توکیو با معمایی پیچیده روبرو خواهد شد

  فرارو– خاویر سی. هرناندز، رئیس دفتر نیویورک تایمز در توکیو

  به گزارش فرارو به نقل از روزنامه نیویورک تایمز، سانائه تاکایچی، نخستین زنی که بر صندلی نخست‌وزیری ژاپن تکیه زده است، هنوز فرصت دیدار با دونالد ترامپ را نیافته است. او نه از گلف خوشش می‌آید، ورزشی که رئیس‌جمهور آمریکا به آن دلبسته است و نه ذائقه‌ای مشابه او در همبرگر خوردن دارد. با این همه، در آستانه ورود رسمی ترامپ به توکیو در روز دوشنبه، تاکایچی برگه‌ای در اختیار دارد که می‌تواند روابط دو کشور را در مسیری تازه قرار دهد. آن برگه، میراث سیاسی و عاطفی شینزو آبه، نخست‌وزیر فقید ژاپن است. آبه، که در سال ۲۰۲۲ ترور شد، نه‌تنها راهنمای سیاسی تاکایچی بود، بلکه پلی میان واشنگتن و توکیو در دوران پرتنش ترامپ ایجاد کرد. او از معدود رهبران جهانی بود که توانست با سیاست‌ورزی به دل ترامپ راه یابد و رابطه‌ای شخصی و استثنایی با او برقرار کند.

به گفتهٔ میرا رَپ-هوپر، تحلیلگر ارشد گروه «آسیا گروپ»، سانائه تاکایچی تلاش می کند با تکیه بر میراث سیاسی شینزو آبه، خود را به‌عنوان چهره‌ای وفادار و قابل اعتماد برای دونالد ترامپ معرفی کند؛ «زنی که او در آسیا می‌تواند رویش حساب کند.» تاکایچی اکنون در تلاش است تا ترامپ را به بازسازی اتحاد دیرینه و امنیتی میان واشنگتن و توکیو ترغیب کند و همکاری‌های دو کشور را در برابر گسترش نفوذ چین در آسیا گسترش دهد. او همچنین قصد دارد بر نقش نظارتی ژاپن بر صندوق عظیم ۵۵۰ میلیارد دلاری که قرار است در ایالات متحده سرمایه‌گذاری شود، تأکید کند تا جایگاه کشورش را در معادلات اقتصادی و امنیتی منطقه تقویت نماید.

فرصت طلایی تاکایچی برای احیای روابط با آمریکا در سایهٔ میراث آبه

دونالد ترامپ تلاش می کند همچنان نفوذ خود را بر تصمیم‌گیری دربارهٔ نحوهٔ هزینه‌کرد سرمایه‌های ژاپنی در ایالات متحده حفظ کند. انتظار می‌رود او از سانائه تاکایچی نیز بخواهد سرعت افزایش بودجهٔ دفاعی ژاپن را بالا ببرد، هرچند توکیو پیش‌تر برنامه‌ای برای دو برابر کردن بودجهٔ نظامی خود اعلام کرده است. تاکایچی، که به‌عنوان سیاستمداری محافظه‌کار و سرسخت شناخته می‌شود، از نگاه بسیاری از ناظران بهترین امید ژاپن برای برقراری رابطه‌ای سازنده با ترامپ و مهار رویکردهای غیرقابل پیش‌بینی او به‌شمار می‌آید.

به گفتهٔ شینسوکه جی. سوگی‌یاما، سفیر پیشین ژاپن در واشنگتن، تاکایچی که در رقابت ناموفق رهبری حزب در سال ۲۰۲۱ از حمایت شینزو آبه برخوردار بود، اکنون یک «فرصت طلایی» برای بازتعریف روابط میان توکیو و واشنگتن در اختیار دارد. او می‌گوید تاکایچی به‌دقت مطالعه کرده است که نخست‌وزیر آبه چگونه با ترامپ تعامل می‌کرد و از آن تجربه‌ها درس‌های بسیاری آموخته است. سوگی‌یاما باور دارد اگر تاکایچی و ترامپ دربارهٔ نقش و میراث شینزو آبه گفت‌وگو کنند، بعید است در هیچ زمینه‌ای با یکدیگر دچار اختلاف شوند.

تاکایچی در مسیر آبه؛ دیپلماسی تشریفاتی و نبرد تازه توکیو با سایهٔ پکن

شینزو آبه در دوران زمامداری خود به‌عنوان استاد هنر تعامل با دونالد ترامپ شناخته می‌شد. او هنگام سفر ترامپ به ژاپن با شکوهی کم‌سابقه از او استقبال کرد، وی را به تماشای مسابقات کشتی سومو برد و نخستین رهبر خارجی بود که زمینه دیدار ترامپ با امپراتور تازه‌تاج‌گذاری‌کرده ژاپن را فراهم کرد. اکنون، پس از چند سال، ترامپ بار دیگر به توکیو بازمی‌گردد؛ روز دوشنبه با امپراتور ناروهیتو دیدار خواهد کرد و روز سه‌شنبه در کاخ آکاساکا با سانائه تاکایچی، نخست‌وزیر جدید ژاپن ناهار خواهد خورد. او همچنین در پایگاه دریایی نزدیک پایتخت، در جمع نیروهای آمریکایی که شمارشان در ژاپن به بیش از پنجاه هزار نفر می‌رسد، سخنرانی خواهد کرد.

