ساوایا در عراق به دنبال چیست؟

همزمان با تشدید رقابت‌های سیاسی در عراق برای برگزاری انتخابات پارلمانی ۲۰۲۵ ، فعالیت‌های گسترده یک چهره کاملا وابسته به ترامپ آن هم در آستانه تشکیل مجلس و دولت جدید در عراق، پرسشی کلیدی را برجسته می‌کند که نماینده کاخ سفید در صحنه سیاسی عراق به دنبال ترسیم چه نقشه‌ای است؟

ساوایا کیست؟

به گزارش ایرنا، دونالد ترامپ رئیس‌جمهور ایالات متحده برای دومین بار یک فرستاده ویژه در امور خاورمیانه را انتخاب کرده است. وی پیش از این« استیو ویتکاف» دوست و همبازی ورزشی خود درزمین های گلف را که شغل اصلی‌اش معاملات املاک بود، به عنوان نماینده ویژه رئیس جمهوری آمریکا برای حل و فصل بحران های غزه و اوکراین معرفی کرده بود.

رئیس جمهور آمریکا در سال جاری میلادی ، Mark Savaya «مارک ساوایا» را نیز که یک سرمایه دار دارای تبار عراقی را که خوشنام هم نیست، مامور ویژه خود در امور عراق کرده است. انتصاب این فرد که در فهرست اینفلوئنسرهای شبکه های اجتماعی آمریکا نیز قرار دارد، با واکنش گسترده و بحث و جدل‌های زیاد محافل سیاسی عراق همراه شده است.

سوابق چهره جنجالی

مارک ساوایا (متولد ۱۹۸۵) یک تاجر آمریکایی است که از سال ۲۰۲۵ به عنوان فرستاده ویژه ایالات متحده در عراق فعالیت کرده است. او ساکن میشیگان بوده که در عراق در یک خانواده کلدانی، بخشی از اقلیت مسیحی کاتولیک عراق، متولد شده است. وی همچنین صاحب یک زنجیره تجاری است که در ایالت محل سکونت خود ماری‌جوانا می‌فروشد.

طبق گزارش ایندیپندنت، ساوایا به خاطر تبلیغ گسترده فروش این ماده در بیلبوردهایی با عکس‌های خودش در آمریکا شناخته می‌شود. انتخاب چنین فردی، تناقضی آشکار در رفتارهای ترامپ است . او از طرفی نیروهای ارتش آمریکا را به دریای کارائیب اعزام کرده و ونزوئلا را با تهمت فروش مواد مخدر تحت محاصره در آورده و همچنین دستور حملات مکرر علیه کشتی‌های خارجی را در کارائیب که به گفته او مظنون به قاچاق مواد مخدر به خاک ایالات متحده هستند، صادر کرده است. این رحالی است که ترامپ از قانونی شدن کانابیس یا ماری جوانا در ایالت فلوریدا در سال ۲۰۲۴ حمایت کرده و اکنون یک تاجر و فروشنده ماری جوانا را به عنوان نماینده خود در عراق معرفی کرده است.

ساوایا، از حامیان سرسخت ترامپ ، در مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری او در میشیگان نه تنها کمک مالی کرده ، بلکه برای جلب آرای مسلمانان آمریکایی تلاش گسترده‌ای داشت. وی البته با وجود حمایتش از رئیس جمهور، هرگز سمت رسمی یا تجربه سیاسی در کارنامه خود نداشته است، با این حال، ترامپ از نامزدی وی دفاع کرده و مدعی شده که ساوایا «درک عمیقی از روابط عراق و آمریکا» دارد.

به اعتقاد ناظران، معرفی یک چهره غیر دیپلماتیک به نام «مارک ساوایا» که اصالتا از مسیحیان کلدانی عراق است به عنوان فرستاده ویژه رییس‌جمهور آمریکا به عراق در کنار «جرد کوشنر» داماد «دونالد ترامپ»، پرده از تلاش آمریکا برای تغییر قواعد بازی در عراق به نفع خود برداشته است.
بیشترین گمانه‌زنی در این زمینه این است که روند برگزاری انتخابات به روال طبیعی خود طی شود و هنگام تشکیل ائتلاف‌های سیاسی بعد از پایان انتخابات و اعلام گروه‌ها و احزاب پیروز، آمریکا برای ورود در بازی و تغییر قواعد بازی به نفع خود اقدام کند.

بسیاری از فعالان سیای در عراق ، نگرانند «مارک ساوایا» همانند «زلمای خلیل زاد» افغانی الاصلی که فرستاده وقت رییس جمهور آمریکا در افغانستان بود و اوضاع افغانستان را بهم ریخت یا «توم براک» لبنانی‌الاصل که ترامپ او را به عنوان فرستاده ویژه خود در لبنان معرفی کرد و منجر به تشدید تنش داخلی در لبنان شده است، عمل کند و همین ماموریت را ساوایا و کوشنر در عراق حتی در ابعادی وسیعتر دنبال کنند، به ویژه اینکه کوشنر یک یهودی‌الاصل با گرایش‌های تند صهیونیستی است.

اختیارات مرد ترامپ

طبق گزارش رسانه‌های خبری، ترامپ به مارک ساوایا اختیارات گسترده‌ای اعطا کرده که پیش از این به هیچ مقام آمریکایی داده نشده بود.رئیس جمهوری آمریکا اعلام کرده که می خواهد گروههایی را که وظیفه دفاع مردمی در عراق دارند خلع سلاح کند و از ورود یا موفقیت آن‌ها در انتخابات جلوگیری کند.
مارکو روبیو، وزیر امور خارجه ایالات متحده نیز در اظهاراتی مشابه در این زمینه گفته است: «شبه‌نظامیان» باید خلع سلاح شوند و ساوایا مسئول این کار است.

