سه محور جدید واشنگتن برای پایان جنگ غزه چیست؟

  فرارو– لوک برادواتر، خبرنگار بخش کاخ سفید روزنامه نیویورک تایمز

  به گزارش فرارو به نقل از روزنامه نیویورک تایمز، رئیس‌جمهور دونالد ترامپ روز جمعه با لحنی خوش‌بینانه دربارهٔ چشم‌انداز صلح در غزّه سخن گفت و اظهار داشت: «به نظر می‌رسد توافقی در دست داریم.» به گفتهٔ سه منبع آگاه، دولت او حتی در حال بررسی انتصاب تونی بلر، نخست‌وزیر پیشین بریتانیا به سمتی ویژه برای نظارت بر ادارهٔ غزه پس از پایان جنگ است.

اعلام پایان جنگ غزه؛ وعدهٔ جدید ترامپ در سازمان ملل

روز پنج شنبه، دونالد ترامپ اعلام کرده بود که اجازه نخواهد داد اسرائیل کرانهٔ باختری را به خاک خود الحاق کند. با این همه، پرسش اساسی این است که آیا ترامپ واقعاً توان و ارادهٔ پایان دادن به جنگ دو ساله غزه را دارد یا خیر؛ موضوعی که احتمالاً به میزان فشاری وابسته خواهد بود که او حاضر است بر بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل وارد کند. نتانیاهو تاکنون سرسختانه از عقب‌نشینی از کارزار نظامی خود سر باز زده و در هفتهٔ جاری، به‌ویژه پس از آن‌که چند کشور غربی دولت فلسطین را به رسمیت شناختند، بر مواضع خود لجاجت بیشتری نشان داده است.

دونالد ترامپ روز جمعه به خبرنگاران گفت: «به نظر می‌رسد توافقی دربارهٔ غزّه داریم. فکر می‌کنم این توافق گروگان‌ها را بازخواهد گرداند. این توافقی است که به جنگ پایان خواهد داد.» او در سازمان ملل تاکید کرد اجازه نخواهد داد اسرائیل کرانهٔ باختری را الحاق کند و تاکید کرد: «دیگر بس است. وقتش رسیده که متوقف شود.»

ند لازاروس، دانشیار امور بین‌الملل در دانشکدهٔ الیوت دانشگاه جورج واشنگتن، در تحلیلی از تحولات اخیر گفت که اظهارات دونالد ترامپ دربارهٔ کرانهٔ باختری در واقع نوعی عقب‌نشینی معنادار در برابر فشارهای جناح راست افراطی اسرائیل به‌شمار می‌رود؛ جناحی که سال‌هاست برای الحاق این سرزمین به اسرائیل تحریک و لابی کرده است. به گفتهٔ لازاروس، «احتمالاً ترامپ تنها کسی است که می‌تواند نتانیاهو را از مسیری که برگزیده کنار بکشد.» او در ادامه توضیح داد: «به گمان من وارد دوره‌ای تازه می‌شویم؛ دوره‌ای که نتانیاهو تلاش خواهد کرد جدیت ترامپ را در اعمال فشار بسنجد، زیرا نخست‌وزیر اسرائیل دیگر جایی برای عقب‌نشینی ندارد. او بخش عمدهٔ حمایت بین‌المللی از اسرائیل را سوزانده و اکنون در موقعیتی قرار گرفته که بیش از هر زمان دیگری به تصمیمات واشنگتن وابسته است.»

افشای طرح سه‌محوری آمریکا برای پایان بحران غزه در سازمان ملل

استیو ویتکاف، فرستاده ویژه آمریکا برای ماموریت های صلح، در جریان دیدار با شماری از رهبران عرب در مقر سازمان ملل، جزئیات طرح جدید آمریکا برای پایان دادن به بحران غزه را تشریح کرد. به گفتهٔ یک مقام ارشد کاخ سفید، این طرح سه محور اصلی دارد: نخست، حماس باید تمام گروگان‌های اسرائیلی، چه زنده و چه کشته را بدون قید و شرط بازگرداند؛ دوم، اسرائیل باید از هرگونه حملهٔ جدید به قطر خودداری کند؛ و سوم، گفت‌وگویی جدید و جدی میان اسرائیل و فلسطینیان برای ایجاد همزیستی مسالمت‌آمیز آغاز شود.

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، روز جمعه در نشست مجمع عمومی سازمان ملل سخنرانی کرد و بار دیگر هیچ نشانی از عقب‌نشینی از کارزار نظامی این کشور در غزه بروز نداد. هم‌زمان، یک مقام حماس در گفت‌وگو با شبکهٔ سی‌ان‌ان اعلام کرد که مذاکرات «به‌طور کامل متوقف شده است.» هنگامی که نتانیاهو وارد سالن شد، شماری از دیپلمات‌های حاضر به نشانهٔ اعتراض از جا برخاستند و سالن را ترک کردند و بدین ترتیب نخست‌وزیر اسرائیل ناچار شد سخنرانی‌اش را در برابر تالاری تقریباً خالی ادامه دهد.

