عزم حاکمیت برای گفت‌وگو با امریکا؛
برگ برنده ایران در مذاکره با امریکا
«در شرایط فعلی که ایران جنگ ۱۲روزه را پشت سر گذاشته است، انسجام داخلی مهم‌ترین برگ برنده ایران است. باید دست مذاکره‌کنندگان ایرانی را برای کسب بهترین دستاورد پر کنیم. این کارت بازی ایران باید حفظ و تقویت شود. در گذشته اعلام شد که برای حل مشکلات اقتصادی، ایران باید مشکلاتی که در حوزه سیاست خارجی وجود دارد را حل و فصل کند.»
در شرایطی که به نظر می‌رسد دیوار بی‌اعتمادی میان مقامات ایران و امریکا هر روز قطورتر و بلندتر می‌شود، عبور از این شرایط به عزم جدی دوطرف برای گفت‌وگو و مذاکره نیاز دارد. طی ۲۴ساعت اخیر ۳تن از مقامات بلندپایه کشور از ضرورت پیگیری رویکرد دیپلماسی و گفت‌وگو در مواجهه با ایالات متحده سخن گفتند تا پرونده مهم‌ترین معادله ایران در عرصه روابط بین‌الملل یک‌بار دیگر در عرصه افکار عمومی باز شود.
به گزارش اعتماد، چراغ نخست در این زمینه را مسعود پزشکیان روشن کرد. زمانی که در سخنرانی خود در اجلاس سران شانگهای اعلام کرد: «در اینجا اعلام می‌کنم ایران همواره برای یافتن راه‌حلی دیپلماتیک جهت حل و فصل مسالمت‌آمیز برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای خود آمادگی داشته و دارد.»
پس از مسعود پزشکیان نوبت به خسروپناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید که تلویحا از تایید رهبری برای انجام مذاکره بگوید. خسروپناه در این زمینه اعلام کرد: «اصل مذاکره، حتی به صورت غیرمستقیم با امریکا، پس از جنگ مورد تأیید رهبری بوده است.»
دیروز اما علی لاریجانی با صراحت بیشتری در این خصوص صحبت کرد و در دیدار با فعالان رسانه‌ای گفت: «ما به دنبال مذاکره عاقلانه هستیم.» مجموعه این اظهارنظرها نشان می‌دهد که پرونده مذاکره ایران و امریکا یک‌بار دیگر گشوده شده و در صورتی که مقامات امریکایی آماده باشند می‌توان به سمت توافق‌سازی حرکت کرد.
این احتمال زمانی جدی‌تر مطرح شد که برخی گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است که یکی از موضوعات مهم مطرح شده در دیدار پزشکیان و پوتین در حاشیه اجلاس سران شانگهای مرتبط با بحث مذاکره ایران و امریکا بوده است. برای ارزیابی موضوع گفت‌وگویی را با حسین نورانی‌نژاد و محمد صادق جوادی‌حصار انجام داده تا درباره ابعاد مختلف این مذاکرات و بایدها و نبایدهای آن بحث و تبادل نظر کند.
حسین نورانی نژاد: انسجام ملی مهم‌ترین برگ برنده ایران در مذاکره با امریکاست
حسین نورانی‌نژاد قائم مقام حزب اتحاد ملت در خصوص فضای جدیدی که در خصوص مذاکرات ایران و امریکا شکل گرفته می‌گوید: «ما اصلاح‌طلبان که همواره از مذاکره و محوریت دیپلماسی در تعامل و ارتباط با دیگر کشورها استقبال کرده و بر آن اصرار داشتیم طبیعی است که از مواضع اخیر مقامات ایرانی در خصوص مذاکره با امریکا نیز حمایت خواهیم کرد. اصولا مذاکره با طرف‌هایی که با آن‌ها اختلاف وجود دارد، معنا پیدا می‌کند، وگرنه با دوستان و همفکران که همواره گفت‌وگو و بحث و مشورت صورت می‌گیرد. اما با طرف‌هایی که تخاصم و دشمنی و تعارض وجود دارد و مشکلاتی میان دولت‌ها و کشورها شکل می‌گیرد، مذاکره اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
از سوی دیگر باید توجه داشت که ایران در وضعیت آتش‌بس قرار دارد و برای کشورمان وضعیت پایداری وجود ندارد. در شرایطی که ایران هرگز تمایلی برای جنگ نداشته، هر دو جنگی که ایران در سال‌های پس از انقلاب تجربه کرده تحمیلی و حاصل تهاجم خارجی بوده است.»
