هند به سمت جنگ آب دیگری می‌رود؟
بزرگترین شرکت برق آبی هند در ماه مه، مواد نقشه‌برداری را تحت حفاظت پلیس مسلح در نزدیکی محل احتمالی سد ذخیره‌ای چندمنظوره آپِر سیانگ که در صورت تکمیل، بزرگترین سد این کشور خواهد بود، منتقل کرد.
هند نگران است که سد عظیم برنامه‌ریزی شده چین در تبت، جریان آب یک رودخانه اصلی را در طول فصل خشک، تا ۸۵ درصد کاهش دهد و بر همین اساس، برنامه‌هایش را برای ساخت سد و کاهش تاثیر سد چینی، تسریع کرده است.
به گزارش ایسنا، دولت هند از اوایل دهه ۲۰۰۰، پروژه‌هایی را برای کنترل جریان آب از یخچال طبیعی آنگسی تبت که بیش از ۱۰۰ میلیون نفر را در پایین‌دست چین، هند و بنگلادش تامین می‌کند، در نظر داشته است. اما این برنامه‌ها با مقاومت شدید و گاه خشونت‌آمیز ساکنان ایالت مرزی آروناچال پرادش که نگران زیر آب رفتن روستاهایشان و نابودی زندگیشان توسط هر سدی هستند، متوقف شده است.
سپس چین در دسامبر، اعلام کرد که بزرگترین سد برق‌آبی جهان را در یک شهرستان مرزی، درست قبل از اینکه رودخانه «یارلونگ زانگبو» از هند عبور کند، خواهد ساخت. این امر دهلی‌نو را نگران کرد که رقیب استراتژیک دیرینه‌اش که ادعاهای ارضی در آروناچال پرادش دارد، می‌تواند از کنترل خود بر رودخانه‌ای که از یخچال طبیعی آنگسی سرچشمه می‌گیرد و در هند با نام‌های «سیانگ» و «برهماپوترا» شناخته می‌شود، به عنوان سلاح استفاده کند.
بزرگترین شرکت برق آبی هند در ماه مه، مواد نقشه‌برداری را تحت حفاظت پلیس مسلح در نزدیکی محل احتمالی سد ذخیره‌ای چندمنظوره آپِر سیانگ که در صورت تکمیل، بزرگترین سد این کشور خواهد بود، منتقل کرد.
به گفته دو منبع آگاه، مقامات ارشد هند نیز جلساتی را در مورد تسریع ساخت و ساز در سال جاری برگزار کرده‌اند که یکی از این جلسات در ماه ژوئیه توسط دفتر نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند، ترتیب داده شد.
پکن برنامه‌های دقیقی در مورد ساخت سد منتشر نکرده است، اما موسسات وابسته به دولت هند مانند کمیسیون مرکزی آب، تحلیلی از تاثیر سد چینی بر اساس کارهای گذشته، انجام داده‌اند. طبق اظهارات منابع آگاه و اسناد مشاهده شده، دهلی‌نو تخمین می‌زند که سد چینی به پکن اجازه می‌دهد تا ۴۰ میلیارد متر مکعب آب، یا کمی بیش از یک سوم از آنچه سالانه در یک نقطه مرزی کلیدی دریافت می‌شود را منحرف کند. این تاثیر به ویژه در ماه‌های غیر موسمی که دما افزایش می‌یابد و زمین‌ها در سراسر هند بایر می‌شوند، حاد خواهد بود. پروژه آپِر سیانگ با ظرفیت ذخیره‌سازی ۱۴ میلیارد متر مکعبی پیش‌بینی شده، این مشکل را کمتر کرده و به هند اجازه می‌دهد تا در فصل خشک، آب را آزاد کند.
ساخت سد توسط هند می‌تواند به این معنی باشد که شهر بزرگ منطقه‌ای گواهاتی که به صنعت و کشاورزی پرمصرف وابسته است، شاهد کاهش ۱۱ درصدی در تامین آب خواهد بود، در حالی که اگر سد هندی ساخته نشود، این کاهش ۲۵ درصدی خواهد بود.
به گفته منابع آگاه، این پروژه همچنین می‌تواند تاثیر هرگونه اقدام پکن برای آزادسازی جریان‌های ویرانگر آب در پایین‌دست را کاهش دهد. طبق اسناد و منابع، اگر سد در حداقل سطح تخلیه خود باشد- جایی که آب در کمتر از ۵۰ درصد ارتفاع خود ذخیره می‌شود- می‌تواند هرگونه آب اضافی آزاد شده از زیرساخت‌های چین را به طور کامل جذب کند.
