رجیستری و دلار کار دست خریداران داد؛ حذف آیفون از بازار ایران؟
اختلاف شدید قیمت‌ها و هزینه‌هایی مانند رجیستری باعث شده بسیاری از خریداران به گزینه‌های ارزان‌تر و میان‌رده روی بیاورند
فعال‌سازی مکانیسم ماشه و قرار گرفتن کشور در آستانه بازگشت تحریم‌های چندجانبه، شوکی جدی به بازارهای اقتصادی وارد کرده و قیمت دلار را در مرکز توجه قرار داده است. دلار که در هفته‌های اخیر نوسانات شدیدی را تجربه کرده، اکنون به مهم‌ترین متغیر اثرگذار بر کالاهای وارداتی از جمله موبایل و لپ‌تاپ بدل شده است. با این حال، فعالان بازار دیجیتال معتقدند مشکل اصلی نه نرخ لحظه‌ای دلار بلکه محدودیت‌های ساختاری در حوزه واردات و تخصیص ارز است.
به گزارش اقتصاد 24، بر اساس گزارش‌ها، مکانیسم ماشه علاوه بر اثر روانی بر انتظارات تورمی، مسیر واردات رسمی کالاهای دیجیتال را نیز دشوارتر کرده است. نمونه بارز این تأثیر را می‌توان در بازار آیفون مشاهده کرد. سهم این برند در بازار ایران که پیش از محدودیت‌ها به حدود ۲۰ درصد رسیده بود، اکنون به کمتر از ۱۰ درصد کاهش یافته است.
فعالان بازار می‌گویند تقاضا برای آیفون همچنان وجود دارد اما به دلیل نبود عرضه رسمی، این تقاضا به‌صورت پنهان باقی مانده است. حتی در مقطعی کوتاه که واردات آیفون آزاد شد، سهم آن در بازار به سرعت رشد کرد و نشان داد که عطش مصرف‌کنندگان به برندهای معتبر همچنان پابرجاست. با این حال، اختلاف شدید قیمت‌ها و هزینه‌هایی مانند رجیستری باعث شده بسیاری از خریداران خرید خود را به تعویق بیندازند یا به گزینه‌های ارزان‌تر و میان‌رده روی بیاورند.
از سوی دیگر، کاهش قدرت خرید خانوارها نیز بر رفتار مصرف‌کنندگان اثر جدی گذاشته است. تورم عمومی بالا و افت درآمد واقعی مردم موجب شده تقاضا برای کالاهای پرچمدار دیجیتال به‌ویژه گوشی‌های گران‌قیمت و لپ‌تاپ‌های جدید به شدت کاهش یابد. در نتیجه، نوسانات لحظه‌ای دلار تنها روی کالاهای کمیاب اثرگذار است و بسیاری از محصولات به دلیل رکود تقاضا، ثبات نسبی قیمت دارند.
رضا عالیان، دبیر کنگره موبایل ایران، با اشاره به مشکلات اخیر واردکنندگان گفت: «مسئله اصلی ما نرخ ارز نیست، بلکه قطع شدن ثبت سفارش‌ها و تخصیص ارز است. بیش از یک هفته است هیچ تقاضای وارداتی در حوزه موبایل ثبت نشده و این موضوع عرضه کالا را با چالش جدی روبه‌رو می‌کند.»
به گفته او، این تصمیم دولت برای کنترل منابع ارزی اتخاذ شده اما دلیل شفاف و مشخصی ندارد. عالیان همچنین تاکید کرد: «بازرگانان ایرانی در این سال‌ها راه‌های متعددی برای دور زدن تحریم‌ها پیدا کرده‌اند و اگر ارز تامین شود، واردات ادامه خواهد یافت. اما با افزایش نرخ دلار، قیمت موبایل مانند هر کالای وارداتی بالا می‌رود.»
ابراهیم درستی، دبیرکل اسبق انجمن صنفی تلفن همراه، نیز بر این باور است که نوسانات دلار بیشترین فشار را به مغازه‌داران وارد می‌کند: «وقتی قیمت ارز نوسان دارد، واردکننده و توزیع‌کننده هنوز می‌توانند بخشی از سود خود را مدیریت کنند، اما مغازه‌دار که با هزینه‌های جانبی زیادی مانند اجاره و انرژی روبه‌روست، بیشترین آسیب را می‌بیند.» او هشدار داد که ادامه این شرایط می‌تواند به تعطیلی بسیاری از فروشگاه‌های کوچک منجر شود.
در همین حال، واردکنندگان لپ‌تاپ می‌گویند تلاطم بازار ارز دیگر اثر لحظه‌ای بر قیمت کالاها ندارد. یکی از فعالان این حوزه توضیح داد: «به دلیل فاصله میان نرخ ارز آزاد و ارز تخصیصی، قیمت‌ها بلافاصله تغییر نمی‌کند. از طرف دیگر، رکود تقاضا باعث شده حتی اگر دلار جهش داشته باشد، کالا در انبارها باقی بماند و فروشندگان مجبور شوند قیمت را بعد از دو یا سه روز دوباره تعدیل کنند.»
او تاکید کرد که تنها کالاهای کمیاب و پرتقاضا به سرعت از نوسانات ارزی تاثیر می‌گیرند، در حالی که سایر محصولات با تخفیف یا رقابت فروشندگان، ثبات نسبی خود را حفظ می‌کنند.
در مجموع، بازار دیجیتال ایران بیش از آنکه از نرخ لحظه‌ای دلار متأثر شود، تحت فشار ساختاری ناشی از تحریم‌ها، محدودیت‌های وارداتی و کاهش قدرت خرید مردم قرار دارد؛ وضعیتی که به گفته فعالان اقتصادی، رکود را به یکی از مهم‌ترین چالش‌های این بازار تبدیل کرده است.
