گفت‌وگو با کمال طباطبایی
اهمیت جایزه آسترید لیندگرن؛ به بهانه نامزدی هدا حدادی در این جایزه
هدا حدادی که یکی از شناخته شده‌ترین تصویرگران ایرانی در عرصه بین‌المللی است، تاکنون بیش از سه بار نامزد دریافت این جایزه شده است. در چنین شرایطی دریافت جایزه آسترید لیندگرن از سوی دو نماینده ایران، می‌تواند نگاه‌های جهانی را به گونه دیگر متوجه ایران کند.
در روزهایی که مردم ایران همچنان متاثر از شرایط اضطراری جنگ ۱۲ روزه در بهت و نگرانی به سر می‌برند، انتشار خبر نامزدی هدا حدادی و آرمان آرین از سوی شورای کتاب کودک برای دریافت جایزه آسترید لیندگرن تا حدی سبب خرسندی جامعه فرهنگی و هنری کشور شد.
به گزارش اعتماد، جایزه‌ای گره خورده به نام نویسنده‌ای که همواره باور خاصی به صلح و توجه ویژه‌ای به مسائل اخلاقی داشت و با سخنرانی پرشوری با عنوان «خشونت، هرگز» هنگام دریافت جایزه صلح کتاب‌فروشان آلمان نزد اهالی هنر معروف است.
او در این سخنرانی تاکید کرد که روند صلح را باید از خانه خودمان آغاز کنیم. ما باید فرزندانمان را با عشق و احترام تربیت کنیم، نه با خشونت و زور. کودکی که والدینش به او محبت نشان می‌دهند، یاد می‌گیرد این عشق را به دنیا هم منتقل کند.
تاریخ نمونه‌های ترسناک زیادی از آنچه در غیر این صورت ممکن است رخ دهد، ارایه کرده است. شخصیت آدم‌ها پیش از پنج سالگی شکل می‌گیرد و دولتمردان و سیاستمداران هم از این قاعده مستثنی نیستند. این بدان معناست که حقوق کودکان باید بالاترینِ اولویت‌ها باشد.
در چنین شرایطی دریافت جایزه آسترید لیندگرن از سوی دو نماینده ایران، می‌تواند نگاه‌های جهانی را به گونه دیگر متوجه ایران کند آن هم در دوره‌ای که بیش از هر زمانی فرزندان این سرزمین و تمام ساکنان کره خاکی نیاز به صلح را با تمام وجودشان لمس می‌کنند.
همواره تصویرگران ایرانی در عرصه بین‌المللی شناخته شده و صاحب سبک هستند و اگرچه با آثار ماندگار و درخشانشان در عرصه ملی و بین‌المللی تلاش کرده‌اند که به گنجینه فرهنگ و هنر ایران بیفزایند اما آنگونه که باید در کشور خود قدر ندیده‌اند، اما همواره حضورشان در رویدادهای فرهنگی و هنری بین‌المللی دستاورد خوبی برای ایران به همراه داشته است و زمان راه‌اندازی جایزه آسترید لینگرن، بارها نویسندگان و تصویرگران ایران به عنوان نامزد دریافت این جایزه معرفی شده‌اند جایزه‌ای که با ارزش ۵ میلیون کرون نه تنها نگاه مدیران دولتی را نسبت به هنر تصویرگری ایران دگرگون می‌کند، بلکه می‌تواند راهگشای ادامه کار سایر تصویرگران ایران باشد.
هدا حدادی که یکی از شناخته شده‌ترین تصویرگران ایرانی در عرصه بین‌المللی است، تاکنون بیش از سه بار نامزد دریافت این جایزه شده است، به این بهانه با کمال طباطبایی تصویرگر که تاکنون چهار دوره عضو هیات‌مدیره انجمن تصویرگران ایران بوده گفت‌وگو کردیم.
به عنوان یک تصویرگر بفرمایید که جایزه آسترید لیندگرن چرا مهم است؟
جایزه یادبود آسترید لیندگرن (ALMA)، بزرگترین جایزه جهان برای ادبیات کودک و نوجوان است که به احترام آسترید لیندگرن، نویسنده سوئدی نام‌گذاری شده است. ارزش این جایزه ۵ میلیون کرون است و از سال ۲۰۰۲ که این جایزه راه‌اندازی شده سالانه به یک یا چند برنده اهدا می‌شود.
نویسندگان، تصویرگران، داستان‌نویسان و مروجین کتابخوانی واجد شرایط دریافت این جایزه هستند و این جایزه در واقع برای ترویج علاقه به ادبیات کودکان و نوجوانان طراحی شده است و تاکنون بارها نویسندگان، تصویرگران و مروجان کتاب کودک و نوجوان ایران برای دریافت این جایزه نامزد شده‌اند و بسیار خوشحالم که امسال دوست و همکار تصویرگرم هدا حدادی نامزد دریافت این جایزه شده است.
دریافت این جوایز چه تاثیری در روند کار هنرمند می‌گذارد؟
همه این جوایز به نوعی تشویق برای ادامه کار هنرمند و سایر کسانی که در این رشته هنری فعالیت می‌کنند، محسوب می‌شود و همه انسان‌ها نیاز به دیده شدن دارند و این جوایز نوعی نوازش محسوب می‌شوند و جامعه هنری ایران بیش از هر زمانی نیازمند این جنس نوازش‌ها است.