این تحلیلگر سیاسی با اشاره به اینکه ایران برای اینکه بتواند مانع خصومت‌ورزی دولت‌ها و دیگر کشورها شود باید بر راهبرد مذاکره و دیپلماسی پافشاری کند، می‌گوید: «با توجه به تجربه‌های قبلی، باید احتیاط بیشتری چاشنی مذاکرات با امریکایی‌ها باشد.
اما موضوعی که خط قرمز مذاکره‌کنندگان را تشکیل می‌دهد، منافع ملی و حفظ کشور و آرامش ایرانیان و صدمه نخوردن به موجودیت، امکانات، زیرساخت‌ها و داشته‌های ایران است. باید سایه جنگ و تنش و نگرانی را از سر مردم و کشور دور کرد. هرچند ایران هرگز آغازگر جنگ و تنش نبوده اما باید مانع تنش‌آفرینی دیگران نیز شد. از این جهت بنا بر سیاق اصلاح‌طلبی خودمان از اصل مذاکره به خصوص مذاکره مستقیم و استفاده از همه ابزارهای دیپلماسی از جمله دیپلماسی عمومی برای برداشتن سایه جنگ از سر کشور استقبال می‌کنیم.»
نورانی‌نژاد در پاسخ به این پرسش که برگ برنده ایران در مذاکره احتمالی با امریکا چه خواهد بود؟ می‌گوید: «در شرایط فعلی که ایران جنگ ۱۲روزه را پشت سر گذاشته است، انسجام داخلی مهم‌ترین برگ برنده ایران است. باید دست مذاکره‌کنندگان ایرانی را برای کسب بهترین دستاورد پر کنیم. این کارت بازی ایران باید حفظ و تقویت شود. در گذشته اعلام شد که برای حل مشکلات اقتصادی، ایران باید مشکلاتی که در حوزه سیاست خارجی وجود دارد را حل و فصل کند. با توجه به رخدادهای پس از ۷ اکتبر مقدمه دیگری به این ضرورت‌ها اضافه شده و آن اینکه در ایران برای حل معضلات اقتصادی باید مشکلات حوزه سیاست خارجی حل شود. امروز مهم‌ترین کارت برنده ایران برای حل مشکلات سیاست خارجی، اتحاد ملی و انسجام اجتماعی داخل کشور است.»
قائم مقام حزب اتحاد ملت یادآور می‌شود: «در شرایطی که سایر کارت‌های منطقه‌ای ایران با مشکلات و لطماتی همراه شده ایران ناچار است از کارت انسجام داخلی‌اش حداکثر بهره‌برداری را صورت دهد. این ضرورت باعث خواهد شد برخی اصلاحات در عرصه داخلی هم به نفع مردم صورت گیرد. اگر امروز هم در کلیشه‌های همیشگی گرفتار نشویم می‌توانیم خلق امید کنیم. با تصمیمات بزرگ است که امیر ایرانیان خلق شده و تقویت می‌شود. لازم است از برخی عادات کلیشه‌ای در تصمیم‌سازی‌ها و سیاست‌گذاری‌هایمان دست بکشیم.»
نورانی نژاد در پایان می‌گوید: «به نظرم موضع آقای لاریجانی، مثبت و منطقی است. باید با حضور بیشتر در دیپلماسی عمومی و ارتباط آزاد و مستقل جامعه مدنی ایران با فعالان و احزاب و جنبش‌های حقوق بشری و ضد جنگ در جهان، این موضع صلح‌طلبانه را تقویت کرد. حاکمیت و به‌خصوص نهادهای امنیتی باید به جامعه مدنی ایران به چشم فرصتی برای ایران نگاه کنند و نه رقیب یا تهدید.»
محمد صادق جوادی‌حصار: ایران باید با امریکا بدون پیش‌شرط گفت‌وگو کند
محمد صادق جوادی‌حصار فعال سیاسی اصلاح‌طلب درباره رویکرد نظام برای دنبال کردن رویکرد گفت‌وگو و مذاکره با امریکا می‌گوید: «همانطور که علی لاریجانی اخیرا اشاره کرده، مذاکره با امریکا هدف نیست، بلکه اساسا مذاکره ابزاری است که دو طرف از طریق آن بتوانند به اهداف مورد نظر خود دست پیدا کنند.
ایران همواره به دنبال حل مشکلات از طریق گفت‌وگو و مذاکره بوده و هرگز آغازکننده هیچ جنگی نبوده است. مگر اینکه مجبور باشد در شرایطی خاص از خود دفاع کند. همانطور که در جنگ ۱۲روزه تلاش کرد از خود دفاع کند. کم هزینه‌ترین، معقول‌ترین و منطقی‌ترین روش برای حل مناقشات بین ایران و امریکا مذاکره بین دو کشور است. گمان می‌کنم چاره‌ای هم جز این نیست که در شرایطی با امریکایی‌ها بدون حجاب و بدون مانعی در میانه گفت‌وگو کنیم.»
