از پکن تا سئول؛ جست‌وجوی قدرت و معامله در تور آسیایی ترامپ
اهداف ترامپ از سفر به شرق آسیا چیست؟
نخستین سفر آسیایی ترامپ در دور دوم ریاست‌جمهوری‌اش تلاشی برای نمایش قدرت دیپلماسی شخصی و تثبیت نقش آمریکا در برابر نفوذ فزاینده چین است. او در مالزی توافق صلح کامبوج و تایلند را امضا می‌کند، در توکیو با نخست‌وزیر جدید ژاپن درباره سرمایه‌گذاری و امنیت گفت‌وگو دارد و در سئول با رئیس‌جمهور کره جنوبی بر تجارت و صلح تمرکز می‌کند. دیدارهای احتمالی با شی جین‌پینگ و کیم جونگ اون محور اصلی این سفر می باشد.
فرارو– بتسی کلین، خبرنگار بخش شرق آسیا شبکه سی.ان.ان
به گزارش فرارو به نقل از شبکه سی.ان.ان دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، در نخستین سفر آسیایی خود در دور دوم ریاست‌جمهوری‌اش، بر قدرت دیپلماسی حضوری و دیدارهای چهره‌به‌چهره تکیه کرده است؛ سفری که در آن با رقبای دیرینه، متحدان قدیمی و شاید دشمنان بالقوه روبه‌رو می‌شود و در پی توافق‌هایی است که می‌تواند تأثیری عمیق بر آینده اقتصادی و امنیت ملی آمریکا بگذارد.
اما علاقه مفرط ترامپ به سیاست تعرفه‌ها همانند رویکرد غیرقابل‌پیش‌بینی‌اش در روابط خارجی موجی از تردید و بی‌اعتمادی در میان متحدان سنتی واشنگتن در آسیا برانگیخته است. اکنون این سفر به آزمونی مهم برای نویسنده کتاب «هنر معامله» تبدیل شده تا نشان دهد آیا هنوز توان آن را دارد که توافق‌هایی مؤثر و سودمند به نتیجه برساند یا خیر.
ترامپ شامگاه شنبه وارد مالزی شد تا در چارچوب تور شش‌روزه خود، جایگاه تازه‌ای را که برای ایالات متحده در جهان ترسیم کرده، تثبیت کند؛ جایگاهی که با گسترش روزافزون نفوذ چین در سراسر جهان بیش از هر زمان دیگر با چالش روبه‌روست. او که همچنان بر شعار «اول آمریکا» پای می‌فشارد، مدعی است پایان هشت مناقشه بین‌المللی از جمله آتش‌بس شکننده میان اسرائیل و حماس حاصل میانجی‌گری شخصی اوست. ترامپ همچنین سیاست تعرفه‌ای خود را ابزار اصلی فشار در مذاکرات جهانی می‌داند و آن را بخشی جدایی‌ناپذیر از دیپلماسی اقتصادی‌اش معرفی می‌کند.
در کنار این دستور کار، رئیس‌جمهور آمریکا اعلام کرده است که جنگ روسیه علیه اوکراین نیز در محور گفت‌وگوهای حساس و سرنوشت‌ساز او با شی جین‌پینگ، رهبر چین قرار دارد؛ دیداری که در میانه جنگ تجاری پنهان میان دو قدرت بزرگ اقتصادی جهان برگزار خواهد شد.
دیپلماسی معامله‌محور در آسیا؛ امید به توافق با ترامپ و انتظار برای دیدار حساس با شی جین‌پینگ
ترامپ و شی جین‌پینگ در دوره نخست ریاست‌جمهوری ترامپ پنج بار دیدار حضوری داشتند از جمله می توان به دیدار معروف شی در اقامتگاه مارالاگو در فلوریدا و سفر متقابل ترامپ به پکن اشاره کرد. آخرین ملاقات آن دو در ژوئن ۲۰۱۹ در حاشیه اجلاس گروه ۲۰ در ژاپن برگزار شد؛ دیداری که به‌خوبی پیچیدگی ماندگار روابط پکن و واشنگتن را نشان می‌داد. روابطی که پس از آن، در دوران همه‌گیری کرونا و دولت جو بایدن، فراز و نشیب‌های تازه‌ای را تجربه کرد و هنوز هم با بی‌اعتمادی و رقابت شدید همراه است.
