۵ حرکت عجیب بدن که دروغگوها را لو می‌دهد / روایتی از مامور اف بی آی
یک مأمور سابق اف‌بی‌آی پنج نشانه رفتاری غیرمعمول را معرفی می‌کند که می‌توانند در همان لحظه، دروغ‌گو بودن فرد را آشکار کنند.
فرارو- در حالی‌که بسیاری از روابط انسانی بر پایه اعتماد شکل می‌گیرند، پژوهش‌ها نشان می‌دهد انسان‌ها بیش از آنچه تصور می‌شود دروغ می‌گویند.
به گزارش فرارو به نقل از یور تانگو، حتی ماهرترین دروغگوها هم نمی‌توانند از زبان بدن خود فرار کنند؛ حقیقتی که به گفته یکی از مأموران سابق اف‌بی‌آی، کلید شناسایی فریب در ارتباطات روزمره است. در دنیایی که اعتماد پایه اصلی بسیاری از روابط است، دروغ گفتن همچنان رفتاری شایع و گاه وسوسه‌برانگیز محسوب می‌شود. چه برای پیشبرد منافع شخصی، چه برای اجتناب از پیامدهای ناخوشایند، بسیاری از افراد بیآنکه متوجه باشند، دروغ می‌گویند.
اما آیا می‌توان از روی رفتار بدن و واکنش‌های ناخودآگاه کسی را در حین دروغ‌گویی شناسایی کرد؟ پاسخ جو ناوارو، مأمور پیشین واحد تحلیل رفتاری اف‌بی‌آی، مثبت است. او معتقد است بدن انسان دروغ را فاش می‌کند، حتی زمانی که زبان به سکوت گرفته است.
آمارهایی تکان‌دهنده از فراگیری دروغ
مطالعه‌ای در دانشگاه ماساچوست نشان داد ۶۰ درصد بزرگسالان نمی‌توانند حتی ده دقیقه صحبت کنند بدون آنکه سه دروغ کوچک یا بزرگ بگویند. پژوهش دیگری نیز بیان می‌کند که تا سن چهار سالگی، ۹۰ درصد کودکان مفهوم فریب و دروغ را آموخته‌اند؛ مهارتی که متأسفانه با گذر زمان رشد بیشتری پیدا می‌کند.
با وجود این، توانایی ما در تشخیص دروغ چندان قابل اعتماد نیست. طبق آمارها، انسان‌ها تنها در ۵۴ درصد موارد می‌توانند دروغ را درست تشخیص دهند! از این رو، آشنایی با نشانه‌های دقیق‌تر زبان بدن می‌تواند به ما در درک بهتر حقیقت کمک کند. ناوارو در کتاب پرفروش بین‌المللی خود،«هر آنچه بدن می‌گوید» تأکید می‌کند هیچ نشانه واحد و قطعی برای دروغ‌گویی وجود ندارد.
بلکه مجموعه‌ای از رفتارهای ناخودآگاه می‌تواند نشان‌دهنده اضطراب، استرس یا تلاش برای پنهان‌کاری باشد. او پنج علامت رفتاری مشخص را معرفی می‌کند که به گفته او، به‌سرعت می‌توانند دروغ‌گو را لو دهند.
۱. دست‌کاری پوست یا ناخن‌جویدن
به گفته ناوارو، نخستین نشانه‌های دروغ‌گویی در واکنش‌های فیزیولوژیک بدن پدیدار می‌شود. فرد دروغ‌گو ممکن است شروع به خاراندن پوست، کندن ناخن یا لمس مکرر صورت کند. این حرکات نشانه‌ای از اضطراب درونی است که در اثر احساس گناه یا ترس از افشا شدن بروز می‌کند.
مطالعات عصب‌روان‌شناسی نیز نشان داده‌اند که ماهیچه‌های صورت تحت کنترل کامل آگاهانه ما نیستند، از این رو، در شرایط احساسی شدید، واکنش‌های غیرارادی چهره می‌تواند دروغ را لو دهد، مثلاً یک انقباض سریع در گوشه دهان یا بالا رفتن غیرمنتظره ابروها.
۲. فشردن لب‌ها یا خشک شدن دهان
یکی دیگر از نشانه‌های متداول دروغ، فشردن لب‌هاست. وقتی کسی سعی دارد چیزی را پنهان کند یا احساس خشم و اضطراب را در خود نگه دارد، دهانش ناخودآگاه جمع می‌شود. به گفته ناوارو، لب‌های فشرده نشان‌دهنده تلاشی است برای جلوگیری از بیرون آمدن حقیقت.