برخی در عراق می‌گویند، داستان ساوایا شاید بدتر از امثال خلیل زاد یا توم براک باشد زیرا تنها مهمترین پشتوانه او سرمایه گذاری در مزارع «ماری‌جوانا» در آمریکا است که از حیث قانونی در برخی ایالت های آمریکا قانونمند است، اما از حیث دیپلماتیک و سیاسی فاقد هرگونه شایستگی است.

«جمعه العطوانی» رئیس مرکز مطالعات راهبردی «افق» عراق معتقد است واشنگتن بدون شک همانند گذشته از طریق فرستادگان ویژه خود در دوره تشکیل ائتلاف‌ها برای تشکیل دولت جدید عراق وارد بازی خواهد شد و می‌کوشد ائتلاف‌های سیاسی و دولت آینده عراق را متناسب با سیاست‌های آمریکا ترسیم کند.

وی می‌گوید: جریان‌های سیاسی شیعه این بازی تکرار آمریکایی‌ها را یاد گرفته‌اند و برای آن سناریوهایی چیده‌اند که احتمالا قربانی کردن تعدادی از جریان‌های کوچک سیاسی نزدیک به مقاومت باشد تا بدین وسیله با متقاعد کردن آمریکا، آن را دور زده و دوباره دولت را تشکیل دهند.

رییس مرکز راهبردی افق عراق اضافه کرد طبق برآوردهای صورت گرفته انتظار می رود گروه انتخاباتی «محمد شیاع السودانی» بیشترین آراء را در میان شیعیان کسب کند و ائتلاف دولت قانون «نوری المالکی» و سازمان بدر «هادی العامری» و «الصادقون» عصائب اهل الحق (شیخ قیس الخزعلی) و «جریان حکمت» (سید عمار حکیم) به ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار گیرند.

العطوانی گمانی زنی کرد: احتمالا گروه‌های کوچکتر نزدیک به مقاومت هریک حداکثر در حد سه یا چهار کرسی کسب کنند و ائتلاف شیعی تشکیل دهنده دولت آینده عراق، در راستای متقاعد کردن آمریکا، از این گروه‌های کوچک برای تشکیل دولت بگذرد.

وی بزرگترین ائتلاف سیاسی اهل سنت را که شانس بیشترین آرا را در میان اهل سنت دارد، گروه انتخاباتی «تقدم» (محمد الحلبوسی) دانست و افزود الحلبوسی به نظر می رسد که از چند ماه قبل با ائتلاف نوری المالکی پیرامون تشکیل دولت آینده به تفاهم رسیده است.

العطوانی تأکید کرد با توجه به تفاهماتی که از ماه‌ها قبل میان جریان‌های بزرگ سیاسی شیعه، اهل سنت و کُرد صورت گرفته، انتظار می‌رود که ظرف چند ماه تشکیل دولت به سرانجام برسد و بعد از انتخابات دوباره، ائتلاف «چارچوب هماهنگی» شکل بگیرد.

اگرچه العطوانی نسبت به روند این دوره از انتخابات خوشبین است، اما در عین حال تاکید دارد که چالش‌ها و مشکلات، پیش‌رو کم نخواهد بود، البته این چالش‌ها در دوره‌های قبل شاید بیشتر از دوره جاری بود، اما عراق توانست آن را پشت سر بگذارد چون جریان‌های سیاسی اکنون به پختگی لازم رسیده‌اند.

در ششمین دوره انتخابات پارلمانی عراق بیش از ۱۲ میلیون نفر واجد شرایط رای هستند و هفت هزار و ۹۲۶ نامزد، برای کسب یکی از ۳۲۹ کرسی پارلمان با یکدیگر به رقابت می پردازند. برخلاف انتخابات سال ۲۰۲۱، هر استان عراق یک حوزه انتخاباتی محسوب می‌شود که این امر مانع از دست رفتن آراء نمایندگان- مانند دوره قبل که انتخابات براساس حوزه‌های انتخابی متعدد بود-، خواهد شد.

جمع بندی

بر اساس اطلاعات پست‌های شبکه‌های اجتماعی، به نظر می‌رسد ساوایا از رابطه نزدیکی با رئیس جمهور برخوردار است، به طوری که حساب اینستاگرام فرستاده ویژه جدید، عکس‌های متعددی از این دو نفر را در رویدادهای مختلف و در زمین گلف نشان می‌دهد.

نکته حائز اهمیت این است که تاکنون فرستاده‌های منصوب ترامپ نقش برجسته‌ای در اعمال نفوذ سیاست‌های ایالات متحده در خاورمیانه داشته‌اند، به طوری که تام باراک فرستاده ویژه سوریه، نقش کلیدی در دوران گذار دمشق داشته و استیو ویتکوف و جرد کوشنر، فرستادگانی هستند که از نزدیک در روند صلح میان اسرائیل و حماس مشارکت داشته‌اند.

علاوه براین، آمریکا همواره یکی از مهمترین بازیگران خارجی در صحنه داخلی عراق بوده که به دلیل زاویه‌ شدیدی که با جریان‌های نزدیک به محور مقاومت دارد، انتظار می‌رود ساوایا تمام تلاش خود را برای تغییر قواعد بازی به نفع جریان‌های نزدیک به واشنگتن و تاثیرگذاری بر ائتلاف‌های سیاسی و دولت آینده عراق درجهت هماهنگی با سیاست‌های ترامپ به کار گیرد.