پشت‌پرده دروغ شاخدار اینستاگرامی درباره آربیتراژ طلا بین ایران و ترکیه

فرارو- ادعای اینفلوئنسرهای اینستاگرامی درباره آربیتراژ طلا بین ایران و ترکیه را در بهترین حالت می‌توان تبلیغی ضعیف برای رویای «یک‌شبه پولدار شدن» دانست.

به گزارش فرارو؛ در روزهایی که قیمت اونس از مرز ۴۲۵۰ دلار عبور کرده و قیمت هر گرم طلای ۱۸ عیار در بازار ایران حول و حوش ۱۱ میلیون تومان است، موجی از تبلیغات در فضای مجازی، به‌خصوص اینستاگرام، به راه افتاده که مردم را تشویق می‌کند با خرید طلا از ایران، انتقال آن به ترکیه و فروشش سودی کلان به جیب بزنند. برخی از این صفحات حتی وعده می‌دهند با این کار می‌توان ظرف یک سال صاحبخانه شد! اما واقعیت چیست؟ آیا این روش که به «آربیتراژ» یا سوداگری از تفاوت قیمت‌ها شهرت دارد، آنقدر که به نظر می‌رسد ساده و سودآور است؟ آیا با وجود پیچیدگی‌های قانونی و تفاوت‌ عیار طلای رایج در دو کشور، می‌توان با خیال راحت چمدان طلا بست و به ترکیه رفت؟ در این نوشته به تمام این سوالات جواب می‌دهیم.

قوانین گمرکی؛ سقف مجاز خروج طلا از ایران فقط ۱۵۰ گرم است

اولین و مهم‌ترین سد در برابر کسانی که رؤیای ثروتمند شدن از این راه را در سر می‌پرورانند، قوانین سخت‌گیرانه خروج طلا از ایران است. تبلیغات اینستاگرامی عموماً این واقعیت را نادیده می‌گیرند که امکان خروج «تجاری» طلا برای افراد عادی تقریباً صفر است.

بر اساس قوانین گمرکی ایران، هر مسافر چه زن باشد و چه مرد، تنها مجاز است حداکثر تا ۱۵۰ گرم زیورآلات شخصی از کشور خارج کند. منظور از زیورآلات شخصی طلاهایی است که جنبه تزئینی و مصرف‌شده دارند و فاقد بسته‌بندی تجاری هستند.

قانون اینجا به طور مشخص درباره انگشتر، گردنبند، دستبند، گوشواره یا النگو حرف می‌زند نه شمش و سکه یا حتی طلای آب‌شده.

از این نقطه نظر، خروج هرگونه سکه طلا (حتی یک عدد) و طلای خام (شمش یا آب‌شده) اکیداً ممنوع است و در صورت کشف طلای بیشتر از ۱۵۰ گرم، مازاد آن توسط مأموران گمرک توقیف و فرد مشمول پیگرد قانونی خواهد شد.

ترکیه هم واردات فیزیکی طلا از سوی اشخاص معمولی را ممنوع می‌داند مگر اینکه مجوز گمرکی و مدارک مبدأ داشته باشند. در واقع، شما نمی‌توانید با چمدان پر از طلا وارد ترکیه شوید و انتظار داشته باشید مأمور گمرک لبخند بزند و خوش‌آمد بگوید. در بسیاری موارد، اگر مدارک مبدأ نداشته باشید، طلا توقیف و جریمه سنگین در انتظار شماست.

نکته: حتی اگر ترکیه با آغوش باز منتظر ورود طلاهای شما باشد قوانین ایران اجازه نمی‌دهد محموله «تجاری» کوچک (مثلاً یک کیلوگرمی) را به صورت قانونی از مرز خارج کنید. بنابراین، کل ایده «خرید و فروش طلا در ترکیه» تنها می‌تواند در مقیاس کوچک (در حد همان ۱۵۰ گرم) انجام شود که آن هم با هدف کسب سود کلان و یک‌ساله اصلاً توجیه اقتصادی ندارد.

شما نمی‌توانید با چمدان پر از طلا وارد ترکیه شوید و انتظار داشته باشید مأمور گمرک خوش‌آمد بگوید

چرا طلای ۱۸ عیار ایران در ترکیه قیمت کمتری دارد؟

یکی از نکات فنی مهمی که در تبلیغات نادیده گرفته می‌شود، استانداردهای متفاوت عیار طلا در دو کشور است. این تفاوت مستقیماً بر قیمت فروش شما در بازار ترکیه تأثیر می‌گذارد.

استاندارد ساخت مصنوعات طلا در ایران ۱۸ عیار است و برای این کار از طلا با خلوص ۷۵۰ در ۱۰۰۰ استفاده می‌کنند. در ترکیه، استاندارد بازار عمدتاً ۲۲ عیار (۹۱۶) است و در بعضی مناطق طلای ۲۴ عیار هم پیدا می‌شود. طلای ۱۸ عیار در ترکیه وجود دارد اما به‌اندازه ایران رایج نیست.