در آن مقطع، دو کشور در حالی تلاش داشتند به توافق تجاری برسند که همزمان موجی از افزایش متقابل تعرفه‌ها جریان داشت. هرچند دو رهبر در اظهارات عمومی خود از آن دیدار به‌عنوان نشستی «سازنده و مثبت» یاد کردند، اما جنگ تجاری به‌زودی از سر گرفته شد و مذاکرات به‌صورت مقطعی و ناپایدار ادامه یافت. ترامپ در سخنان خود بارها رهبری شی جین‌پینگ را تحسین کرده و رابطه شخصی‌اش با او را «گرم و دوستانه» خوانده است، با این حال اعتراف کرده که «توافق با او فوق‌العاده دشوار است» و شی را «رقیبی سرسخت، اما محترم» توصیف کرده است.
در آستانه دیدار احتمالی میان رهبران دو قدرت بزرگ جهان، پکن به دنبال نوعی ثبات و پیش‌بینی‌پذیری از سوی رئیس‌جمهوری است که دیپلماسی‌اش همواره بر پایه غافلگیری و چرخش‌های ناگهانی بنا شده است. اما مسیر رسیدن به این دیدار، بار دیگر با موجی از تنش‌های تجاری تازه آمیخته شده است.
در روزهای اخیر، تنش‌های اقتصادی میان دو کشور به اوج تازه‌ای رسیده است. پس از اعلام تصمیم چین برای محدودسازی صادرات عناصر نادر خاکی، ترامپ تهدید کرد که از اول نوامبر، تعرفه‌ها بر کالاهای چینی را تا ۱۳۰ درصد افزایش خواهد داد؛ در حالی که نرخ پایه فعلی ۳۰ درصد است. او همچنین هشدار داد که آماده است صادرات هرگونه «نرم‌افزار حیاتی» به چین را نیز محدود کند.
پکن نیز در واکنشی فوری، تهدید کرد به تمامی این اقدامات پاسخ متقابل خواهد داد و در نخستین گام، خرید دانه‌های سویا از آمریکا را متوقف ساخت؛ اقدامی که فشار اقتصادی قابل‌توجهی بر کشاورزان آمریکایی وارد کرده است. اوایل ماه جاری، ترامپ حتی احتمال لغو دیدار با شی جین‌پینگ را مطرح کرد و در پیامی در شبکه اجتماعی تروث سوشال نوشت: « قرار بود تا دو هفته دیگر در نشست اپک در کره جنوبی با رئیس‌جمهور شی دیدار کنم، اما به نظر می‌رسد دیگر دلیلی برای این کار وجود ندارد.»
با این حال، رئیس‌جمهور آمریکا در اظهارات روز چهارشنبه لحنی نرم‌تر و خوش‌بینانه‌تر در پیش گرفت و گفت با رویکردی «معامله‌محور» وارد گفت‌وگوها خواهد شد: «فکر می‌کنم به توافق می‌رسیم. احتمالاً درباره مواد معدنی نادر هم به تفاهم خواهیم رسید که البته موضوع کوچکی است. به نظرم درباره سویا و کشاورزان هم توافق خواهیم کرد، حتی شاید در زمینه انرژی هسته‌ای هم بتوانیم به نتیجه برسیم.»
در همین حال، مذاکرات تجاری میان مقامات ارشد دو کشور در مالزی طی آخر هفته جاری، بستر اولیه برای دیدار احتمالی ترامپ و شی را فراهم می‌کند. با وجود این، اسکات بَسِنت، وزیر خزانه‌داری آمریکا، در گفت‌وگو با شبکه فاکس بیزنس هشدار داد که اگر پکن از موضع خود در قبال محدودیت صادرات عناصر نادر خاکی عقب‌نشینی نکند، «اقدامات تندتر و گسترده‌تری از سوی واشنگتن دور از انتظار نخواهد بود.»
