کشف تونل‌های سری در زیر قلعه میلان با کمک داوینچی
یکی از نقشه‌های فراموش‌شده لئوناردو داوینچی، پس از چند قرن به سرنخی برای کشف شبکه‌ای از تونل‌های مخفی زیر قلعه‌ای باستانی در قلب میلان تبدیل شد.
فرارو- پژوهشگران ایتالیایی با استفاده از فناوری‌های نوین اسکن لیزری و رادار نفوذگر زمینی، تونل‌های پنهانی را زیر قلعه تاریخی اسفورتزا در میلان کشف کردند؛ تونل‌هایی که طرح آن‌ها قرن‌ها پیش توسط لئوناردو داوینچی ترسیم شده بود.
به گزارش فرارو به نقل از پاپولر مکانیکس، قرن‌ها پس از مرگ داوینچی، هنرمند و نابغه رنسانس ایتالیا، هنوز طرح‌ها و نوشته‌های او الهام‌بخش کشفیات تازه‌اند. این بار، تیمی از محققان ایتالیایی با پیروی از یکی از طرح‌های او، توانستند پرده از بخشی ناشناخته از تاریخ میلان بردارند: تونل‌هایی زیرزمینی که در دل قلعه اسفورتزا پنهان شده و تا امروز از نظرها دور مانده بود.
این نقشه باستانی در واقع طرحی از قلعه اسفورتزا (Sforza Castle) بود؛ قلعه‌ای که داوینچی در دوران خدمت خود به خاندان اسفورتزا از آن بازدید کرده و یادداشت‌هایی دقیق درباره ساختار آن ثبت کرده بود. در میان این یادداشت‌ها، اشاره‌هایی به مجموعه‌ای از تونل‌های زیرزمینی وجود داشت که هیچ‌گاه به‌صورت عینی تا به امروز یافت نشده بودند.
فناوری مدرن در خدمت حل معمایی ۶۰۰ ساله
گروه پژوهشی متشکل از متخصصان دانشگاه پلی‌تکنیک میلان، شرکت Codevintec و تیم تحقیقاتی خود قلعه اسفورتزا، از فناوری‌های پیشرفته‌ای مانند رادار نفوذگر زمینی (Ground-Penetrating Radar) و اسکن سه‌بعدی لیزری برای نقشه‌برداری از زیرزمین قلعه استفاده کردند.
این ابزارها قادرند تا چندین متر در زیر سطح زمین نفوذ کرده و ساختارهای پنهان را آشکار سازند. نتیجه این بررسی‌ها فراتر از انتظار بود: پژوهشگران نه تنها وجود تونل‌های اشاره‌شده در طرح‌های داوینچی را تأیید کردند، بلکه شواهدی یافتند که نشان می‌دهد این گذرگاه‌ها تنها بخش کوچکی از شبکه‌ای گسترده‌تر هستند که سراسر مجموعه را در بر می‌گیرد.
به گفته فرانچسکا بیولو، پژوهشگر دانشگاه پلی‌تکنیک میلان: «رادار نفوذگر زمینی به مدل سه‌بعدی ما داده‌هایی از فضاهای شناخته‌شده اما غیرقابل‌دسترسی افزود و در عین حال مسیرها و گذرگاه‌های ناشناخته‌ای را آشکار کرد که می‌تواند سرنخ‌هایی برای مطالعات آینده درباره دالان‌های مخفی باشد.»
قلعه‌ای که با نبوغ داوینچی جان دوباره گرفت
قلعه اسفورتزا در قرن پانزدهم به دستور فرانچسکو اسفورتزا، دوک میلان، بر روی ویرانه‌های بنایی قدیمی بازسازی شد. او این دژ را به نمادی از قدرت خاندان خود تبدیل کرد؛ با برج‌های بلند، تالارهای تزیین‌شده و نقاشی‌های دیواری چشم‌نواز. در سال ۱۴۹۴، جانشین او لودوویکو اسفورتزا که علاقه‌ای ویژه به هنر و علم داشت، داوینچی را برای خلق آثار هنری و طراحی‌های مهندسی در قلعه استخدام کرد.
