حیات در نزدیک‌ترین سیاره کوتوله به زمین!
ناسا فاش کرد که سیاره کوتوله «سرس» یک «منبع انرژی پنهان» داشته است که ممکن است جرقه‌ای برای پیدایش حیات فرازمینی بوده باشد.
فرارو- پژوهش تازه ناسا نشان می‌دهد که سرس – نزدیک‌ترین سیاره کوتوله به زمین – ممکن است زمانی دارای یک «منبع انرژی باستانی» بوده باشد که می‌توانسته جرقه‌ای برای پیدایش و تکامل شکل‌های حیات فرازمینی در اقیانوس پنهان این دنیای کوچک باشد.
به گزارش فرارو، سرس بزرگ‌ترین جرم در کمربند اصلی سیارک‌های منظومه شمسی است که میان مدار مریخ و مشتری قرار دارد. این جهان کوچک حدود ۹۵۰ کیلومتر (۶۰۰ مایل) پهنا دارد، یعنی تقریباً یک‌چهارم قطر ماه؛ به همین دلیل آن‌قدر بزرگ نیست که سیاره محسوب شود، اما به اندازه‌ای هست که در رده «سیاره‌های کوتوله» قرار گیرد؛ همانند پلوتو که در سال ۲۰۰۶ عنوان سیاره بودن خود را از دست داد.
در همسایگی کیهانی ما تاکنون پنج سیاره کوتوله رسمی شناسایی شده است و چندین جرم دیگر نیز در انتظار تأیید اتحادیه بین‌المللی نجوم قرار دارند؛ علاوه بر آن انتظار می‌رود در دهه‌های آینده تعداد بیشتری کشف شوند. با این حال، سرس تنها سیاره کوتوله‌ای است که در بخش داخلی منظومه شمسی قرار دارد. دیگر سیاره‌های کوتوله شناخته‌شده – از جمله هاومیا، ماکماکه و اریس – بسیار دورتر از مدار نپتون واقع شده‌اند.
در سال‌های اخیر، دانشمندان به لطف کاوشگر داون ناسا که بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸ از سرس بازدید کرد، اطلاعات زیادی درباره این سیاره کوتوله به دست آورده‌اند. یکی از شگفت‌انگیزترین کشفیات مأموریت داون این بود که این جرم بزرگ فضایی احتمالاً یک «دنیای آبی» است: ردپای آب و مواد معدنی نمکی روی سطح یخی سرس نشان می‌دهد که یک مخزن بزرگ آب‌نمک در عمق چندین مایلی زیر سطح آن محبوس است. مطالعات دیگر نیز نشان داده‌اند که این اقیانوس زیرزمینی می‌تواند حاوی کربن آلی باشد؛ ماده‌ای که یکی از اجزای اساسی تمام اشکال حیات روی زمین است.
با این حال، تا پیش از این، دانشمندان بر این باور بودند که شکل‌گیری حیات در سرس بعید است؛ زیرا این سیاره کوتوله هیچ منبع انرژی شناخته‌شده‌ای که بتواند جرقه آغاز حیات را بزند نداشت.
اما در مطالعه‌ای جدید که در تاریخ ۲۰ اوت در مجله Science Advances منتشر شد، پژوهشگران نشان دادند که این موضوع همیشه چنین نبوده است.
تیم پژوهشی با استفاده از داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط مأموریت داون، مدل‌های رایانه‌ای ساختند تا شبیه‌سازی کنند که هسته سنگی سرس در طول زمان چگونه تغییر کرده است. این شبیه‌سازی نشان داد که در گذشته درون این سیاره کوتوله احتمالاً مقادیر زیادی انرژی به شکل گرما آزاد می‌کرده است — کشفی که امیدها را برای امکان پیدایش میکروب‌های فرازمینی کوچک در اقیانوس پنهان سرس زنده می‌کند.
ساموئل کورویل، دانشمند سیاره‌ای در دانشگاه ایالتی آریزونا و نویسنده اصلی این مطالعه – که پیش‌تر کارآموز آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا نیز بوده – در بیانیه‌ای از ناسا گفت: «این یافته می‌تواند پیامدهای بزرگی برای احتمال کشف حیات در بخش‌های دیگر منظومه شمسی داشته باشد.»
به گفته پژوهشگران، هسته سرس زمانی به دلیل واپاشی تدریجی ایزوتوپ‌های رادیواکتیو گرمای زیادی تولید می‌کرده است. آن‌ها معتقدند این گرمایش بین ۵۰۰ میلیون تا ۲ میلیارد سال پس از شکل‌گیری این جرم عظیم ادامه داشته است؛ جرمی که احتمالاً اندکی پس از شکل‌گیری بقیه منظومه شمسی، یعنی حدود ۴.۶ میلیارد سال پیش پدید آمد. در داغ‌ترین حالت، دمای هسته سرس احتمالاً به حدود ۲۸۰ درجه سانتی‌گراد (۵۳۰ درجه فارنهایت) رسیده است.
این نخستین باری نیست که دانشمندان احتمال وجود یک هسته رادیواکتیو در سرس را مطرح می‌کنند؛ اما این مطالعه بهترین شواهد تاکنون را ارائه می‌دهد که نشان می‌دهد این هسته گرمای کافی برای پشتیبانی از حیات احتمالی تولید کرده است.
علاوه بر گرم‌کردن اقیانوس زیرسطحی سرس تا دمایی مناسب برای حیات، این تابش می‌توانسته باعث ایجاد فواره‌هایی از آب داغ و سرشار از مواد معدنی شود که از کف اقیانوس به بالا می‌جوشیده‌اند؛ پدیده‌ای مشابه دریچه‌های گرمایی-آبی (هیدروترمال) در زمین که در اعماق تاریک و پر فشار اقیانوس‌های ما میزبان جوامع میکروبی متنوع هستند.
زیست‌اخترشناسان پیشنهاد کرده‌اند که سامانه‌های مشابه می‌توانند از حیات فرازمینی در دیگر جهان‌های آبی منظومه شمسی پشتیبانی کنند؛ از جمله قمرهای زحل یعنی انسلادوس و تیتان، و همچنین قمرهای مشتری یعنی اروپا و گانی‌مید.
با این حال، پژوهشگران می‌گویند از آنجا که هسته رادیواکتیو سرس حدود ۲.۵ میلیارد سال پیش خاموش شده است، هرگونه میکروب فرازمینی احتمالی به‌دلیل سرمای شدید نابود شده و در نتیجه احتمال وجود حیات در این سیاره کوتوله امروزه عملاً صفر است.