توافق بدون تعهد؛ دیپلمات‌ها از دیدار ترامپ و شی انتظار تفاهمی نمادین دارند
نیکلاس برنز، سفیر پیشین ایالات متحده در چین در دولت بایدن، پیش‌بینی کرده است که دیدار پیش‌روی دونالد ترامپ و شی جین‌پینگ احتمالاً به نتیجه‌ای غیرسنتی خواهد انجامید؛ توافقی که او آن را «مجموعه‌ای از تعهدات بدون زبان الزام‌آور» توصیف می‌کند. به گفته برنز، محورهای احتمالی این تفاهم شامل موضوعاتی چون اپلیکیشن تیک‌تاک، بحران فنتانیل و صادرات سویا خواهد بود. برنز در گفت‌وگویی با اندیشکده شورای آتلانتیک و در آستانه سفر ترامپ به آسیا گفت: «به احتمال زیاد هفته آینده شاهد یک توافق تجاری جامع نخواهیم بود؛ زمان کافی وجود ندارد. بهترین سناریو این است که دو رهبر بر سر اصول کلی به تفاهم برسند و سپس تیم‌هایشان بعداً جزئیات را دنبال کنند.»
در عین حال، ترامپ امیدوار است دیدار با شی جین‌پینگ را به فرصتی برای بهبود روابط متزلزل خود با ولادیمیر پوتین تبدیل کند. او در گفت‌وگویی پیش از سفر اظهار داشت: « فکر می‌کنم شی بتواند تأثیر زیادی بر پوتین بگذارد... او مردی محترم و رهبر قدرتمند کشوری بزرگ است.» با توجه به پیوندهای اقتصادی گسترده میان چین و روسیه و نمایش همگرایی استراتژیک دو کشور در ماه‌های اخیر، دیدار پیش‌روی ترامپ و شی آزمونی تعیین‌کننده برای سنجش میزان نفوذ جهانی آمریکا و توانایی رئیس‌جمهور در بازتعریف موازنه قدرت در نظام بین‌الملل خواهد بود.
ترامپ در توکیو؛ دیدار با نخست‌وزیر زن ژاپن و احیای پیوندهای اقتصادی و نمادین با متحد دیرین
دونالد ترامپ در جریان سفر آسیایی خود، قرار است با سانائه تاکایچی، نخست‌وزیر تازه‌منصوب ژاپن و نخستین زنی که در تاریخ این کشور به این سمت رسیده است، دیدار کند. این دیدار از نگاه ناظران، فرصتی برای ارزیابی روابط آینده واشنگتن و توکیو در دوران جدید سیاست خارجی آمریکا محسوب می‌شود.
تاکایچی، همانند شینزو آبه، نخست‌وزیر فقید ژاپن که در دوره نخست ریاست‌جمهوری ترامپ رابطه‌ای نزدیک و گرم با او داشت، از اصلاح قانون اساسی صلح‌طلب ژاپن حمایت می‌کند و پیش‌تر نیز از زیارتگاه جنجالی یاداسوکونی بازدید کرده است؛ مکانی که یاد قربانیان و محکومان جنگ جهانی دوم را گرامی می‌دارد و همواره خشم چین و کره جنوبی را برانگیخته است.
ترامپ پس از انتخاب تاکایچی، در پیامی در شبکه اجتماعی تروث سوشال او را «شخصیتی بسیار محترم با خرد و قدرت فراوان» توصیف کرد. با این حال، کارشناسان می‌گویند که تعاملات این دو رهبر به‌ویژه توانایی‌شان در بازسازی رابطه‌ای صمیمی شبیه به رابطه ترامپ و آبه، به‌دقت زیر نظر گرفته خواهد شد. اما برای ترامپ، روابط شخصی تنها بخشی از معادله است. بُعد اقتصادی این سفر برای او اهمیت ویژه‌ای دارد.
ترامپ در سئول؛ آزمون اتحاد با کره جنوبی در سایه فشارهای تجاری و تهدیدهای پیونگ‌یانگ
دونالد ترامپ در ادامه سفر آسیایی خود، وارد سئول خواهد شد تا با لی جائه‌میونگ، رئیس‌جمهور تازه‌برگزیده کره جنوبی دیدار کند؛ سیاستمداری که پس از دوران بحرانی در سیاست داخلی کشورش و در پی اعلام حکومت نظامی از سوی رئیس‌جمهور پیشین، در ماه ژوئن قدرت را به دست گرفت.
محور گفت‌وگوهای دو رهبر، تجارت و امنیت خواهد بود. از زمان آغاز به کار دولت لی، دو کشور از توافق تجاری جدیدی رونمایی کرده‌اند که بر اساس آن، تعرفه‌ای ۱۵درصدی بر کالاهای کره‌ای و سرمایه‌گذاری ۳۵۰ میلیارد دلاری سئول در آمریکا پیش‌بینی شده است. با وجود این، توافق هنوز اجرایی نشده و تعرفه‌های بالا و سیاست‌های حمایتی ترامپ فشار سنگینی بر اقتصاد صادرات‌محور کره جنوبی وارد کرده است.
