گزارش بزرگداشت اصغر فرهادی در دانشگاه تهران

مراسم نکوداشت اصغر فرهادی برنده خرس نقره‌ای بهترین کارگردان جشنواره فیلم برلین عصر دیروز دوشنبه با حضور اساتید و هنرمندان دانش‌آموخته همدوره وی در تالار شهید آوینی پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران برگزار شد.

در ابتدای این مراسم محمدباقر قهرمانی رئیس دانشکده هنرهای نمایشی دانشگاه تهران با اشاره به سخن ارسطو مبنی بر اینکه خوبی‌های انسانی از فضیلت نشأت می‌گیرد،‌ فرهادی را فردی توصیف کرد که با این فضیلت در دوران دانشجویی و آثار خود حرکت کرده و نگاهش به کار توام با تفکر است و مخاطب را وامی‌دارد با تفکر به کار او نگاه کند.

وی در ادامه افزود: ما وظیفه داریم فارغ‌التحصیلانی که با جامعه ارائه می‌دهیم از اساتید خود بهتر باشند. یکی از نکات برگزاری این مراسم در دانشگاه تهران و پخش فیلم "درباره الی" در دانشگاه پیش از اکران عمومی آن این است که نشان دهیم هنرمندان برجسته از دل دانشگاهها بیرون می‌آیند.

در ادامه فریندخت زاهدی از اساتید هنرهای نمایشی گفت: بهتر است انجمنی از فارغ‌التحصیلان پردیس هنرهای زیبا تشکیل دهیم و از فارغ‌التحصیلان بخواهیم در گردهمایی‌های شش ماهه یا سالیانه شرکت کنند و بار دیگر درباره تجربیات و دانشی که در این دانشگاه دریافت کردند صحبت کنند. این عاملی می‌شود تا کلیه دانشجویانی که وارد این دانشگاه می‌شوند بتوانند از دستاوردهای این هنرمندان مطلع شوند و شاید انگیزه‌ای قوی‌تر برای ادامه راه و مبارزه با مشکلات باشد.

این استاد دانشگاه با اشاره به فعالیت‌های مثبت فرهادی در زمان تحصیل تأکید کرد: گروهی از دانشجویان ورودی سال 70 که فرهادی نیز جزو آنها بود، در عرصه سینما و تئاتر موفقیت‌های بسیاری کسب کردند. در تمام سال‌هایی که با دانشجویان هستم بارقه‌هایی از استعداد در آنها می‌بینم و در موقعیت‌های مختلف سعی می‌کنم تحسین خود را بیان کنم. فرهادی در زمان تحصیل بارها تحسین مرا برانگیخت. شاهد آنیم که تئاتری‌ها به سینما و اهالی سینما به تئاتر می‌آیند و این نشانگر آن است که دیگر نمی‌توانیم فرقی بین تئاتر و سینما بگذاریم زیرا هر دو به نمایش ربط دارند.

زاهدی ضمن ابراز امیدواری از اینکه دانشجویان دیگر نیز با قدرت روحی و حس مبارزه با موانع و مشکلات و خودسازی فرهادی رو به جلو حرکت کنند،‌ اظهار داشت: شما هر کدام سفرای فرهنگی ایران هستید که به معرفی فرهنگ غنی ایرانی از طریق حوزه‌های هنری خود می‌پردازید. امروز بزرگداشت فیلمسازی است که زشتی‌ها و زیبایی‌ها را با هم نشان می‌دهد.

حمید فرخ‌نژاد بازیگر مطرح سینما، تئاتر و تلویزیون و از دوستان فرهادی در میان تشویق حاضرین به روی صحنه رفت و با شوخ‌طبعی گفت: سلام به همکلاسی‌های جدید و قدیم. وقتی چند روز پیش پیشنهاد حضور و صحبت در این مراسم به من داده شد به 20 سال پیش رفتم و خاطرات خیلی خوب و زیبا و غم‌انگیز را به یاد آوردم. خیلی خوشحالم در میان کسانی هستم که مایه فخر جامعه هنری هستند. ما ورودی‌های سال 68 بودیم و در سال‌های اول تحصیل کسی را قبول نداشتیم، ولی کم‌کم با واقعیت کنار آمدیم و فهمیدیم که از مقوله هنر چه چیز می‌خواهیم.