همچنین دروغگوها به‌دلیل ترشح کمتر بزاق، احساس خشکی دهان پیدا می‌کنند و ناچار می‌شوند مدام لب‌های خود را لیس بزنند یا بزاق خود را قورت دهند؛ رفتاری که به‌طور ناخودآگاه توجه دیگران را جلب می‌کند.
۳. پنهان کردن شست‌ها و بی‌قراری
وقتی کسی دروغ می‌گوید، اغلب بی‌قرار می‌شود و حرکاتی شبیه کودکان دارد که داستانی خیالی تعریف می‌کنند. لمس مکرر بینی یا چشم، چرخاندن بدن به سمت دیگر، قرار دادن پاها به سوی در خروجی، یا پنهان کردن انگشت شست از جمله نشانه‌های ناامنی و استرس هستند.
ناوارو می‌گوید برخی افراد حتی بیآنکه متوجه باشند، شیئی مانند فنجان، کیف یا گوشی را میان خود و فرد مقابل قرار می‌دهند تا به‌طور ناخودآگاه از موقعیت ناراحت‌کننده فاصله بگیرند.
۴. اجتناب از تماس چشمی یا برعکس، خیره شدن بیش از حد
اگرچه گریز از تماس چشمی به‌تنهایی نمی‌تواند نشانه قطعی دروغ باشد، اما ترکیب آن با سایر رفتارها می‌تواند معنا‌دار شود. ناوارو توضیح می‌دهد که بسیاری از دروغگوها از نگاه مستقیم به چشمان دیگران اجتناب می‌کنند زیرا می‌ترسند حقیقت در نگاهشان خوانده شود.
در مقابل، برخی دیگر به‌شکلی اغراق‌آمیز نگاه خود را ثابت نگه می‌دارند تا صداقت خود را ثابت کنند. در هر دو حالت، الگوی غیرعادی نگاه نشانه تلاش آگاهانه برای کنترل ظاهر است. حرکات سریع چشم یا نگاه‌های پرش‌دار نیز اغلب حاکی از اضطراب و تلاش برای یافتن «راه فرار» است.
۵. جمله‌های طولانی و تکراری
یکی از جالب‌ترین یافته‌ها به زبان گفتار مربوط می‌شود. طبق پژوهش دانشگاه هاروارد، افرادی که دروغ می‌گویند معمولاً از جملات طولانی‌تر و پیچیده‌تر استفاده می‌کنند، زیرا به‌جای بیان ساده واقعیت، تلاش می‌کنند شنونده را قانع کنند.
پژوهشگران این پدیده را«اثر پینوکیو» می‌نامند: هرچه دروغ بزرگ‌تر باشد، جمله نیز طولانی‌تر می‌شود. دروغگوها معمولاً از کلمات تأکیدی مانند «صادقانه بگویم»، «به خدا قسم» یا «واقعاً حقیقت را می‌گویم» استفاده می‌کنند تا صداقت خود را القا کنند.
افزون بر این، آن‌ها در روایت خود از ترتیب زمانی دقیق استفاده می‌کنند، از انقباضات زبانی پرهیز می‌کنند، و در جملات منفی از قاطعیت اغراق‌آمیز بهره می‌گیرند (من هرگز در تمام زندگی‌ام خیانت نکردم). در نهایت، لکنت، تردید یا پاسخ دادن به سؤال با سؤال دیگر نیز از نشانه‌های معمول است.
در فضای دیجیتال هم همین الگوها صدق می‌کند. پژوهش دانشگاه بریگام یانگ نشان داد کاربران هنگام دروغ‌گویی در پیام‌های آنلاین، پیش از ارسال پیام، مکثی قابل اندازه‌گیری دارند؛ گویی ذهنشان برای ساختن دروغ به زمان بیشتری نیاز دارد.
در مجموع، هیچ‌کس نمی‌تواند همیشه دروغ را به‌درستی تشخیص دهد، اما با دقت در زبان بدن، لحن گفتار و تغییرات رفتاری ظریف، می‌توان احتمال فریب خوردن را به‌طرز چشمگیری کاهش داد. همان‌طور که جو ناوارو می‌گوید، بدن انسان همیشه حقیقت را می‌گوید.
