اینترنت طبقاتی؛ همه برابرند برخی برابرتر؟
رفع محدودیت‌های اینترنتی مردم یا رفع فیلترینگ یکی از معدود وعده‌هایی که مسعود پزشکیان در انتخابات زودهنگام ۱۴۰۳ قول پیگیری آن را داد. اگر چه در یکسال گذشته واتساپ و گوگل‌پلی با مصوبه شورایعالی فضای مجازی رفع فیلتر شدند اما انتظارهای مردم از دولت چهاردهم هنوز برآورده نشده است.
فرارو– تصویب یک آئین‌نامه در شورای عالی فضای مجازی که بویی از اینترنت طبقاتی با خود داشت کافی بود که تندترین واکنش‌ها نسبت به این آئین‌نامه و دولت پزشکیان نشان داده شود.
به گزارش فرارو، رفع محدودیت‌های اینترنتی مردم یا رفع فیلترینگ یکی از معدود وعده‌هایی که مسعود پزشکیان در انتخابات زودهنگام ۱۴۰۳ قول پیگیری آن را داد. اگر چه در یکسال گذشته واتساپ و گوگل‌پلی با مصوبه شورایعالی فضای مجازی رفع فیلتر شدند اما انتظارهای مردم از دولت چهاردهم هنوز برآورده نشده است.
در چنین شرایطی، انتشار آئین‌نامه «تسهیل فعالیت کسبوکارهای اقتصاد رقومی (دیجیتال)» در کنار بعضی اظهارنظرهای پیشین، باعث شد که موضوع اینترنت طبقاتی بار دیگر داغ شود. اینترنت طبقاتی لقبی‌ست که برای طرح‌های اعمال محدودیت‌های متفاوت برای اینترنت اقشار مختلف جامعه هر چند وقت یک بار به عنوان راه‌حل وضعیت فیلترینگ ارائه می‌شود.
دولتی‌ها چه می‌گویند؟
این آئین‌نامه با واکنش‌های تند و یکپارچه‌ای روبرو شد. تا جایی که مرکز ملی فضای مجازی توضیحی تکمیلی درباره آن و هدفی که پشت طرح و تصویب این آئین‌نامه وجود داشته است، منتشر کرد. شورای اطلاع‌رسانی دولت هم در بیانیه‌ای اعلام کرد: «کمیته تسهیل کسبوکارهای دیجیتال هیچ ارتباطی با موضوع اینترنت طبقاتی ندارد. دولت صراحتا با اینترنت طبقاتی مخالف است.» این شورا هدف از تشکیل کمیته تسهیل را «جلوگیری از مداخله‌های بی‌مبنا و غیرقانونی نهاد‌های بالادستی در امور کسبوکارهای دیجیتال» عنوان کرد. طبق ماده یک این مصوبه، هدف از تشکیل این کمیته، جلوگیری از دخالت‌های غیرقانونی، حمایت از حقوق فعالان دیجیتال و ایجاد ثبات اقتصادی برای کسب‌وکار‌ها عنوان شده است.
فاطمه مهاجرانی نیز در توئیتر (ایکس) نوشت: «دولت بر اینترنت آزاد، فراگیر و باکیفیت برای همه مردم تأکید دارد. مصوبه روز گذشته شورای عالی فضای مجازی هیچ ارتباطی با محدودسازی اینترنت ندارد. این مصوبه با هدف تسهیل فعالیت کسبوکارهای اقتصاد دیجیتال در حوزه‌های پولی‌ـ‌مالی، بانک، بیمه، حمل‌ونقل و…و به نفع کارآفرینی و خدمات بهتر برای مردم تدوین شده است. اینترنت طبقاتی نه مبنای قانونی دارد و نه هیچ وقت در دستور کار دولت قرار خواهد داشت.»
او سپس در اظهاراتی دیگر گفت: «مواجهه با موضوع اینترنت و فضای مجازی حتما با ملاحظاتی از جنس ملاحظات تربیتی که در همه دنیا وجود دارد و این را نمی‌توانیم کتمان کنیم باید باشد و نباید هم جز این محدودیتی ایجاد شود. با این حال در شرایطی که بنا به ملاحظات امنیتی لازم است اینترنت خودمان را محدود کنیم، اقشاری هستند که کارشان، کار کلیدی است؛ مثل خبرنگاران. همان طور که یک عده انسان شجاع داریم که پشت پدافند می‌نشینند، یک عده آدم داریم که باید تصویر مظلومیت و شجاعت ایران را منتقل کنند آن‌ها حتما باید اینترنتی داشته باشند که آزاد باشد و بتوانند این تصویر را به دنیا مخابره کنند. تاکید می‌کنم دولت نگاهش بر اینترنت آزاد است اما در شرایط بحران باید به کسانی که نیاز ویژه دارند، امکانات ویژه داد. تاکید می‌کنم بحث اینترنت طبقاتی نبوده و نخواهد بود.»
پیش از این هم محمدرضا عارف روز ۲۵ تیرماه درباره لزوم تکمیل هر چه سریعتر شبکه ملی اطلاعات صحبت کرده بود. مجموع این صحبت‌ها و فضایی که از پیش وجود داشت، باعث شد که هیچ کدام از این توضیحات با اقبال روبرو نشود.
چرا جامعه واکنش نشان می‌دهد؟
در فهرست‌های جهانی آزادی اینترنت، تنها کشور چین اینترنتی محدودتر از ایران دارد. فیلترینگ در ایران همواره ادامه داشته و میزان افزایش این محدودیت‌ها بالاتر از گشایش‌هایی مقطعی‌ست. بخش‌های زیادی از جامعه هیچ وقت درباره علت اعمال این محدودیت‌ها قانع نشدند. طیف سایت‌ها و اپلیکیشن‌هایی که در ایران فیلتر هستند، در کنار سایت‌هایی که اجازه دسترسی آی‌پی‌های ایران را نمی‌دهند، بسیار زیاد است.
وضعیت اینترنت کشور بعد از جنگ ۱۲ روزه، به همان حالت پیشین هم برنگشت و شکایت‌ها از کیفیت اینترنت بالاست. در چنین شرایطی، تکلیف وعده‌های دولت در خصوص پیگیری رفع این محدودیت‌ها نیز مشخص نیست. البته این موضوع مختص به اظهارنظرهای دولتی نیست. در ایام ابتدایی پس از آتش‌بس، اظهاراتی از سوی برخی فعالان حوزه دیجیتال مطرح شده بود که رنگ‌وبویی از اینترنت طبقاتی داشت.
سازمان نصر (نظام صنفی رایانه‌ای) تهران اعلام کرده بود که برای استمرار ارائه خدمات حیاتی، در پی حفظ دسترسی برخی شرکت‌های ارائه‌دهنده این خدمات به اینترنت بین‌الملل است. در بخش‌های بعدی این بیانیه نیز بر حق دسترسی مردم به اینترنت تاکید شده بود. منطق این درخواست را هم ارائه دادند. چرا که با قطع اینترنت بین‌المللی در شرایط بحران، این خدمات را مختل می‌کند. اما واکنش‌ها به این فعالان بخش خصوصی هم تند و همراه با خشم بود. تا جایی که مدیر نصر اعلام کرد که این صنف به دنبال اینترنت طبقاتی نیست. در واقع این اخبار که از تبعیض حکایت دارند، با واکنش‌های تندی روبرو می‌شود. دولت پزشکیان با توجه به وعده رفع فیلترینگ، بار دیگر زیر تیغ این انتقادات است.
