چرا فیلم‌های پژمان جمشیدی و بهرام افشاری خوب می‌فروشند؟

فرارو- مهدی دهقان؛ فیلم‌های کمدی در همه جای جهان از فروش خوبی برخوردار هستند، اما گاهی با نگاه به شدت و حدت گرایش مردم یک جامعه به نوعی از فیلم، می‌توان حدس‌هایی در مورد آن‌ها زد.

به گزارش فرارو، هر روز مشتری فیلم‌های کمدی در سینماها افزایش پیدا می‌کند. شاید باید در این مورد کمی بیشتر حرف زد و موضوع را صرفا به علاقه مردم به فیلم‌های کمدی تقلیل نداد.

با نگاهی به تاریخ سینمای جهان می‌توان این نکته را تایید کرد که تقریبا در همه جای دنیا فیلم‌های کمدی از فروش خوبی برخوردار هستند. سینمای ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست و به‌طبع در سینمای ایران نیز با خیل عظیمی از تولیدات پرفروش کمدی روبه‌رو هستیم. اما این فقط یک روی سکه است. برای دیدن روی دیگر سکه باید به یک سوال اساسی پاسخ داد: چرا فیلم‌های کمدی در سینمای ایران فروش خوبی دارند؟

فروش سینمای کمدی در ایران و جهان

با وجود اینکه سازوکار فروش فیلم‌های کمدی در همه جای جهان وجوه اشتراک زیادی دارد، اما در ایران باید این پدیده را از زوایای دیگری نیز بررسی کرد. برای درک بهتر مطلب بهتر است نگاهی گذرا به پرفروش‌ترین فیلم‌های کمدی سینمای ایران در چند سال گذشته داشته باشیم.

در بین 30 فیلم پرفروش سینمای ایران از سال 1400 تا 1403، تنها 5 فیلم غیر کمدی وجود دارد. این در حالی است که در بین پرفروش‌ترین فیلم‌های دیگر کشورهای جهان، به ندرت با فیلم‌های کمدی برخورد می‌کنیم. به‌عنوان مثال، اکثر فیلم‌های پرفروش سینمای هالیوود را فیلم‌های ابرقهرمانی و غالب فیلم‌های پرفروش سینمای ژاپن را انیمه‌های ژاپنی تشکیل می‌دهند.

سینمای کمدی و معضلات اجتماعی

بازه زمانی بین سال‌های 1400 تا 1404، بحرانی‌ترین بازه اقتصادی و اجتماعی ایران، پس از انقلاب سال 57 است. تورم افسارگسیخته، بی‌ثباتی‌های سیاسی و ناملایمات اجتماعی در این بازه زمانی در ایران به اوج خود رسیده و با یک نگاه ریاضی ساده، باید به این نتیجه رسید که فشارهای روانی در این سال‌ها بیشتر از همیشه بوده است. این در حالی است که در همین سال‌ها، فیلم‌های کمدی اکران‌شده در سینماهای کشور، چندین بار رکوردشکنی کرده‌اند. فیلم «فسیل» با فروش 324 میلیاردی‌اش در سال 1402 رکورد پرفروش‌ترین فیلم سینمای ایران را شکست و بلافاصله و تنها با یک سال فاصله زمانی، فیلم «هفتاد سی» به این رکورد دست پیدا کرد و بدون درنظرگرفتن تورم، تبدیل به پرفروش‌ترین فیلم سینمای ایران شد.

فرافکنی رنج اجتماعی در سینمای کمدی

کارل گوستاو یونگ، روانشناس سوئیسی، برای اولین بار مفهومی تحت عنوان «سایه» را طرح کرد. یونگ سایه را نوعی از کهن‌الگوی جمعی می‌دانست که در همه انسان‌ها تکرار شده و می‌شود. سایه‌ها در واقع بخش‌های سرکوب‌شده روان آدمیزاد هستند که در اثر سرکوب در ناخودآگاه انسان پنهان می‌شوند. همه انسان‌ها در طول زندگی، معمولا سایه‌هایشان را روی دیگران فرافکنی می‌کنند. به‌عنوان مثال، فردی را تصور کنید که در ظاهر انسان‌ بسیار مغروری است و در برخورد با دیگران همیشه از ادبیاتی تحقیرآمیز استفاده می‌کند؛ به‌محض نزدیک‌شدن به این فرد احتمالا با انسانی مواجه می‌شویم که برعکس «نقابی» که برای خودش ساخته است، چندان انسان باعزت‌نفسی نیست. این فرد در واقع سایه خودش را که انسانی بدون عزت‌نفس است، روی دیگران فرافکنی می‌کند و آن‌ها را لایق تحقیر می‌بیند.

پربیراه نیست اگر بخشی از استقبال موجود از سینمای کمدی را فرافکنی یک جامعه در حال افسردگی بدانیم. جامعه‌ای که آنقدر از نظر ذهنی درگیر و خسته است که گاهی به شکل افراطی دنبال سرگرمی است. حوصله نشستن در سینما را ندارد، مگر برای خندیدن. حوصله حرف‌زدن را ندارد، مگر برای شوخی و خنده. موقع رانندگی‌کردن قیقاج می‌رود. موقع چشم‌به‌چشم‌شدن دعوا راه می‌اندازد و موقع افسردگی می‌رود سینما و فیلم کمدی تماشا می‌کند.