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل رهبران غربی را که اخیراً در بحبوحهٔ بحران انسانی و گرسنگی گسترده در غزه دولت فلسطین را به رسمیت شناخته‌اند، به‌شدت نکوهش کرد. او به‌ویژه کشورهایی چون بریتانیا، فرانسه، کانادا و استرالیا را هدف قرار داد و با لحنی تند گفت: «دادن یک دولت به فلسطینی‌ها در یک مایلی اورشلیم پس از ۷ اکتبر مثل دادن دولت به القاعده در یک مایلی نیویورک پس از ۱۱ سپتامبر است. این محض جنون است. دیوانگی است و ما این کار را نخواهیم کرد.» دونالد ترامپ نیز در سخنرانی خود در سازمان ملل موضع مشابهی اتخاذ کرد و کشورهای حامی دولت فلسطین را مورد انتقاد قرار داد. او استدلال کرد که این دولت‌ها به‌جای صف کشیدن پشت تشکیل دولت فلسطینی، باید حول پیامی واحد گرد آیند و از حماس بخواهند همهٔ گروگان‌های اسرائیلی را بدون قید و شرط بازگرداند.

ابتکار مشترک فرانسه و عربستان برای آیندهٔ غزه پس از جنگ

ناتان ساکس، پژوهشگر ارشد مؤسسهٔ خاورمیانه، با اشاره به فضای جدید دیپلماسی در نیویورک یادآور شد که بسیاری از رهبران مسلمان پس از دیدار با دونالد ترامپ در سازمان ملل با امیدواری دربارهٔ چشم‌انداز صلح غزه سخن گفتند. او تأکید کرد: «پیش‌تر هم چنین خوش‌بینی و اعتمادی را شنیده‌ایم، اما در نهایت توافق واقعی باید میان حماس و نتانیاهو شکل بگیرد؛ و حماس تا زمانی که موقعیت خود را در غزه تثبیت نکند، حاضر نیست سلاح زمین بگذارد یا گروگان‌ها را تحویل دهد.»

ناتان ساکس در اظهاراتی تاکید کرد هرچند دونالد ترامپ نفوذ قابل‌توجهی بر نخست‌وزیر اسرائیل دارد، اما قدرت اثرگذاری او بر حماس بسیار محدود است و این همان مانعی است که مسیر هرگونه توافق پایدار را دشوار می‌کند. در همین حال که ترامپ از نزدیک بودن توافق صلح سخن می‌گوید، برنامه‌ریزی‌ها برای «دوران پس از جنگ غزه» با شدّت بیشتری در جریان است. به گفتهٔ منابع آگاه، تونی بلر، نخست‌وزیر پیشین بریتانیا، در حال تلاش برای جلب حمایت‌های بین‌المللی از پیشنهادی است که بر پایهٔ آن ادارهٔ غزه به یک نهاد جدید به نام «سازمان گذار بین‌المللی غزه» سپرده شود؛ نهادی حکومتی با مأموریت بازسازی و ایجاد ثبات که یک نیروی امنیتی چندملیتی را نیز در بر گیرد.

«اعلامیهٔ نیویورک» نام طرح دیگری است که به‌صورت موازی در حال تدوین است و این ماه با حمایت چشمگیر ۱۴۲ کشور در مجمع عمومی سازمان ملل به تصویب رسید؛ ابتکاری مشترک میان فرانسه و عربستان سعودی که هدف آن ترسیم چارچوبی عملی برای آیندهٔ غزه پس از جنگ است. این طرح تصریح می‌کند که پس از برقراری آتش‌بس، ادارهٔ غزه به‌دست یک کمیتهٔ تکنوکراتیکِ گذار سپرده شود که زیر چتر تشکیلات خودگردان فلسطین عمل خواهد کرد. بر پایهٔ سند، تشکیلات متعهّد می‌شود ظرف یک سال پس از آتش‌بس، انتخابات برگزار کند و مجموعه‌ای از اصلاحات ساختاری را به اجرا گذارد. حماس طبق مفاد این طرح موظف است تمامی سلاح‌های خود را به تشکیلات تحویل دهد و از هرگونه نقش در حکمرانی آیندهٔ غزه منع شود. در مقابل، نیروهای اسرائیلی از این سرزمین خارج خواهند شد و یک نیروی بین‌المللیِ تثبیت‌کننده تحت نظارت سازمان ملل مسئولیت تأمین امنیت را بر عهده خواهد گرفت.