ساموئل خاچیکیان؛ آلفرد هیچکاک سینمای ایران
ساموئل خاچیکیان در ۲۹ مهر ۱۳۰۲ متولد و در ۳۰ مهر ۱۳۸۰ از دنیا رفت. او یکی از تاثیرگذارترین کارگردانان تاریخ سینمای ایران است.
فرارو- ساموئل خاچیکیان، کارگردان، نویسنده، تدوینگر و آهنگساز ایرانی ارمنی‌تبار بود. بسیاری او را یکی از بزرگترین کارگردانان تاریخ سینمای ایران می‌دانند و به او لقب هیچکاک ایران را داده‌‌اند.
به گزارش فرارو، خاچیکیان از اولین افرادی بود که دست به تولید آثار هنری در سینمای ایران زد. او با سینما به‌عنوان یک هنر برخورد کرد و به‌شکل غیرمستقیم بر سینماگران پس‌از خود که بعدها با عنوان سینماگران «موج نو» شناخته شدند، تاثیر گذاشت.
زندگی ساموئل خاچیکیان
خاچیکیان در 29 مهرماه سال 1302 در شهر تبریز متولد شد. پدر و مادر او هر دو ارمنی‌تبار بودند. پدرش، آرسن، دانش‌آموخته ادبیات بود وبرای مدتی و تا پیش‌از انقلاب اکتبر روسیه به‌عنوان نماینده مجلس در جمهوری ارمنستان فعالیت می‌کرد. با انقلاب اکتبر روسیه، پدر خاچیکیان همراه با خانواده‌اش به ایران مهاجرت کردند و در شهر تبریز ساکن شدند.
به‌سبب زندگی در خانواده‌ای فرهنگی، ساموئل از همان ابتدا به موسیقی و ادبیات علاقه‌مند شد. تنها 9 سال داشت که اولین شعرش را سرود. در ادامه، در کنار ادبیات و موسیقی درحالی‌که 14ساله بود به تئاتر نیز علاقه‌مند شد و فعالیتش در این زمینه را نیز با بازی در تئاتری به نام شیر و خورشید در شهر تبریز آغاز کرد.
پس‌از وقایع جنگ جهانی اول، خاچیکیان به‌همراه خانواده، بار دیگر مهاجرت کرد و این بار به تهران آمد. در تهران فعالیت‌های تئاتری ساموئل جدی‌تر شدند و گروه تئاتری‌ای به نام «گروه تئاتری جوانان ارامنه» را تاسیس کرد. در ادامه این گروه اولین نمایشش را با نام «سارا» به کارگردانی خاچیکیان به اجرا درآورد. این گروه برای خاچیکیان و همراهانش که همگی به چهره‌های مطرحی در هنر ایران بدل شدند، حکم سکوی پرتابی را داشت که زندگی حرفه‌ای آنان را در ادامه تغییر داد.
فعالیت سینمایی ساموئل خاچیکیان
خاچیکیان، اولین فیلمش را با نام بازگشت، در سال 1331 ساخت و با همین فیلم نشان داد که فیلم‌ساز متفاوتی است. نخستین فیلم خاچیکیان با همت افرادی مانند ساناسار خاچاطوریان و سرژ آزاریان تولید شد.
شش ماه بعد، ساموئل فیلم دومش را نیز با نام «دختری از شیراز» تولید کرد. این فیلم درواقع اقتباسی بود از یکی از نمایشنامه‌های خود خاچیکیان که پیشتر آن را همراه با گروه تئاترش به اجرا درآورده بود. فیلم دختری از شیراز از موفقیت تجاری بسیار زیادی برخوردار شد و به‌عنوان پرفروش‌ترین فیلم سال شناخته شد؛ علاوه‌براین، این فیلم مورد توجه بسیاری از اهالی سینما و منتقدان نیز قرار گرفت و روند فیلم‌سازی ساموئل را تثبیت کرد.
دختری از شیراز نخستین فیلم در تاریخ سینمای ایران است که برای آن آنونس ساخته شد. فیلم دختری از شیراز روی‌هم‌رفته موج جدیدی در سینمای ایران به وجود آورد.
در ادامه خاچیکیان سومین فیلم خودش را نیز با نام «چهارراه حوادث» تولید کرد. این فیلم نیز مانند فیلم دختری از شیراز اقتباسی بود از یکی از نمایشنامه‌های خود خاچیکیان. این فیلم که در واقع نخستین فیلم پلیسی سینمای ایران به شمار می‌رود، تحسین‌های بسیاری را برای خاچیکیان به‌همراه داشت.
فیلم خون و شرف، چهارمین فیلم خاچیکیان است که از اولین فیلم‌های جنگی سینمای ایران بود. این فیلم علارغم همه امیدهایی که به آن بسته شده بود، با فروش خوبی روبه‌رو نشد و همچنین برای مدتی در توقیف بود. خون و شرف را باید نخستین شکست خاچیکیان در کارنامه سینمایی‌اش به حساب برد.
در ادامه، ساموئل با ساختن فیلم «شب‌نشینی در جهنم»، شکستی را که در فیلم خون و شرف خورده بود جبران کرد. فیلم شب‌نشینی در جهنم با استقبال بسیار خوبی روبه‌رو شد و تبدیل به یکی از بهترین فیلم‌های زمانه‌اش شد. این فیلم به‌عنوان نخستین فیلم ایرانی که در جشنواره‌ای خارجی حضور پیدا می‌کرد، به بخش اصلی جشنواره فیلم برلین راه یافت.
در ادامه خاچیکیان فیلم‌های دیگری نیز تولید کرد که هرکدام از آن‌ها تبدیل به بهترین فیلم‌های زمانه خود شدند. دراین‌بین فیلم‌های «فریاد نیمه‌شب» و «یک قدم تا مرگ» به‌عنوان پیشگامان سینمای جنایی ایران شناخته شدند و همین دست از فیلم‌ها بودند که باعث شدند تا به خاچیکیان لقب هیچکاک سینمای ایران داده شود. او در ادامه این مسیر را با فیلم‌هایی مانند «دلهره» ادامه داد و این سبک را به‌عنوان شناسنامه‌ای برای خودش انتخاب کرد.
فعالیت‌های خاچیکیان با انقلاب سال 57 دچار وقفه چندین‌ساله‌ای شد. بااین‌حال، او در ادامه با ساخت فیلم «عقاب‌ها» برگشت بسیار تاثیرگذاری به سینما را تجربه کرد. فیلم عقاب‌ها که در واقع اولین فیلم در مورد جنگ ایران و عراق بود، با استقبال بی‌نظیری روبه‌رو شد و خاکیچیان بار دیگر به روزهای اوجش بازگشت. بااین‌وجود، عمر بازگشت ساموئل چندان طولانی نبود و او در ادامه تنها چند فیلم تولید کرد که هیچ‌کدام از آن‌ها با استقبال ویژه‌ای روبه‌رو نشدند.
مرگ ساموئل خاچیکیان
ساموئل خاچیکیان در نهایت در 30 مهر 1380 در 78سالگی درگذشت و در آرامستان «بوراستان» به خاک سپرده شد.
