سایه‌روشن تاریخ؛ جزئیات آیین سلام در عصر قاجار

فرارو- مراسم «سلام» در زمان ناصرالدین‌شاه قاجار یکی از آیین‌های رسمی و باشکوه دربار بود که در مناسبت‌های خاصی مانند عید نوروز، عید غدیر، میلاد پیامبر، یا تولد شاه و ولیعهد برگزار می‌شد.

به گزارش فرارو؛ این مراسم معمولاً در کاخ گلستان ، به‌ویژه در تالار سلام یا ایوان تخت مرمر برگزار می‌گردید و صحنه‌ای از ساختار سلسله‌مراتبی قدرت، آیین پادشاهی و جلوه‌های تزئینی قاجاری بود.

صحن جلویی کاخ گلستان، مراسم سلام، عکس: آنتوان سوروگین

توصیف مراسم سلام در کاخ گلستان

1. مکان برگزاری :
   تالارهای اصلی کاخ گلستان، معمولاً تالار سلام، تالار آینه، یا ایوان تخت مرمر ، آراسته با فرش‌های نفیس، چلچراغ‌های عظیم بلورین و تابلوهای نقاشی اروپایی بودند.

2. آراستگی درباریان :
   در مراسم، مقامات بلندپایه و صاحب‌منصبان نظامی، علما، سفرای خارجی و خانواده سلطنتی به ترتیب مقام و رده اجتماعی ، صف می‌کشیدند.
   در تصویر بالا هم این ترتیب رعایت شده: ردیف اول با افراد ملبس به ردای بلند رسمی و کلاه قاجاری، نظامیان در کنار شاهزاده‌ها، و در انتهای جمع، درباریان و رجال قرار دارند.

3. لباس‌ها و نشانه‌ها :

   • نظامیان با لباس‌های فرم سفید با سردوشی و مدال‌ها

   • شاهزادگان و رجال حکومتی با کمربند زرین، نشان‌های افتخار و چکمه‌های رسمی

   • علما با عمامه و عبا

   • برخی با سینی‌هایی در دست که معمولاً حاوی هدایای سنتی، میوه، گل یا پیشکش بودند

4. آیین سلام : با ورود شاه، همه می‌ایستادند. سپس، یک به یک افراد، جلو آمده و تعظیم کرده یا دست بر سینه، ادای احترام می‌کردند. شاه بر تخت مرمر یا روی صندلی سلطنتی نشسته بود و گاه پاسخ سلام می‌داد یا هدیه می‌پذیرفت.

5. موسیقی نظامی : گاهی، در کنار مراسم رسمی، گروه موزیک سلطنتی با سازهای غربی مانند ترومپت و درام، مارش نظامی می‌نواختند.

6. کارکرد سیاسی : مراسم سلام، علاوه بر جلوه‌ای از اقتدار سلطنت، بیعت‌گرفتن نمادین از رجال کشور، و نمایش وفاداری طبقات مختلف به شاه محسوب می‌شد.