میزان رضایت شهروندان از وسایل حمل و نقل شهری چقدر است؟
به گزارش تهران امروز نزديك به 60 درصد از سفرهاي روزانه شهروندان تهراني با حمل و نقل عمومي بهويژه مترو، اتوبوس و تاكسي انجام ميشود و اين در حالي است كه آمارهاي يك نظرسنجي نشان ميدهد تهرانيها از خدمات دهي مترو 80 درصد و از سيستم اتوبوسراني پايتخت نزديك به 50درصد رضايت دارند. به تازگي اداره كل مطالعات اجتماعي و فرهنگي معاونت اجتماعي شهرداري تهران، نظرات شهروندان تهراني را درخصوص وضعيت حمل و نقل عمومي جويا شده و در قالب يك نظرسنجي آن را ارائه كرده كه بر اساس آن بيشترين رضايت تهرانيها از حمل و نقل عمومي مربوط به مترو و پس از آن اتوبوسهاي BRT است. همچنين بر اساس بخشي از اين نظرسنجي، بهطور متوسط 30 درصد جامعه شهري از حمل و نقل عمومي كه شامل تاكسي، اتوبوس و مترو است استفاده ميكنند اين در حالي است كه در بسياري از شهرهاي كشور و حتي شهرهاي كشورهاي پيشرفته نيز اين ميزان اقبال عمومي براي حمل و نقل عمومي ديده نشده و همانطور كه شهردار تهران گفته است علاقه شهروندان تهراني به استفاده از حمل و نقل عمومي در كنار گسترش بخشهاي مختلف حمل و نقل عمومي در پايتخت، از اصليترين دلايل انتخاب تهران به عنوان يكي از پنج شهر برتر دنيا در اين زمينه شده است.
میزان استفاده و رضايت از حمل و نقل عمومی را می توان بر اساس شاخص های مختلف تقسیم بندی کرد اما درجهبندی آن بر اساس وسایل سفر، یکی از ساده ترین و سرراست ترین روشها برای ترسیم وضعیت خدمات رساني اين بخش از مديريت شهري در همه جای دنیا به حساب می آید. بر اساس اين مطالعه، 58.9 درصد از سفرهاي روزانه پايتخت نشينها با حمل و نقل عمومي و همگاني بهويژه مترو، اتوبوس، تاكسي، مينيبوس و تاكسي تلفني انجام ميشود، اين در حالي كه سهم سواري شخصي در سفرهاي روزانه به تنهايي برابر با 32.12 است.
تاكسي؛ اولويت رسيدن به مقصد
در حوزه تاكسي بيشترين رضايت مردم درباره نحوه رفتار رانندگان تاكسي بوده است. اگر چه در طبقه بندي رضايت شهروندان از حملونقل عمومي، تاكسي به دلايلي در پايين ترين سطح خود قرار ميگيرد اما در ميان شاخصهاي متفاوت، رضايت از نحوه رفتار راننده تاكسي از متوسط بيشتر بوده است. همچنين با وجود آنكه بسياري از شهروندان به خاطر عدم استفاده رانندگان تاكسي از تاكسيمتر گله ميكنند، آمار رضايت مردم در اين نظرسنجي از نحوه استفاده از تاكسيمتر نزديك به 50 درصد بوده است. فاكتورهايي چون رضايت از ظاهر راننده، قيمت كرايه، رسيدن به مقصد و... نيز در اين نظرسنجي درباره تاكسيها هم وجود داشته كه ميتوان آنها را بهطور نسبي نزديك به 30 درصد برآورد كرد. اين در حالي است كه تاكسي به گفته مديران شهري جزو وسايل حمل و نقل عمومي نيست و بايد به مرور به بخش نيمه خصوصي حمل و نقل شهري افزوده شود و جاي آن را اتوبوس و مترو بگيرد. بهطور كلي 46.1 درصد از افراد شركت كننده در اين نظرسنجي رضايت خود را از وضعيت تاكسيهاي تهران اعلام كردهاند كه به نظر اين يك ركورد محسوب ميشود چرا كه در فرهنگ حمل و نقل كشورهاي جهان، عموما نگاه خوبي به تاكسي وجود ندارد. اين در حالي است كه بر اساس اين آمارها ميتوان قضاوت كرد كه فرهنگ پايتخت با تاكسي گره خورده است. شايد اصلي ترين دليل استفاده از خدمات تاكسي موضوع رسيدن به مقصد است چنانچه آمارهاي اين نظرسنجي هم حكايت از آن دارند كه شاخص رضايت در اين بخش از ديگر بخشهاي نظرسنجي درباره تاكسي بيشتر بوده است.
