روایتی تکان‌دهنده از اقتصادِ نوار غزه

فرارو-  «هانی قرموت»، روزنامه نگار و نویسنده ساکن در نوار غزه.

به گزارش فرارو به نقل از الجزیره؛ شما سعی می کنید که یک کیلو آرد در غزه بخرید. کیف پولتان را باز می کنید. چه در داخل آن است؟ یک اسکناس پاره 10 شِکِلی که بخش های مختلف آن به وسیله نوار چسب به هم چسبیده‌اند و هیچکس آن را از شما قبول نمی کند. این پول اکنون چیزی بیش از یک زباله نیست.

اسکناس 10 شِکِلی به طور معمول ارزشی در حدود 3 دلار دارد و زمانی یکی از اقتصادی‌ترین اسکناس های مورد استفاده در زندگی روزمره بود. با این حال اکنون، این اسکناس بسیار کم در نوار غزه قابل مشاهده است. حتی اگر باشد هم فروشندگان چندان به آن توجه نمی کنند و آن را قبول نمی کنند. این یعنی افراد هیچ استفاده ای از این اسکناس نمی توانند داشته باشند.

اکنون روند ورود اسکناس به نوار غزه به شدت محدود و حتی مسدود است و هیچ جایگزینی نیز برای آن نیست. دیگر اسکناس های بانکی هم سرنوشت اسکناسِ 10 شِکِلی را پیدا می کنند. اگر شما یک اسکناس 100 شِکِلی را برای چیزی که 80 شکل قیمت دارد بپردازید، فروشنده به احتمال فراوان قادر نخواهد بود تا باقی مانده پول شما را پس بدهد. دلیل آن هم این است که اسکناس بسیار کم است و آن هایی هم که وجود دارند، به شدت از نظر فیزیکی وضعیت بدی دارند.

بسیاری از اسکناس ها پاره هستند و با چسب زیاد به هم چسبیده اند. جالب اینکه اکنون برخی افراد وجود دارند که کارشان ترمیم اسکناس های قدیمی به نحوی است که آنها دوباره مورد استفاده قرار بگیرند. به هر حال حتی وجود کمترین ها نیز بهتر از این است که چیزی وجود نداشته باشد. با این همه، وضعیت نامساعد اسکناس ها در نوار غزه و عدم ورورد اسکناس کافی به این منطقه، تنها مشکلی نیست که مردم غزه با آن دست به گریبان هستند.

کارکنان مدنی و دولتی ماه هاست که هیچ حقوقی را دریافت نکرده اند. سازمان های مردم‌نهاد قادر نیستند تا حقوق افراد را به آن ها منتقل کنند و بدهند. خانواده ها نمی توانند پولی که عزیزانشان برایشان می فرستند را دریافت کنند. هنوز مشخص نیست چه زمان وضعیت در نوار غزه عادی می شود. فقط باید صبر کرد و منتظر ماند. ورود پول به داخل نوار غزه به طور کامل مسدود شده و با موانع جدی همراه است.

اگر شما تلاش کنید که پول را از منابع خارجی کسب کنید مثلا از اقوان خودتان که در رام الله یا مصر هستند، این مساله پُر از هزینه برای شما خواهد بود. مثلا اگر قرار باشد 300 دلار دریافت کنید، افرادی که پول را به شما می رسانند 150 دلار کمیسیون دریافت می کنند! اکنون کمیسیون انتقال پول به غزه از خارج از این منطقه، 50 درصدِ کل مبلغ است.

اکنون هیچ بانکی در نوار غزه وجود ندارد تا به تبادلات بانکی کمک کند. البته که بانک های مستقر در نوار غزه نظیر بانک فلسطین یا بانک قاهره-امان و همچنین بانک قدس را می توان مشاهده کرد. با این حال، آن ها تعطیل هستند و شیشه های دفاتر آن ها را نیز گرد و خاک گرفته و داخلشان نیز خالی است. هیچ دستگاه خودپردازی نیز وجود ندارد که فعال باشد.

