی و مراکز فرماندهی و کنترل ناتو در سراسر اروپا را به طور دائم در معرض خطر قرار می‌دهد.
آزمایش‌های اخیر و فرمان استقرار
طبق اظهارات رسمی روسیه، آخرین آزمایش حیاتی موشک بوروستنیک در اکتبر ۲۰۲۵ با موفقیت انجام شده است. ژنرال والری گراسیموف، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح روسیه، گزارش داد که موشک در این آزمایش ۱۴۰۰۰ کیلومتر پرواز کرده و به مدت ۱۵ ساعت در هوا بوده است.
رئیس جمهور پوتین پس از این آزمایش، آن را «یک سلاح منحصر به فرد که هیچ کشور دیگری در جهان ندارد» توصیف کرد و دستور داد تا زیرساخت‌های لازم برای استقرار نهایی این سلاح در نیروهای مسلح روسیه آماده شود.
تردیدها، خطرات و سوابق بحث برانگیز
به رغم موفقیت اعلام شده، بوروستنیک یک موشک بحث برانگیز باقی مانده و چالش‌هایی را به همراه دارد.
خطر تشعشع: در سال ۲۰۱۹، انفجاری مرگبار در حین یک عملیات بازیابی (که گمان می‌رفت مربوط به موشک بوروستنیک باشد) در نزدیکی دریای سفید، منجر به کشته شدن حداقل ۵ متخصص هسته‌ای و انتشار موقت تشعشعات شد. برخی کارشناسان غربی به دلیل این خطر، لقب «چرنوبیل پرنده» را به بوروستنیک دادند.
تردید راهبردی: برخی کارشناسان غربی ارزش راهبردی بوروستنیک را زیر سوال می‌برند و معتقدند که سرعت فرو صوت این موشک می‌تواند آن را در نهایت قابل شناسایی کند. با این حال، کارشناسان روسی نقش بوروستنیک را در از بین بردن «باقی مانده» مراکز فرماندهی دشمن پس از یک حمله اولیه موشک‌های بالستیک، مهم می‌دانند.
محل استقرار احتمالی: محققان مکان احتمالی استقرار این موشک را در مجاورت تاسیسات ذخیره‌سازی کلاهک هسته‌ای به نام ولوگدا-۲۰ / چبسارا (حدود ۴۷۵ کیلومتری شمال مسکو) شناسایی کرده اند.
به طور خلاصه، موشک بوروستنیک با قابلیت‌های فنی پیشگامانه خود، نه تنها زرادخانه هسته‌ای روسیه را مدرن می‌کند، بلکه با فرار از محدودیت‌های پیمان‌های کنترل تسلیحات موجود، لایه جدیدی از پیچیدگی وعدم اطمینان را به معادلات بازدارندگی بین المللی اضافه خواهد کرد.