جایزه آسترید لیندگرن در کنار اعتبار هنری‌اش از نظر مالی هم بسیار مهم است و به نظرم در جامعه‌ای که دولتمردان به هنرمندانش بهایی نمی‌دهند دریافت این جوایز می‌تواند نگاه این دولتمردان را متوجه هنرمندان و اهمیت کار آن‌ها بکند.
امیدوارم که امسال این جایزه نصیب هدا حدادی و جامعه تصویرگر ایران بشود، چرا که با دریافت این جایزه کمک بزرگی برای خارج شدن جامعه تصویرگری از مهجوریت می‌شود.
با توجه به اینکه هدا حدادی تاکنون سه بار نامزد دریافت این جایزه شده، به نظر شما دریافت این جایزه تا چه اندازه حق اوست؟
به نظرم هدا حدادی فارغ از اینکه دوست و همکار من است؛ هنرمند بسیار مهمی است و با آثار یگانه‌اش توانسته در عرصه جهانی نیز شناخته شده باشد. او سال‌هاست که با ناشران خارجی همکاری دارد و در دنیا آثار و سبک منحصر به فرد او را می‌شناسند. حدادی سال‌هاست که روی فضای شخصی خودش کار می‌کند و توانسته با تکنیک شخصی‌اش، تصاویر بسیار منحصر به فرد و رویاگونه‌ای را خلق کند.
او در سال‌های اخیر بخشی از تمرکزش را روی تصویرسازی شعر شاعران ایرانی گذاشته است و اتفاقا مجموعه‌های اخیرش هم با اقبال روبرو شده. به نظرم اتفاقا این مجموعه اخیر او می‌تواند سهم بسزایی در معرفی شاعران پارسی‌گوی در جهان داشته باشد. من امیدوارم که این جایزه نصیب حدادی شود چون هم برای خود او و هم برای جامعه هنری ایران دریافت این جایزه مهم است و حتی کمک می‌کند که روحیه مردم ایران در شرایط فعلی کمی بهبود پیدا کند.
طبعا موافقید که فرهنگ و هنر در شکل‌گیری جهانی که در آن آدم‌ها شاهد تیره و تار شدن آسمانشان با بمب‌افکن‌ها و موشک‌ها نباشند، نقش روشنی دارد.
بله، متاسفانه جهان امروز هر روز بیشتر به سمت جنگ پیش می‌رود و این موضوع زندگی و خلاقیت و آینده کودکان جهان را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. تجربه ثابت کرده توجه به فرهنگ و هنر می‌تواند کمک کند تا این جهان معقول‌تر شود و ما تصویرگران همه در آثارمان تلاش می‌کنیم کمک کنیم پیام صلح و دوستی به کودکان امروز و تصمیم‌گیران آینده جهان برسد.
در ایران ما نویسندگان و تصویرگران بسیار خوبی داریم و تعدادشان کم هم نیست؛ اما متاسفانه ناشران ایرانی بیشتر ترجیح می‌دهند به ترجمه و انتشار کتاب‌های خارجی روی بیاورند و کم پیش می‌آید که به سمت انتشار کتاب‌های تالیفی روی بیاورند. در چنین شرایطی فضای کار کردن برای تصویرگران ما هر روز کمتر می‌شود، البته در سال‌های اخیر برخی گالری‌ها نسبت به نمایش آثار تصویرگران از خود اقبال نشان داده‌اند؛ اما با این حال، سهم تصویرگران ایرانی از بازار فرهنگی و هنری کشور بسیار ناچیز است؛ چرا؟
واقعیتش این است که هم ما پرتاب شدیم به ته جهان و هر روز هم شرایط کار ما سخت‌تر از گذشته می‌شود. خب تحریم‌ها دست ما هنرمندان را هم بسته است. به نظرم مولفان و تصویرگران ایرانی توانایی این را دارند که کتاب‌هایی برای کودکان جهان تولید کنند و با تیراژ بالا به گوشه گوشه جهان راه یابد اما متاسفانه بازار نشر ما این توانایی را ندارد و نمی‌خواهد پیشقدم شود. برای همین شرایط کار برای تصویرگران و نویسندگان کودک سخت است.
اما با این همه هستند تصویرگرانی چون هدا حدادی و علیرضا گلدوزیان که توانسته‌اند با ناشران خارجی کار کنند. به نظرم بی‌اعتنایی ناشران ایرانی نه تنها به آینده تصویرگری ایران لطمه می‌زند بلکه شرایطی را فراهم می‌کند تا خوراک فرهنگی و تصویری خوبی به دست کودکانمان نرسد و اثرات و تبعات این موضوع در آینده سرزمین ما نقش خواهد داشت.
آیا راهکاری برای ایجاد فضای جدیدی برای ارایه تصویرگران در کشور متصور هستید؟
من و چند تن از دوستانم چند سالی است که درصدد راه‌اندازی یک حراج هنری برای آثار تصویرگران هستیم که بتواند نگاه جامعه را نسبت به این رشته هنری متوجه کند و بازار خوبی نیز برای تصویرگران ایجاد شود.