داوینچی در خلال کار خود، نقشه‌هایی دقیق از ساختار داخلی و زیرزمینی قلعه تهیه کرد که بعدها در مجموعه Codex Forster I ثبت شد. به گفته کارشناسان، بخشی از تونل‌ها احتمالاً برای مقاصد نظامی و تدافعی طراحی شده‌اند، اما شواهد نشان می‌دهد بعضی از مسیرها کارکرد شخصی‌تر داشته‌اند.
یکی از این گذرگاه‌ها قلعه را به کلیسای سانتا ماریا دله گراتسیه (Santa Maria delle Grazie) متصل می‌کند؛ همان کلیسایی که شاهکار داوینچی، «شام آخر»، در آن نقاشی شده است. این کلیسا همچنین محل دفن اعضای خاندان اسفورتزا از جمله بئاتریچه دِسته، همسر لودوویکو، بوده است. وجود چنین تونلی می‌توانسته دسترسی مستقیم ساکنان قلعه به آرامگاه عزیزانشان را ممکن کند.
از رازهای نظامی تا تجربه‌های فرهنگی نوین
امروزه قلعه اسفورتزا به یکی از مقاصد فرهنگی مهم شهر میلان بدل شده و میزبان سه موزه بزرگ است: موزه نقاشی (Pinacoteca del Castello Sforzesco)، موزه پیتای روندانینی (Museum of the Rondanini Pietà) و موزه هنر باستان (Museum of Ancient Art).
هرچند تونل‌های زیرزمینی هنوز به‌طور کامل قابل دسترسی نیستند، اما فناوری‌های نوین اسکن و رادار، دید تازه‌ای نسبت به گذشته این مجموعه ارائه داده‌اند. این داده‌ها به پژوهشگران امکان می‌دهد تا مدلی دیجیتالی و سه‌بعدی از کل قلعه ایجاد کنند؛ مدلی که نه‌تنها ظاهر فعلی بنا را بازسازی می‌کند، بلکه می‌تواند تاریخ پنهان آن را نیز زنده نماید.
پروفسور «فرانکو گوتزتی»، استاد ژئوماتیک در دانشگاه پلی‌تکنیک میلان، در این‌باره می‌گوید: «هدف ما ساخت یک دوقلوی دیجیتال از قلعه اسفورتزاست؛ مدلی که ضمن نمایش وضعیت کنونی بنا، امکان کاوش در گذشته و بازگرداندن عناصر تاریخی از میان‌رفته را نیز فراهم کند.»
بازآفرینی تاریخ با واقعیت افزوده
پژوهشگران معتقدند که در آینده می‌توان از واقعیت افزوده (Augmented Reality) برای بازسازی مسیرهای زیرزمینی استفاده کرد تا بازدیدکنندگان بتوانند در قالب تجربه‌ای تعاملی، وارد دالان‌های پنهان و بخش‌های غیرقابل‌دسترسی قلعه شوند. چنین پروژه‌ای می‌تواند ترکیبی از فناوری، تاریخ و هنر را به نمایش بگذارد و تجربه‌ای منحصربه‌فرد از میراث فرهنگی ایتالیا برای گردشگران فراهم سازد.
این کشف تازه بار دیگر نشان می‌دهد آثار داوینچی تنها شاهکارهای هنری نیستند، بلکه همچنان منبعی بی‌پایان برای دانش و الهام به شمار می‌آیند. نقشه‌ای که او قرن‌ها پیش بر کاغذ آورد، امروز با کمک فناوری مدرن راهی به دل تاریخ گشوده و یادآور نبوغ جاودان مردی است که هنر و علم را در یک نگاه به هم پیوند داد.