ما در نوار غزه صرفا با واسطه ها رو به رو هستیم. افرادی که در بازار سیاه فعال هستند و می توانند به طریقی نقل و انقال پول را انجام دهند. آن ها برای هرگونه نقل و انتقال مالی، کمیسیون قابل توجهی دریافت می کنند. البته مردم از این سیستم استفاده می کنند دلیل آن هم این است که هیچ راه و انتخاب دیگری را پیش رو نمی بینند. آیا شما یک کارت بانکی دارید؟ خوبه! می خواهید آن را امتحان کنید؟

هیچ قدرتی وجود ندارد. هیچ اینترنتی نیست هیچ دستگاه پُزی وجود ندارد. وقتی کارت بانکی خود را به یک فروشنده نشان می دهید، وی فقط سر تکان می دهد و از پذیرش آن به صورت طبیعی خودداری می کند. مردم گاهی تصاویری که از حساب بانکی خود و موجودی آن دارند و نمی توانند به آن دست بزنند را نشان می دهند. آن ها امید دارند که شاید این اقدامشان بتواند یک ضمانت باشد برای اینکه دیگران به آن ها کالا بفروشند. با این حال، هیچکس چنین کاری نمی کند.

فروشندگان بسیار کمی هستند که ارز دیجیتال دریافت می کنند با این حال، تعداد آن ها بسیار کم است. البته که مردمی هم که ارز دیجیتال داشته باشند و ساکن غزه باشند هم کم تعداد هستند. در غزه امروز، مردم به جای پرداخت پول باید دیگر گزینه ها را مد نظر داشته باشند. به عنوان مثال من در بازار زنی را دیدم که یک کیسه شکر به همراه خود داشت. فرد دیگری یک بطری روغن در دست داشت. آن ها زیاد صحبت نکردند. آن ها خیلی زود دو کالای خود را با یکدیگر معاوضه کردند و رفتند.

این جنس از معامله کالا به کالا اکنون به واقعیتی رایج در نوار غزه تبدیل شده است. شما باید آنچه را که دارید با آنچه که نیاز دارید معاوضه کنید. مثلا یک کیلو از یک کالا معادل با دو کیلو از کالایی دیگر است. جالب است که فردی را دیدم که یک ژاکت نوزاد را با چند پیاز معامله کرد! 

البته که هیچ ثباتی هم وجود ندارد. یک روز آنچه شما در دست دارید خیلی می ارزد و روز دیگر، هیچکس آن را نمی خواهد. قیمت ها به صورت حدس و گمان هستند. ارزش همه چیز، حسی است. هر چیزی قابل مذاکره است. دایی خودم که پدر دو کودک است گفت: «من یک کت داشتم که آن را با یک بسته پوشک معاوضه کردم». این وضعیت در نوار غزه نمودی عینی از شرایطی است که در قالب آن شاهد از بین رفتن سیستم ها هستیم. زمانی که پول می میرد. زمانی که افراد برای بقا از هر چیزی استفاده می کنند. در این شرایط، مردم انتظارات خود را به حداقلی‌ترین‌ها کاهش می دهند. آن ها از رویا‌پردازی دست می کشند. برنامه ریزی را کنار می گذارند. چرا باید برای فردا برنامه‌ریزی کرد وقتی در امروز امنیت نداری؟

رژیم اسرائیل به صورت عامدانه، فروپاشی را به اقتصاد نوار غزه تحمیل کرده است. این رژیم فقط ورود کالاهای اساسی به نوار غزه را ممنوع نکرده است. این رژیم ورود هرگونه ارز به منطقه مذکور و همچنین تبادلات مالی و دیگر معادلات اقتصادی این منطقه را نیز مسدود کرده است. این رژیم اقدام به نابودی سیستم بانکی نوار غزه کرده است. این وضعیت، بخشی از طرح کلان‌تر اسرائیل علیه مردم فلسطین است. نیازی نیست که مردم را فقط با شلیک گلوله کُشت. کافی است شرایط زیستِ آن ها را سخت‌تر کرد و کاری کرد که بقای آنها به خطر بیفتد.

وقتی شما نمی توانی آب، نان، و دارو بخری، چطور می خواهی به زندگی ادامه دهی؟ تداوم این وضعیت می تواند آسیب های جدی تری را به مردم غزه وارد کند. باید پرسید وقتی دیگر چیزی برای رد و بدل کردن و مبادله کالا به کالا نباشد، چه باید کرد؟