وی خاطرنشان کرد: به لحاظ ویژگی‌های کاری، کارهای اصغر فرهادی را می‌شناسیم. فرهادی می‌تواند همواره مثالی برای ما باشد تا به خود بگوییم کسی خواست و موفق شد. فرهادی و کسانی مثل او آن‌ سال‌ها که از شهرستان به تهران آمده و خوابگاهی بودیم خواستند بالا بیایند. از این رو زحمتش را کشیدند و تاوانش را دادند و موفق شدند و در هر جایی که حضور یافتند آنچه را خود می‌خواستند به محیط منتقل کردند.

فرخ‌نژاد با اشاره به حضور فرهادی در تلویزیون اظهار داشت: تلویزیون برای همه با هر سلیقه اتفاق می‌افتد و وجاهت روزنامه را دارد و قابل رجعت نیست. ولی سینما قابل رجعت است. کارهای تلویزیونی فرهادی سرمقاله بود و مضامینی را بیان کرد که برخی در سینما جرأت گفتن‌اش را نداشتند. اینکه از فرهادی یاد بگیریم از همین آتلیه‌های کوچک دانشگاه می‌توان رفت و جهانی شد نکته مهم امروز است. افتخار می‌کنم همکلاسی فرهادی بودم.

فریدون علیاری مدرس دانشگاه و طراح صحنه سینما و تئاتر از دیگر سخنرانان این مراسم بود. وی یادآور شد: با این مراسم به 18 سال قبل و سال 70 برگشتم. آن زمان 52 دختر و پسر برای یاد گرفتن سینما و تئاتر به اینجا آمدند. اگر کسی در آن زمان می‌گفت 30 درصد این دانشجویان تبدیل به چهره‌ها و اساتید لایق می‌شوند کسی باور نمی‌کرد. امروز با باور تمام می‌گویم بیش از 30 درصد اینها اساتید و مدیران و هنرمندان برجسته‌ای هستند.

وی خاطرنشان کرد: یکی از چهره‌های ورودی آن سال‌ها فرهادی بود. او و هم‌دوره‌ای هایش با امکانات بسیار کم به اینجا رسیدند و کارهایی بدون امکانات فراوان و هزینه گزاف انجام دادند. بعد از 25 سال تدریس نمایش "ماشین‌نشین‌ها" را نمی‌توانم فراموش کنم که چه کار عظیمی بود و تنها با دو لاستیک مستعمل اجرا شد. این رشد تنها با به کار انداختن فکر و اندیشه صورت می‌گیرد.

علیرضا نادری نمایشنامه‌نویس و کارگردان برجسته تئاتر نیز با یادآوری دوران دوستی و تحصیل در دانشگاه در کنار فرهادی به قرائت مقاله‌ "در اهمیت اصغر فرهادی بودن" پرداخت که مورد استقبال مخاطبان و حاضرین در مراسم قرار گرفت. وی گفت: سال‌ها از آن روز‌ها گذشته و بعضی هستیم، بعضی‌ها نیستند، بعضی‌ها غیبت می‌خورند و برخی دیگر نیستند. امروز جای رامین سلیمانپور و کاملیا عطار کاشانی خالی است.

وی تأکید کرد: فرهادی توانسته در سینما و تلویزیون ایران فیلم مورد علاقه خود را با این همه مانع بسازد. نکته مهم دیگر در زندگی فرهادی این است که توانسته در میان این همه دانشجویان هنرهای زیبا، پریسا بخت‌آور را به عنوان همسر انتخاب کند. سینمای امروز ایران بدون فرهادی چیز مهمی کم‌ دارد. اهمیت اصغر تنها در فیلمساز بودن وی نیست بلکه فیلمسازی عشق اوست. نکته مهم این است که در آثارش تنها فرهادی دیده می‌شود و کس دیگری وجود ندارد که این خود کم هنری نیست.

وی ادامه داد: فرهادی برای خود روش دارد. روش فرهادی باید توسط او در دانشکده تدریس شود. چطور می‌شود مبتذل نبود،‌ تبلیغ هم نکرد و ساکت هم نماند. نگاه پاتولوژیک و آسیب‌شناسانه فرهادی را کمتر کسی دارد. وی اجتماع پیرامونش را نه در مقام آرمانگرا، جامعه‌شناس مدل 2010 و افرادی از این قبیل بکله در مقام اصغر فرهادی می‌بیند.

نادری با اشاره به دریافت جایزه خرس نقره‌ای جشنواره فیلم برلین توسط فرهادی گفت: در آن زمان پیامک کوتاهی برای فرهادی و چند تن از دوستان نوشتم که ارسال نکردم. آن پیامک این بود: جشنواره برلین پله اول نردبانی است که به قله اورست همه بچه‌های پردیس هنرهای زیبا راه می‌برد.