پس وقتی شما طلای ۱۸ عیار ایران را به ترکیه می‌برید و قصد فروش آن به یک طلافروش ترکیه‌ای را دارید، احتمالاً دو سناریوی جلوی رویتان می‌گذارند. یکی اینکه طلافروش، طلای شما را به‌عنوان «طلای کهنه» یا «طلای آب‌کردنی» خریداری کند. در این حالت، او ابتدا عیار آن را با دستگاه یا اسید تأیید خواهد کرد. سپس وزن خالص طلای شما را با قیمت لحظه‌ای طلای خام ۱۸ عیار در ترکیه (بدون اجرت ساخت) محاسبه می‌کند.

در حالت دوم، طلای شما را با کسر اجرت ساخت خریداری می‌کنند. حتی گاهی مبلغی اضافی بابت ذوب و بازسازی از رقم کل کسر می‌شود که به‌شدت سود احتمالی را پایین می‌آورد.

نکته: اختلاف عیار ذاتا مانع فنی نیست اما باعث می‌شود شما طلای ۱۸ عیار خود را در بازاری بفروشید که این عیار را «استاندارد» نمی‌داند. این امر به معنای کاهش قیمت خرید توسط طلافروش اهل ترکیه و در نتیجه، کاهش شدید سود مورد انتظار شماست.

چطور هزینه‌های سفر، اجرت و تبدیل ارز، سود فروش طلا را از بین می‌برد؟

حتی اگر بتوان موانع قانونی و فنی را نادیده گرفت، سود اقتصادی مورد ادعا در بیشتر موارد، یک توهم است. آربیتراژ طلا، نه برای افراد عادی بلکه فقط برای صادرکنندگان بزرگ و قانونی که مجوز بانک مرکزی دارند و در مقیاس تن فعالیت می‌کنند، سودآور است.

فرض کنید شما بیشترین مقدار مجاز یعنی ۱۵۰ گرم طلا از ایران خارج می‌کنید و برای جلوگیری از توقیف، تنها ۱۰۰ گرم آن را برای فروش در نظر می‌گیرید (به قیمت تقریبی ۱۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان در هر گرم و ارزش کل یک میلیارد و ۱۵۰ میلیون تومان)

یک هزینه‌ ضروری در این حالت مثل خوره به جان سود شما می‌افتد. مورد اول اجرت ساخت و مالیات در ایران است که هنگام فروش مجدد از بین می‌رود. هزینه بلیط رفت و برگشت به استانبول، هزینه هتل، غذا، حمل‌ونقل و ... را هم حساب کنید.

حالا نوبت کسر ارزش هنگام فروش در ترکیه می‌رسد. طلافروش ترکیه‌ای طلای شما را با نرخ خام و با کسر هزینه ذوب و ضرر و زیان می‌خرد. در ادامه شما باید لیر را به دلار تبدیل کنید.

با کسر این هزینه‌ها، حتی اگر در لحظه خرید و فروش تفاوت قیمت قابل‌توجهی وجود داشته باشد، سود خالص باقی‌مانده از فروش ۱۰۰ گرم طلا، در مقایسه با کل سرمایه در گردش، آنقدر ناچیز است که هزینه‌های سفر و ریسک قانونی را توجیه نمی‌کند. سود مورد انتظار شما برای خرید خانه ظرف یک سال، به سرعت به یک درآمد جزئی تبدیل می‌شود.

بهترین جایگزین‌ها؛ سرمایه‌گذاری قانونی در شمش، سکه و صندوق‌ طلا

آربیتراژ واقعی طلا زمانی اتفاق می‌افتد که یک صادرکننده رسمی بتواند مقادیر زیاد (مثلاً ۵۰ کیلوگرم) شمش طلا را با نرخ‌های ترجیحی دولتی (به‌عنوان پاداش صادرات) خریداری کند و بدون هزینه اجرت ساخت (چون شمش است) و با کارمزدهای بانکی پایین، در بازارهای جهانی (نه خرده‌فروشی‌های ترکیه) بفروشد. این فرآیند کاملاً با آن چه صفحات اینستاگرامی تبلیغ می‌کنند، متفاوت است و نیاز به مجوز رسمی و شبکه تجاری گسترده دارد.

اگر می‌خواهید به جای دنبال کردن تبلیغات فریبنده شبکه‌های اجتماعی، سرمایه‌گذاری در طلا را با کمک روش‌های قانونی و کم‌ریسک پیگیری کنید توصیه ما خرید شمش‌های معتبر داخلی، سکه‌های قانونی یا سرمایه‌گذاری در صندوق‌های طلا (ETF) است. این روش‌ها نمی‌توانند شما را «یک‌شبه» پولدار کنند اما ریسک توقیف سرمایه و درگیری با مراجع قانونی را هم ندارند.