سانائه تاکایچی، همانند استاد سیاسی‌اش آبه، باور دارد که ژاپن باید پس از دهه‌ها صلح‌طلبی، از قید محدودیت‌های نظامی رهایی یابد و نقشی فعال‌تر در معادلات امنیتی جهان ایفا کند. او با شتابی محسوس تلاش می کند وفاداری خود را به ترامپ نشان دهد؛ رئیس‌جمهوری که همواره متحدان واشنگتن را به افزایش بودجه‌های دفاعی فراخوانده است. روز جمعه، تاکایچی اعلام کرد که ژاپن تا بهار آینده دو درصد از تولید ناخالص داخلی خود را به امور دفاعی اختصاص خواهد داد.

دل‌نگرانی ژاپن از بهبود احتمالی روابط واشنگتن و پکن

میراث سیاست‌های انزواگرایانهٔ دونالد ترامپ در برابر متحدان آمریکا هنوز سایه‌ای سنگین بر سیاست خارجی ژاپن انداخته است. توکیو که هم‌زمان با تهدیدهای فزایندهٔ چین، کره شمالی و روسیه روبه‌روست، تلاش می کند بار دیگر از حمایت قاطع واشنگتن اطمینان یابد. در دیدار پیش‌ِ‌رو با ترامپ، سانائه تاکایچی قصد دارد موضوع نظامی‌سازی گستردهٔ چین در دریای جنوبی را در صدر گفت‌وگوها قرار دهد. او از حامیان پرشور تایوان به شمار می‌آید و در بهار گذشته با رئیس‌جمهور این جزیره دیدار کرد تا بر ضرورت تقویت همکاری‌های امنیتی دو طرف تأکید کند. در همین حال، نشانه‌هایی از سردی در روابط میان پکن و توکیو آشکار شده است. شی جین‌پینگ پس از پیروزی تاکایچی در انتخابات، هیچ تبریک علنی‌ای به او نگفت و همین رفتار، نشانه‌ای روشن از چالش‌های جدید در مناسبات شرق آسیا به‌ویژه میان دو قدرت رقیب منطقه‌ای محسوب می‌شود.

جفری دبلیو. هورنونگ، کارشناس برجستهٔ امور ژاپن در اندیشکدهٔ «رَند» در واشنگتن، بر این باور است که سانائه تاکایچی در دیدار پیشِ‌رو با دونالد ترامپ به‌دنبال اطمینان یافتن از تداوم تعهد آمریکا به امنیت تایوان خواهد بود. او می‌گوید: «مقامات ژاپنی می‌خواهند بدانند راهبرد واقعی ایالات متحده در منطقهٔ هند-اقیانوس آرام چیست و تا کجا حاضر است در برابر چین بایستد.»

در محور اقتصادی، توافق تجاری میان ژاپن و آمریکا در صدر دستور کار ترامپ قرار دارد. ژاپن در ماه ژوئیه، در ازای تزریق ۵۵۰ میلیارد دلار سرمایه به اقتصاد آمریکا، با تعرفه‌ای ۱۵ درصدی بر صادرات خود موافقت کرد؛ تعرفه‌ای که از تهدید اولیهٔ واشنگتن نرم‌تر بود. اکنون دو طرف در حال گفت‌وگو دربارهٔ نحوهٔ تخصیص این مبلغ در قالب سرمایه‌گذاری‌ها، وام‌ها و تضمین‌های مالی هستند.

با این حال، فراتر از مسائل اقتصادی، تاکایچی تلاش می‌کند رابطه‌ای ماندگار و شخصی با ترامپ بسازد؛ رابطه‌ای در سبک و سیاق شینزو آبه، نخست‌وزیر فقیدی که توانست با رئیس‌جمهور جنجالی آمریکا پیوندی کم‌سابقه برقرار کند. تاکایچی امیدوار است با تکیه بر همان الگو، جایگاه ژاپن را در سیاست آمریکا تثبیت کند و صدای توکیو را در تصمیمات واشنگتن پررنگ‌تر سازد.

اما در پس این تلاش‌ها، سایه‌ای از نگرانی دیده می‌شود. برخی تحلیل‌گران هشدار می‌دهند که اگر روابط ترامپ و شی جین‌پینگ بیش از حد گرم شود، ژاپن در موقعیتی دشوار قرار خواهد گرفت. قرار است این دو رهبر در پایان هفته در کرهٔ جنوبی دیدار کنند. به گفتهٔ میرا رَپ-هوپر، مقام پیشین دولت بایدن، «بزرگ‌ترین دغدغهٔ تاکایچی احتمالاً این است که دیدار ترامپ و شی بیش از حد خوب پیش برود. اگر روابط واشنگتن و پکن به شکلی بی‌سابقه بهبود یابد، توکیو با معمایی پیچیده روبه‌رو خواهد شد: چگونه باید با چین تعامل کند، در حالی که آمریکا مسیر تازه‌ای در پیش گرفته است؟»