سپس حجت سیدعلیخانی به عنوان یکی از همدوره‌‌ای‌های دانشگاهی فرهادی یادداشتی را از طرف دوستان این کارگردان برجسته سینما و تئاتر قرائت کرد و در ادامه با حضور نغمه ثمینی هدیه‌ای از طرف این دوستان به فرهادی اهدا شد.

فرهادی هم با اشاره به اشاره به اینکه در هیچ جلسه‌ای دستانش اینگونه عرق نکرده و خجالت نکشیده گفت: در کشوری زندگی می‌کنیم که متأسفانه تئاتر در آن مهجور است و سینما در هیاهوی بیشتری قرار دارد. در غیر این صورت هستند عزیزانی که لیاقت حضور در این جایگاه را دارند. وقتی از شهرستان وارد دانشگاه شدم شناختی از تئاتر نداشتم و به دلیل خجالتی بودن می‌خواستم از تئاتر بروم. ولی در آن زمان کلاس‌های دانشگاه و صحبت‌ها و گپ و گفتگوهای دوستانی نظیر نادری، فرخ‌نژاد، علی دهکردی و سیروس کهوری‌نژاد در راهروهای دانشکده و خوابگاه باعث ماندن من در این محیط شد.

وی تصریح کرد: برخی می‌گویند هنر چیزی نیست که در دانشگاه به صورت آکادمیک آموخته شود در صورتی که اینگونه نیست و ما در دوره دانشگاه به یک سلیقه هنری می‌رسیم. حضور اقوام مختلف در دانشگاه فرصتی خوب برای شناخت اقوام و فرهنگ‌های مختلف بود و نابسامانی من در زمان ورود به دانشگاه به یک بسامانی در زمان فارغ‌التحصیلی تبدیل شد.

برنده خرس نقره‌ای جشنواره فیلم برلین خاطرنشان کرد: در زندگی شخصی و کاری خود با کسی احساس رقابت نداشته و ندارم. بزرگترین آسیبی که جامعه ما می‌بیند و سرآغاز آن از آموزش و پرورش نشأت می‌گیرد این است که 70 میلیون ایرانی در تمام مراحل زندگی در حال رقابت با هم هستند که این رقابت در ذات خود به کشتن دوستی و پرورش دشمنی منجر می‌شود. من بیشترین رقابت را با خود و نسبت به آثار خود دارم.

کارگردان "درباره الی" و "چهارشنبه‌سوری" با اشاره به شناخت نمایش به عنوان یکی از دلایل موفقیت هنرمندان برجسته سینما یادآور شد: من این سرمایه را از دانشگاه کسب کردم. وقتی نمایش "ماشین‌نشین‌ها" را کار کردم به دلیل لطف دوستان و اساتید دیدم که بیشتر از آن توانی برای ارائه کار بهتری در عرصه تئاتر ندارم، اما دوست دارم روزی به تئاتر برگردم و بتوانم کاری بالاتر از "ماشین‌نشین‌ها" را به صحنه ببرم.

وی افزود: الان وضعیت سخت‌تر از دوره ماست. من در زندگی هیچگاه دستیار کسی نبودم و وقتی اولین فیلمم را ساختم دقایقی بیشتر نبود که دوربین 35 را از نزدیک دیده بودم. هیچ موقع در زندگی برای اینکه کار کنم به کسی زنگ نزدم زیرا معتقدم کسی نمی‌تواند دیگری را وارد عرصه کند بلکه انسان باید تنها تلاش کند.

دو سال بین فیلم‌های "چهارشنبه‌سوری" و "درباره الی" را هدر دادم و در اصل پنج سال است در سینما حضور دارم. می‌دانم برگزاری چنین جلسه‌ای چقدر سخت است زیرا در کشور ما فرقی بین هنرمند و دیگران وجود ندارد و از این رو از همه عزیزان تشکر و افتخار می‌کنم که "درباره الی" پیش از اکران در دانشگاه نمایش داده می‌شود. اگر سلیمانپور و عطار کاشانی نیز بودند این جمع متفاوت می‌شد.

در بخش پایانی مراسم با حضور دکتر حبیبی رئیس پردیس هنرهای زیبا، محمدباقر قهرمانی رئیس دانشکده هنرهای نمایشی، ناصر آقایی مدیر گروه هنرهای نمایشی و علیرضا نادری نشان یادبود دانشگاه تهران به فرهادی اهدا و در ادامه فیلم "درباره الی" نمایش داده شد.