اتوبوس و تاريخ 80 ساله اش
اتوبوس به علت ارتباط 80 ساله ای که با مردم پایتخت دارد از اصلی ترین وسایل حمل و نقل عمومی تهران به حساب می آید. اگر نگاهی به نقشه مسیرهای اتوبوسی تهران که سال گذشته منتشر شد بیندازیم، در می یابیم که تقریبا تمام بخش های تهران به وسیله شبکه ای از مسیرها به یکدیگر و به مقصدهای اصلی متصل شده اند. این مدل را که به آن اتصال مویرگی نیز میگویند در شهری که در دورههاي پيشين بدون نظارت توسعه یافته، بهترین روش برای پوششدهی همه محلهها و بخش های شهر است اما اتوبوس از قدیم به خاطر ارزانی قیمت كرايه مسافران زيادي داشته است. بر اساس آمارهاي اين نظرسنجي، بيشتر از 30 درصد افرادي كه از اتوبوسهاي بليتي استفاده ميكنند از اين وسيله حمل و نقل شهري تهران راضي اند، اين در حالي است كه به نظر ميرسد جايگاه اتوبوسهاي بليتي، پس از افزايش اتوبوسهاي ريالي و BRTها در ميان جامعه كاهش يافته است بهطوري كه در حال حاضر نزديك به يك سوم پرسش شوندههاي اين نظرسنجي، از اين وسيله حمل و نقل عمومي استفاده نميكنند. اما وضعيت اتوبوسهاي ريالي به مراتب بهتر است، اين اتوبوسها كه در اين نظرسنجي از آنها به عنوان اتوبوسهاي شركت واحد خصوصي ياد شده توانستهاند نزديك به 40 درصد رضايت مشتريان خود را به دست بياورند. مهمترين عاملهاي رضايت مردم از اين دسته اتوبوس ها، تميزي، اخلاق راننده و كرايه ارزان آن است. اما از يك نكته نبايد غافل شد و آن اين كه بيشترين درصد نارضايتي شهروندان تهراني از تعداد كم اين دسته از اتوبوسهاست. نزديك به 60 درصد تهرانيها هفتهاي يك بار و شايد بيشتر از اتوبوسهاي بليتي، خصوصي و مترو استفاده ميكنند. بر اساس يافتههاي اين تحقيق اتوبوسهاي خصوصي بيشتر از ساير وسايل حمل و نقل عمومي در طول هفته از سوي پاسخگويان مورد استفاده قرار ميگيرد و اين در حالي است كه تاكسيهاي ون
كم استفادهترين وسيله حمل و نقل عمومي تهران است. اتوبوسهاي تند رو به عنوان سومين بخش حملو نقل اتوبوسي تهران بيشترين رضايت را در ميان وسايل مشابه خود جلب كردهاند بهطوري كه شاخص ميانگين حاكي از آن دارد كه رضايت پاسخگويان از اتوبوسهاي BRT بالاتر از زياد و به معناي دقيقتر افرادي كه از BRTها رضايت صد در صدي داشتهاند نزديك به 18 درصد بوده و اين رقم قابل توجهي است!
