۷۶۶ مطلب
آبه میداند که موفقیت تلاشش، علاوه بر نظر مساعد ایران، به نظر مثبت سایر طرفها در منطقه هم بستگی دارد. به همین دلیل، او پیش از سفر به ایران با سه تن از رهبران منطقهای، که با ایران اختلافاتی دارند، تماس گرفت. بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، محمد بن زاید، ولیعهد ابوظبی، و محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، درباره سفر آتی آبه به تهران تماسهایی از نخستوزیر ژاپن دریافت کردند.
منبع مذکور همچنین افشا کرد که آمریکا طی نامهای به ایران، از آمادگی ترامپ برای دور کردن جان بولتون از منصب مستشار امنیت ملی، صحبت کرده است؛ که به دشمنی با جمهوری اسلامی شهره است. اما ایران به امریکا اعتماد ندارد و مسئولان در تهران بر این عقیده اند که ترامپ به دنبال استفاده از برگه برنده مذاکره در جریان انتخابات سال ۲۰۲۰ است.
در همین رابطه، یک منبع آگاه دیپلماتیک به بیبیسی عربی گفته است که ظریف در سفر اخیرش به بغداد، از طریق عراق پیام قاطعی از جانب تهران به واشنگتن ارسال کرد؛ مبنی بر اینکه ایران به آمریکا اجازه نمیدهد آن را اصطلاحا «قورباغه آبپز» کند. طبق ادعای این منبع، مفاد پیام ظریف هشدارآمیز بود. همین منبع در توصیف پیام ظریف گفت: ایران «بین جنگ اقتصادی و جنگ نظامی تفاوتی قائل نمیشود و به آمریکا اجازه نمیدهد که روی حرارت کم آن را بپزد و بمیراند.»
از دیدگاه رایت، محاسبه اوباما این بود که حذف خطرناکترین مسئله (توانمندی هستهای) و برقراری یک کانال دیپلماتیک، راه گفتگو بر سایر مسائل مانند برنامه موشکی، نفوذ منطقهای و مسئله حقوق بشر را هموار میکند.
در گرایش دستگاه دیپلماسی ایران به شرق، یک نکته برجسته وجود دارد و آن تاکید ویژه بر توسعه مناسبات اقتصادی و سیاسی با همسایگان است. ۲۶ روز از لغو کل معافیتهای فروش نفت ایران به هشت کشور و اجرای تحریمهای نفتی میگذرد. در این دوره، که با کاهش تعهدات هستهای مصادف شده، پیدا کردن روزنههای جدید اقتصادی، در رأس اولویتهای دستگاه دیپلماسی ایران قرار گرفته است. اقتصاد، اما، تنها هدف وزارت خارجه نیست.
اکثر کشورهایی که برای وساطت میان تهران و واشنگتن به تکاپو افتادهاند، خصوصا عراق، گمان میکنند که آمریکا و ایران بزودی وارد جنگ خواهند شد. این در حالی است که در حال حاضر هیچکدام از دو طرف تمایلی به جنگ ندارند. از این رو، کشورهای واسطه در واقع برای دفع چیزی وساطت میکنند که اساسا در برنامههای دو طرف نزاع وجود ندارد.
یک منبع که برای سالها با نتانیاهو در زمینه مسائل نظامی کار کرده، به المانیتور گفته است که نتانیاهو پشت درهای بسته دعا میکند که بولتون در متقاعد کردن ترامپ به انجام حمله نظامی به ایران موفق شود. اما نمیتواند این را علنی بگوید.
به نظر میرسد تا همین چند هفته پیش، بریتانیا و به طور کلی اروپاییها، فکر میکردند که آمریکا در حال زمینهسازی برای جنگ با ایران است، اما اکنون با شناخت قصد اصلی آمریکا (اعمال فشار اقتصادی بر ایران و ایجاد بازدراندگی نظامی در برابر آن در خلیج فارس)، مواضع خود را تغییر داده و به واشنگتن نزدیک شدهاند. البته آنها هنوز از توافق هستهای حمایت میکنند و از لزوم استمرار آن سخن میگویند.
«قبل از کنار زدن مایک پومپئو و جان بولتون از پرونده، مذاکره نمیکنیم. قبل از آغاز هرگونه تماس با رئیسجمهور آمریکا، از آمریکا میخواهیم که عذرخواهی کند و به توافق هستهای بازگردد و نقش منطقهای ما را بپذیرد و تحریمها را رفع کند.»
مطالبه برخی محافل عربی برای حضور در مذاکرات ایران و غرب، از دیرباز مطرح بوده است. زمانی که دولت باراک اوباما در سال ۲۰۱۵ با ایران به توافق هستهای رسید، برخی عربها او را متهم کردند که منافع عربی را نادیده گرفته است. این روزها، با اوجگیری تنشها، و نیز مطرح شدن احتمال آغاز دور جدیدی از مذاکرات، بار دیگر، این نگرانی قدیمی مطرح شده است.