بحران در روابط دو کشور در سپتامبر گذشته به اوج رسید؛ زمانی که در جریان یورش مأموران مهاجرتی آمریکا به یک کارخانه هیوندای در ایالت جورجیا، حدود ۵۰۰ نفر عمدتاً شهروندان کره جنوبی بازداشت و بازجویی شدند. این اقدام موجی از خشم و نگرانی در سئول برانگیخت. در واکنش، لی جائه‌میونگ نسبت به تداوم سرمایه‌گذاری کره جنوبی در آمریکا ابراز تردید کرد و گفت: «ابهام در وضعیت ویزا برای شهروندان ما باعث می‌شود شرکت‌های کره‌ای از خود بپرسند که آیا اصلاً باید در این مسیر ادامه دهند یا نه.»
با این حال، رئیس‌جمهور کره جنوبی در آستانه دیدار با ترامپ، لحنی محتاطانه اما خوش‌بینانه در پیش گرفته است. او در گفت‌وگو با شبکه سی.ان.ان اظهار داشت: «فکر می‌کنم این روند زمان‌بر است، اما به عقلانیت ایالات متحده باور دارم و معتقدم می‌توانیم به توافقی منطقی برسیم.»
احیای دیپلماسی نمایش‌محور؛ احتمال دیدار دوباره ترامپ و کیم جونگ اون در میانه تردیدها
منابع آگاه به شبکه سی.ان.ان گزارش داده‌اند که مقام‌های دولت ترامپ در محافل خصوصی، احتمال برگزاری دیداری میان رئیس‌جمهور آمریکا و رهبر کره شمالی را در جریان سفر آسیایی کنونی بررسی کرده‌اند؛ هرچند بسیاری از تحلیلگران تحقق چنین دیداری را بعید می‌دانند.
به گفته این منابع، ترامپ هم در گفت‌وگوهای خصوصی و هم در سخنان علنی خود، تمایلش را برای ملاقات با کیم پنهان نکرده است. مقام‌های کاخ سفید نیز تأیید کرده‌اند که احتمال دیدار هنوز منتفی نیست، با وجود آن‌که برخلاف دوره نخست ریاست‌جمهوری ترامپ، تاکنون هیچ تماس یا هماهنگی مستقیمی میان واشنگتن و پیونگ‌یانگ برقرار نشده است.
ترامپ در پاسخ به پرسشی درباره امکان دیدار با رهبر کره شمالی گفت: « آن‌ها سلاح‌های هسته‌ای زیادی دارند، اما سرویس تلفنی چندانی نه. من برای دیدار باز هستم. رابطه‌ام با او عالی بود و احتمالاً می‌داند که من در راه هستم، درست است؟ اما اگر می‌خواهید خبرش را پخش کنید، بگویید که من برای دیدار آماده‌ام.»
یادآوری این سخنان، بار دیگر صحنه تاریخی ژوئن ۲۰۱۹ را زنده می‌کند؛ زمانی که ترامپ با یک توییت غیرمنتظره، کیم جونگ اون را به دیدار در منطقه غیرنظامی مرزی میان دو کره دعوت کرد و سپس، به‌عنوان نخستین رئیس‌جمهور وقت آمریکا پا به خاک کره شمالی گذاشت. آن دیدار یک ساعت طول کشید، اما هیچ دستاورد ملموسی در مذاکرات خلع سلاح هسته‌ای به همراه نداشت. از آن زمان تاکنون، نه‌تنها گفت‌وگوها متوقف مانده، بلکه پیونگ‌یانگ برنامه هسته‌ای خود را گسترش داده است و آزمایش‌های موشکی‌اش بار دیگر تنش‌ها را در شبه‌جزیره کره بالا برده است.
در چنین شرایطی، بازگشت احتمالی به دیپلماسی نمایش‌محورِ ترامپ مبتنی بر نمادسازی، شوک رسانه‌ای و ارتباط مستقیم با رهبران اقتدارگرا همزمان نشانه‌ای از تمایل او به بازسازی تصویر جهانی‌اش است و هم بازتابی از تردید عمیق درباره توان واقعی این روش در حل بحران‌های امنیتی است.