12 سال با مترو تهران
40 درصد تهرانيهايي كه در اين نظرسنجي شركت كردهاند رضايت خود از مترو را در حد زياد و 30 درصد در حد خيلي زياد اعلام كردهاند و اگر اين آمار را در كنار ديگر آمارهاي قابل استخراج از اين نظرسنجي قرار دهيم در مييابيم كه بهطور كلي 80 درصد از تهرانيها از حمل و نقل با مترو رضايت دارند. رضايت قابل توجه شهروندان تهراني از مترو به خاطر مواردي چون بهداشت، رعايت حقوق معلولان، رعايت حريمها، اختصاص واگن به خانم ها، نصب نقشههاي مسير و... بوده است. بر اساس آمارهاي اين نظرسنجي، مترو در جايگاه نخست رضايت شهروندان از وسايل حمل و نقل شهري قرار دارد. اما پاسخگويان سه عامل را به عنوان اصليترين مشكلات حالحاضر مترو بيان كردهاند كه بيشك ميتواند پاسخي باشد به بسياري از ادعاها. پاسخگويان در اين نظرسنجي كمبود ظرفيت واگن ها، نبود فضاي كافي براي سوار و پياده شدن از مترو و كمبود تعداد واگنهاي مخصوص خانمها را به عنوان اصليترين دغدغههاي خود در استفاده از بهترين وسيله حمل و نقل شهري عنوان كرده اند. بنابراين در صورت افزايش تعامل دولت با مديران شهري و اختصاص اعتبارهاي دولتي وعده داده شده، ميتوان اميدوار بود كه با افزايش ظرفيت مترو، اين رضايت 80 درصدي باز هم افزايش يابد.
رضايت از خدمات شهرداري
اما اين نظرسنجي علاوه بر ميزان رضايت شهروندان در استفاده از حمل و نقل عمومي به موضوع وضعيت حمل و نقل پايتخت نيز اشاره كرده و آن را مورد پرسش قرار داده است. براين اساس موافقان تاثير طرحهايي چون ايجاد محدوده ترافيكي و طرح زوج و فرد بر كاهش ترافيك پايتخت كمتر از يك چهارم بودهاند به گونهاي كه تنها 23 درصد از افراد شركت كننده در اين نظرسنجي معتقدند كه طرح ترافيك توانسته تاثير زيادي را بر بهبود حملونقل عمومي شهر داشته باشد و همچنين نزديك به 20 درصد اعلام كردهاند كه طرح زوج و فرد، ترافيك را كمتر كرده است.
اين اظهارات در حالي است كه به تازگي، طرح زوج و فرد از سوي راهنمايي و رانندگي تهران بزرگ در حال گسترش به نقاط ديگري از شهر است اما به نظر ميرسد كه تعداد كمي از تهرانيها آن را موفق ارزيابي كنند. از سوي ديگر در كنار قضاوت شهروندان تهراني در خصوص فعاليتهاي راهنمايي و رانندگي در كاهش ترافيك پايتخت، اين نظرسنجي، از مردم خواسته نحوه عملكرد مديريت شهري را در خصوص حمل و نقل مورد ارزيابي قرار دهند كه بر اساس آمارهاي استخراجي، نزديك به 80 درصد از پاسخگويان تهراني، عملكرد شهرداري در اين حوزه را بهتر از سال گذشته توصيف كرده اند.
اصلي ترين مشكل تهران چيست؟
يكي ديگر از سوالهاي اين نظرسنجي درخصوص مشكلات تهران بوده كه پاسخهاي تهرانيها همچنان از نارضايتي شهروندان از ترافيك و آلودگي هوا حكايت دارد بهطوري كه بر اساس اين نظرسنجي، بيش از 60 درصد تهرانيها ترافيك را مهمترين مشكل حمل و نقل شهر خود ميدانند و پس از آن كمبود حمل و نقل عمومي با نزديك به 15 درصد، استفاده از اتومبيل شخصي با نزديك به شش درصد مشكلات بعدي حمل و نقل تهران قلمداد شدهاند. هنوز هم آلودگي هوا و ترافيك اصليترين مشكلات تهران هستند، اين موضوع را نتايج اين تحقيق هم اثبات ميكنند، بهطوري كه كمي بيشتر از 50 درصد تهرانيها آلودگي هوا و 13 درصد آنها ترافيك را اصلي ترين مشكلات شهرشان ميدانند. اگرچه اين نظرسنجي بر اساس جمعآوري نظرات تصادفي 1200 نفر از شهروندان تهراني انجام شده و آمارهاي آن ممكن است شبيه بسياري از نظرسنجيها با درصد اندكي خطا همراه باشد اما مهم اين است كه در بسياري از موارد اطلاعات قابل استخراج آن با ارزيابيهاي جهاني از وضعيت حمل و نقل پايتخت همخواني دارد.