پروژه‌های TIKA در کشاورزی: افزایش تولید یا بدهی برای کشاورزان محلی؟
آژانس همکاری و هماهنگی ترکیه (TIKA)، به عنوان بازوی اصلی کمک‌های توسعه‌ای ترکیه فعالیت می‌کند.
آژانس همکاری و هماهنگی ترکیه (TIKA)، به عنوان بازوی اصلی کمک‌های توسعه‌ای ترکیه فعالیت می‌کند. این آژانس در پروژه‌های کشاورزی خود را به عنوان ابزاری برای افزایش تولید و اشتغال معرفی کرده است. با این حال، این پروژه‌ها بخشی از استراتژی ترکیه برای نفوذ اقتصادی هستند که ضمن افزایش تولید وابستگی به فناوری کشور ترکیه و بدهی کشاورزان محلی را به همراه دارد.
زمینه تاریخی و اهداف ظاهری TIKA در کشاورزی
TIKA از دهه ۲۰۰۰ با سیاست خارجی اردوغان، با هدف توسعه نفوذ ترکیه، حضور خود را در کشاورزی کشورهای در حال توسعه گسترش داد. ترکیه روابط دیپلماتیک با پاکستان را از سال ۱۹۴۷ تقویت کرد و TIKA با تأسیس دفاتر در اسلام‌آباد، فعالیت‌های خود را آغاز کرد. گزارش South-South Galaxy، که بر اساس داده‌های TIKA تهیه شده، نشان می‌دهد که این آژانس بیش از ۳۰ هزار پروژه جهانی اجرا کرده که بخش قابل توجهی (حدود 15درصد) در کشاورزی شامل آموزش، تجهیزات و تحقیق است.
اهداف ظاهری TIKA، همخوان با اهداف توسعه پایدار سازمان ملل است، اما ساختار آن زیر نظر وزارت خارجه ترکیه و نوع فعالیت‌های آن تردیدهایی را در این زمینه بوجود آورده است. TIKA اولویت را به "دیپلماسی نرم" می‌دهد، که برخی منتقدان آن را ابزاری برای صادرات فناوری ترکیه می‌دانند. در پاکستان که کشاورزی حدود 23 درصد GDP آن را تشکیل می‌دهد و با کمبود آب روبرو است، TIKA از پروژه‌های کشاورزی برای نفوذ استفاده می‌کند، اما این فعالیت‌ها اغلب وابستگی ایجاد می‌کنند و توسعه بومی را نادیده می‌گیرند. برخی گزارش ها تأکید می‌کند که برنامه‌های TIKA در پاکستان به ایجاد ۵۰۰ شغل کمک کرده، اما این آمار بدون ارزیابی بدهی‌های کشاورزان است.
پروژه‌های کلیدی TIKA در کشاورزی پاکستان و تأثیر اقتصادی
TIKA پروژه‌های متعددی در کشاورزی پاکستان اجرا کرده که بر چالش‌های محلی مانند بیکاری و امنیت غذایی تمرکز دارند، اما برای رفع آن به فناوری شرکت‌های ترکیه‌ای گره خورده‌اند. برجسته‌ترین آن‌ها عبارتند از:
برنامه تحقیق و توسعه زنبورداری TIKA (TIKA Apiculture Research Development Program): از سال ۲۰۲۱، TIKA در شهرهایی مانند پیشاور برنامه "Advanced Beekeeping Research and Training Program" را شامل آموزش، تجهیزات و تحقیق برای افزایش تولید عسل برای ۱۰۰ کارشناس راه‌اندازی کرده است. این پروژه تولید عسل را ۱۵ درصد افزایش داده و حدود ۵۰۰ شغل روستایی ایجاد کرده است. با این حال وابستگی به کندوهای ترکیه‌ای هزینه‌های نگهداری را بالا برده و GDP محلی را به مقدار اندکی فزایش داده است.
پروژه‌های کشاورزی در مناطق روستایی پاکستان: TIKA از سال ۲۰۱۵ پروژه‌هایی مانند ساخت گلخانه‌ها و آموزش آبیاری اجرا کرده، که بیش از ۱,۰۰۰ کشاورز را تحت پوشش قرار داده و تولید را ۱۰ درصد افزایش داده است. این پروژه‌ها، با بودجه ۳ میلیون دلار، حدود ۳۰۰ شغل ایجاد کرده‌اند، اما منتقدان می‌گویند وابستگی به بذرهای ترکی کشاورزان را آسیب‌پذیر کرده است.
دلایل اصلی و پشت‌پرده: افزایش تولید در برابر بدهی
دلایل اصلی فعالیت‌های TIKA در کشاورزی پاکستان، گسترش نفوذ نرم و اقتصادی ترکیه است. ترکیه که صادراتش به پاکستان از ۱ میلیارد دلار در سال۲۰۱۰ به ۲.۵ میلیارد در ۲۰۲۲ سال رسیده، پاکستان را بازاری کلیدی می‌بیند. پروژه‌های زنبورداری، ظاهراً برای اشتغال، در واقع بازارهایی برای فناوری ترکی باز می‌کنند، که صادرات را افزایش داده است. حتی برخی بر این باورند که پشت‌پرده، این فعالیت‌ها بخشی از استراتژی ترکیه به عنوان عضو ناتو برای رقابت با چین است که TIKA را به ابزاری برای مقابله با پروژه کمربند و جاده تبدیل کرده است.
از منظر اقتصادی، پروژه‌های TIKA در پاکستان شغل ایجاد کرده (حدود ۵۰۰ شغل در زنبورداری)، اما وابستگی به فناوری ترکی هزینه‌ها را بالا برده و گفته می شود بدهی کشاورزان را ۱۵ درصد افزایش داده است. در حقیقت TIKA با کمک‌های کوچک‌مقیاس، نفوذ ترکیه را افزایش می‌دهد و روابط با کشورهای مسلمان را تقویت می‌نماید. منتقدان هشدار می‌دهند که این رویکرد، توسعه را به "نفوذ نرم" تبدیل کرده، جایی که کمک‌ها به ابزاری برای سلطه اقتصادی بدل می‌شود و استقلال کشاورزان محلی را تهدید می‌کند.
در انتها می توان گفت پروژه‌های TIKA در کشاورزی مزایای تولید و شغلی ایجاد کرده اما وابستگی به فناوری ترکی و بدهی کشاورزان را افزایش داده است. این استراتژی که تا ۲۰۳۰ ادامه خواهد یافت، صادرات ترکیه را افزایش می‌دهد اما پایداری محلی را تهدید می‌کند. TIKA به عنوان نمادی از دیپلماسی ترکیه، نشان می‌دهد که کمک‌های توسعه‌ای اغلب پوششی برای استراتژی‌های اقتصادی و نوعی از نفوذ محسوب می شود.
