کشف پرتره‌ای پنهان؛ قدیمی‌ترین اثر ورمیر پیدا شد؟
کشف پرتره‌ای پنهان زیر نقاشی مشهور «دختر با کلاه قرمز» ورمیر، پرده از راز احتمالی قدیمی‌ترین اثر شناخته‌شده این هنرمند هلندی برمی‌دارد.
فرارو- این پرتره پنهان می‌تواند قدیمی‌ترین اثر ورمیر یا نقاشی نادری از کارل فابریتیوس باشد و بینش تازه‌ای درباره روند کاری و سال‌های آغازین هنرمندی او ارائه دهد.
به گزارش فرارو به نقل از آرت نیوز، در جریان پاندمی کرونا، موزه ملی هنر (NGA) در واشنگتن دی‌سی پژوهشی دقیق روی چهار نقاشی منسوب به یوهانس ورمیر، استاد مشهور هلندی قرن هفدهم، انجام داد. نتیجه این بررسی‌ها کشفی شگفت‌انگیز بود: زیر لایه‌های رنگ در نقاشی مشهور «دختر با کلاه قرمز» (حدود سال‌های ۱۶۶۴ تا ۱۶۶۹) تصویری از یک پرتره مردانه پنهان شده است.
کارشناسان مرمت در استودیوی حفاظت موزه با استفاده از فناوری‌های پیشرفته تصویربرداری، توانستند لایه‌های رنگی نقاشی را به‌صورت مجازی کنار بزنند و در کنار آن، با بررسی میکروسکوپی سطح بوم، فرآیند کاری ورمیر را بازسازی کنند. یافته‌های اولیه حاکی از آن بود که این چهره مردانه با ضربه‌قلم‌های غیرمعمول و آزاد کشیده شده و احتمالا اثر هنرمندی ناشناس بوده است.
اما مطالعات تکمیلی نشان داد که ورمیر در مراحل اولیه خلق آثارش همواره از ضربه‌قلم‌های آزاد و سریع استفاده می‌کرده و سپس در مراحل بعدی با دقت و وسواس همیشگی جزئیات را تکمیل می‌کرده است. این شیوه کاری امروز در مدارس هنر تدریس می‌شود و در میان بسیاری از نقاشان نیز روشی متداول به شمار می‌رود.
شواهد تاریخی و هنری
در نقاشی زیرین، مردی با کلاهی لبه‌دار و یقه‌ای مزین به بند منگوله‌ای به تصویر کشیده شده است. پژوهشگران با توجه به سبک لباس او، تاریخ تقریبی این پرتره را بین سال‌های ۱۶۵۰ تا ۱۶۵۵ تعیین کرده‌اند؛ دوره‌ای که چنین پوششی در هلند رایج بوده است. اگر این اثر واقعا به ورمیر تعلق داشته باشد، می‌تواند یکی از نخستین کارهای شناخته‌شده او محسوب شود. تاکنون قدیمی‌ترین اثر شناخته‌شده ورمیر، تابلوی «مسیح در خانه مریم و مرتا» (۱۶۵۴-۱۶۵۵) بوده است.
علاوه بر این، در صورت تأیید، این اثر تنها پرتره مردانه شناخته‌شده از ورمیر خواهد بود. آثار دیگری همچون «ستاره‌شناس» (۱۶۶۸) و «جغرافی‌دان» (۱۶۶۸) گرچه شخصیت‌های مرد را به تصویر می‌کشند، اما در دسته‌بندی پرتره قرار نمی‌گیرند. چنین کشفی می‌تواند اطلاعات ارزشمندی درباره روند کاری و سال‌های آغازین فعالیت هنری ورمیر ارائه دهد.
فرضیه‌های متفاوت
متخصصان موزه ملی هنر اکنون این احتمال را مطرح می‌کنند که پرتره مردانه زیر «دختر با کلاه قرمز» در واقع اثری از خود ورمیر باشد. با این حال، این فرضیه هنوز نه تأیید و نه رد شده است. از سوی دیگر، این کشف دریچه‌ای تازه به روی احتمال وجود آثار ناشناخته دیگر می‌گشاید.
پس از مرگ ورمیر در سال ۱۶۷۶، فهرستی از اموال او تهیه شد که نشان می‌داد دو پرتره مردانه اثر کارل فابریتیوس، نقاش همشهری او در دلفت، در اختیار داشته است. برخی کارشناسان احتمال می‌دهند که نقاشی پنهان متعلق به فابریتیوس باشد و ورمیر بعدها بوم را برای خلق اثر خود استفاده کرده و نقاشی جدیدی روی آن کشیده باشد.
اهمیت برای تاریخ هنر
کارل فابریتیوس، هنرمندی که عمر کوتاهی داشت و در سال ۱۶۵۴ بر اثر انفجار بزرگ دلفت جان باخت، تنها حدود دوازده اثر شناخته‌شده از خود بر جای گذاشته است. اگر ثابت شود که پرتره پنهان اثر او بوده، این کشف نیز اهمیت چشمگیری در شناخت کارنامه محدود و ارزشمند او خواهد داشت.
به این ترتیب، پژوهش تازه نه‌تنها به بازنگری در تاریخ آثار ورمیر کمک می‌کند، بلکه می‌تواند دیدگاه‌های تازه‌ای درباره تعامل هنرمندان دلفت در میانه قرن هفدهم ارائه دهد. این تحقیقات همچنین اهمیت فناوری‌های نوین تصویربرداری در بازگشایی رازهای تاریخ هنر و شناخت لایه‌های پنهان آثار کلاسیک را بار دیگر برجسته می‌سازد.
کشف پرتره مردانه پنهان زیر «دختر با کلاه قرمز» می‌تواند معمایی مهم در تاریخ هنر اروپا را روشن کند؛ اینکه آیا با قدیمی‌ترین اثر شناخته‌شده ورمیر روبه‌رو هستیم یا با نقاشی نادر از فابریتیوس. در هر دو حالت، این یافته ارزش تاریخی و هنری بی‌سابقه‌ای دارد و نگاه تازه‌ای به میراث هنرمندان عصر طلایی هلند می‌افکند.