جوادی‌حصار ادامه می‌دهد: «چونکه ۱۰۰آید ۹۰ هم پیش ماست. اروپایی‌ها حتی در شرایطی که امریکا از برجام خارج شده بود و آن‌ها متعهد به حفظ منافع ایران در برجام شده بودند با نهیب امریکا عقب‌نشینی کردند و هیچ کدام از تعهداتشان در مورد ایران را اجرایی نکردند. امروز هم هیچ معاهده‌ای با اروپایی‌ها به سرانجام نمی‌رسد، الا اینکه ما مشکلاتمان را با امریکا حل کنیم. اگر مشکل ایران با امریکا حل شود، اروپایی‌ها هم مشکلی با ایران نخواهند داشت و منفعت خود را در همراهی و همکاری با ایران می‌بینند.
همانطور که آقای پزشکیان اخیرا در جمع اهالی رسانه به صراحت فرمودند اگر گفت‌وگو نکنیم، چه کنیم؟ ایران باید به سمت مذاکره و گفت‌وگو گام بردارد. نه اینکه از جنگ می‌ترسیم، نه. در روز واقعه ایران اگر ناچار شود، می‌جنگد و از خود دفاع می‌کند. اما چرا وقتی می‌توان امکانات و بودجه‌ای را صرف سازندگی و توسعه کشور کرد، منابع کشور صرف بازسازی شود؟ منطق جنگ و بعد بازسازی، رویکردی منطقی نیست.»
این فعال سیاسی یادآور می‌شود: «یکسال قبل در گفت‌وگو با خود شما عرض کردم ایران باید به استقبال گفت‌وگو با امریکا برود بدون اینکه پیش‌شرطی را بپذیرد. امروز هم حرفم همین است. در مذاکره و گفت‌وگو هم اصل بر داد و ستد است. رفتار یک‌طرفه و لجاجت روی دیدگاه‌ها فایده‌بخش نیست. ایران و امریکا دو کشور مستقل و حافظ منافع خود هستند و می‌توانند با هم به یک درک مشترک برسند. حداقل در بخش‌هایی که دو کشور تعارض منافع ندارند می‌توانند به توافق برسند. امریکا مبتنی بر ادعاهای اسراییل از ایران قدرتمند، احساس ناامنی می‌کند.
ایران هم می‌تواند بگوید که اسراییل منطقه را ناامن کرده است. این اسراییل است که ده‌ها، صدها کلاهک هسته‌ای دارد و مدام به همسایگانش یورش می‌برد. اما ایران هرگز در منطقه اقدام هسته‌ای و نظامی مخرب انجام نداده و به اذعان سازمان ملل و ناظران سازمان ملل، همواره به تعهداتش عمل کرده خطر دارد و اسراییل خطر ندارد؟ معتقدم اگر دوطرف در مسیر منطق حرکت کنند به نتایج مناسبی می‌رسند، اما اگر قرار باشد امریکا جانب اسراییل و کشورهای غربی را گرفته و منافع آن‌ها را پیگیری کند، کار به سرانجام مورد نظر دوطرف ختم نمی‌شود.»
او با اشاره به اینکه بسیاری از گزارش‌هایی که در خصوص ایران تدوین می‌شود از طرق گروهک‌های مخالف ایران تهیه شده است. اگر امریکا بپذیرد در یک گفت‌وگوی منطقی و سالم وارد شود، ایران هم باید بپذیرد که در یک ماراتن مذاکراتی حاضر شده و مستقیما با دولت ترامپ گفت‌وگو کند. اما اگر قرار باشد ایران به صورت غیر مستقیم گفت‌وگو کند و منافع طرف‌های مختلفی مانند اروپاییان و اعراب و… در مذاکرات سایه بیندازد، همانطور که ظریف هم اشاره کرده، مسیر دوساله برای رسیدن به سندی مانند برجام، ۲۰ساله باید طی شود.
لذا فکر می‌کنم منافع کشور، امنیت خاطر شهروندان، اقتصاد نیازمند ثبات و آرامش و… اقتضا می‌کند اگر امریکایی‌ها درخواست مذاکره دهند و منصفانه و انسانی و قانونی رفتار کنند، ایران هم باید پای میز مذاکره حاضر شود و بر اساس روابط بین‌الملل، مراوده و تعامل داشته باشد. »
جوادی‌حصار در پایان می‌گوید: «به اعتقاد من مذاکره با امریکا همانطور که می‌تواند مخرب باشد، همانطور هم می‌تواند سازنده باشد. این رفتار ما و طرف مقابل است که سرنوشت مذاکرات و شیوه رسیدن به توافق را تعیین می‌کند.»
