عقب‌نشینی عربستان از پروژه چندتریلیون‌دلاری نئوم
روزنامه تایمز خبر داده است مقام‌های سعودی به این نتیجه رسیده‌اند که پروژه با سرعتی بیش از حد پیش رفته است. یکی از مقامات حاضر در «انجمن سرمایه‌گذاری آینده» در ریاض گفت: «ما بیش از حد خرج کردیم و اکنون با کسری بودجه روبه‌رو هستیم و باید اولویت‌ها را بازتعریف کنیم.»
دولت عربستان سعودی اعلام کرد طرح بزرگ شهر «لاین»، که یکی از بخش‌های کلیدی پروژه چندتریلیون‌دلاری نئوم است، متوقف شده است تا به‌طور گسترده بازنگری و کوچک‌سازی شود.
به گزارش ایسنا، پروژه بزرگ «لاین» که در ابتدا قرار بود شهری ۱۷۰ کیلومتری در قلب بیابان‌های عربستان باشد، اکنون با تصمیم مقام‌های ریاض به‌طور قابل توجهی کوچک‌سازی و موقتا متوقف شده است.
این طرح، بخشی از برنامه توسعه‌ای چشم‌انداز ۲۰۳۰ محمد بن سلمان بود، که هدف آن کاهش وابستگی اقتصاد این کشور به نفت با تمرکز بر فناوری‌های نو و ایجاد چهره‌ای آینده‌نگر به عربستان بود.
اما حالا روزنامه تایمز خبر داده است مقام‌های سعودی به این نتیجه رسیده‌اند که پروژه با سرعتی بیش از حد پیش رفته است. یکی از مقامات حاضر در «انجمن سرمایه‌گذاری آینده» در ریاض گفت: «ما بیش از حد خرج کردیم و اکنون با کسری بودجه روبه‌رو هستیم و باید اولویت‌ها را بازتعریف کنیم.»
«لاین» که بخشی از پروژه عظیم «نئوم» در نزدیکی دریای سرخ است، در ابتدا قرار بود ۹ میلیون نفر را در خود جای دهد؛ یعنی نزدیک به یک‌چهارم جمعیت عربستان. این شهر بدون جاده، خودرو و آلاینده طراحی شده بود و قرار بود ۱۰۰ درصد با انرژی تجدیدپذیر کار کند، درحالی که ۹۵ درصد زمین‌های اطراف آن برای طبیعت محفوظ می‌ماند.
این شهر قرار بود با ارتفاع ۵۰۰ متر، عرض ۲۰۰ متر و طول ۱۷۰ کیلومتر ساخته شود، اما اکنون طبق گزارش تایمز، نسخه جدید پروژه تنها چند مایل، طول خواهد داشت و حدود ۳۰۰ هزار نفر را در خود جای می‌دهد.
پروژه نئوم و بازنگری مالی
پروژه لاین یکی از چند طرح بزرگ در چارچوب نئوم بود و شامل شهرهای صنعتی و گردشگری در استان تبوک است که با انرژی‌های تجدیدپذیر کار می‌کردند. اما عربستان به دلیل جابجایی اجباری هزاران نفر از ساکنان بومی منطقه با انتقادهای بین‌المللی روبه‌رو شده است.
یکی از مشاوران نزدیک به ولیعهد عربستان، به تایمز گفت که این کشور در حال انجام «اصلاح مسیر» است؛ زیرا با فشار مالی ناشی از کاهش قیمت نفت مواجه شده است. در سال ۲۰۱۶، هنگام معرفی چشم‌انداز ۲۰۳۰، قیمت نفت حدود ۱۰۰ دلار در هر بشکه بود، اما از سال ۲۰۲۲ تاکنون به آن سطح نرسیده و هنوز نیمی از اقتصاد عربستان به نفت وابسته است.
او افزود: «این وضعیت ما را وادار می‌کند محتاط‌تر عمل کنیم.»
منابع رویترز نیز گزارش داده‌اند که عربستان اکنون تصمیم گرفته سرمایه خود را از پروژه‌های غول‌آسا به سمت سرمایه‌گذاری در هوش مصنوعی و مراکز داده مبتنی بر انرژی‌های هیدروکربنی منتقل کند. ریاسر الرمیان، رئیس صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان هم اعلام کرده است راهبرد جدید به‌زودی اعلام خواهد شد.
وضعیت دیگر طرح‌های نئوم
لاین؛ اکنون ساخت کامل شهر متوقف شده است. عربستان پیش‌تر گفته بود پروژه تا سال ۲۰۴۵ تکمیل خواهد شد.
اکساگون؛ مجتمع صنعتی شناور به‌شکل هشت‌ضلعی در شمال شهر دُبا، که هنوز ساخته نشده اما فاز نخست برای سال ۲۰۲۷ برنامه‌ریزی شده است.
ترئوجنا؛ مقصد گردشگری کوهستانی در ارتفاعات ۲۶۰۰ متری کوه جِبال‌الّوز، که قرار بود میزبان «بازی‌های زمستانی عربی ۲۰۲۹» باشد اما اکنون تا سال ۲۰۳۲ به تعویق افتاده است.
سنداله؛ جزیره تفریحی لوکس، که تنها بخش رسمی تکمیل‌شده نئوم است که در اکتبر ۲۰۲۴ افتتاح شد اما هنوز برای عموم بازگشایی نشده است.
دیگر پروژه‌ها از جمله اوتامو، سیرانا، اپیکن و لیرا هنوز در مرحله طراحی هستند و ساخت آن‌ها آغاز نشده است.
چشم‌انداز جدید: از ابرپروژه‌ها تا واقع‌گرایی اقتصادی
عربستان سعودی در حالی این تغییر مسیر را اعلام می‌کند که درگیر چند پروژه دیگر با مهلت‌های قطعی است، از جمله میزبانی جام جهانی فوتبال ۲۰۳۴ که نیاز به احداث ۱۱ ورزشگاه دارد. کارشناسان می‌گویند این چرخش نشانه‌ای از عبور ریاض از مرحله رویاپردازی به سمت عمل‌گرایی اقتصادی است؛ مرحله‌ای که در آن واقعیت‌های مالی جای وعده‌های نمادین را می‌گیرند.