دو منبع گفتند: هند در حال بررسی پیشنهادی برای خالی نگه داشتن ۳۰ درصد از ظرفیت این سد است تا بتواند موج‌های غیرمنتظره را در نظر بگیرد.
سخنگوی وزارت امور خارجه چین در پاسخ به سوالات رویترز گفت: پروژه‌های برق آبی، تحقیقات علمی دقیقی در مورد ایمنی و حفاظت از محیط زیست انجام داده‌اند و تاثیر منفی بر منابع آب، بوم‌شناسی یا زمین‌شناسی کشورهای پایین‌دست نخواهند داشت. این سخنگو افزود: چین همیشه نگرش مسئولانه‌ای نسبت به توسعه و بهره‌برداری از رودخانه‌های مرزی داشته و ارتباط و همکاری بلندمدتی را با کشورهای پایین‌دست مانند هند و بنگلادش حفظ کرده است.
وزارت امور خارجه هند اعلام کرده است که اس. جایشانکار، وزیر امور خارجه، در دیدار با همتای چینی خود در ۱۸ اوت، نگرانی‌هایی را در مورد این سد مطرح کرده است. معاون جایشانکار نیز در ماه اوت به قانونگذاران گفت که دولت در حال اجرای اقداماتی برای حفاظت از جان و معیشت شهروندان در مناطق پایین‌دست، از جمله ساخت سد، است.
خود هند از سوی پاکستان به استفاده از آب به عنوان سلاح متهم شده است. دهلی‌نو امسال مشارکت خود را در پیمان تقسیم آب ۱۹۶۰ با اسلام آباد به حالت تعلیق درآورد و در حال بررسی تغییر مسیر جریان آب از یک رودخانه حیاتی دیگر به دور از همسایه پایین‌دست خود است.
یک دادگاه بین‌المللی حکم داده است که هند باید به این توافق پایبند باشد، اما دهلی‌نو می‌گوید که این هیئت فاقد صلاحیت قضایی است.
توسعه یا تخریب؟
وقتی کارگران شرکت ملی برق آبی هند، در ماه مه مواد نقشه‌برداری را در نزدیکی روستای پارونگ جابجا کردند، مردم محلی خشمگین به ماشین‌آلات آنها آسیب رساندند، یک پل نزدیک را تخریب کردند و چادرهای پلیس اعزامی برای محافظت از عملیات را غارت کردند.
بسیاری از آنها اعضای جامعه آدی آروناچال هستند که از طریق مزارع برنج، پرتقال و لیمو شیرین در تپه‌ها و دره‌های مه‌آلود تغذیه شده توسط رودخانه سیانگ، امرار معاش می‌کنند.
روستاییان پست‌های نگهبانی موقت در جاده‌های منطقه‌ای ایجاد کرده‌اند تا مانع دسترسی کارگران شرکت ملی برق آبی هند شوند. این امر پرسنل امنیتی را مجبور کرده است که اغلب در تاریکی شب، کیلومترها پیاده‌روی کنند تا به محل احتمالی ساخت سد برسند.
به گفته دو منبع آگاه، حداقل ۱۶ روستای آدی احتمالا از منطقه ذخیره‌سازی سد خارج خواهند شد که به طور مستقیم بر حدود ۱۰ هزار نفر تاثیر می‌گذارد. رهبران جامعه می‌گویند که در مجموع بیش از ۱۰۰ هزار نفر تحت تاثیر قرار خواهند گرفت.
اودونی پالو پابین، یک خواربارفروش اهل آدی و مادر دو فرزند، گفت: «هل، برنج، جک فروت و گلابی که در این زمین پرورش می‌دهیم، به آموزش فرزندانمان و حمایت از خانواده‌مان کمک می‌کند. ما تا پای جان با سد خواهیم جنگید.»
این سد از حمایت سروزیر آروناچال که عضو حزب مودی است و پروژه چینی را یک تهدید وجودی خوانده است، برخوردار است. دولت ایالتی در بیانیه‌ای اعلام کرد که این پروژه «امنیت آب را تضمین کرده و تعدیل سیل را برای مقابله با هرگونه موج احتمالی آب فراهم می‌کند.» وی افزود که در ماه ژوئن تصمیم گرفته است تا در مورد خسارت با خانواده‌هایی که ممکن است تحت تاثیر سد قرار گیرند، مذاکرات مفصلی انجام دهد.
آلو لیبانگ، نماینده مجلس، از اهالی آدی و نماینده منطقه‌ای که توسط پروژه هند به زیر آب خواهد رفت، گفت که معتقد است در صورت پرداخت غرامت سخاوتمندانه، می‌توان مردم محلی را به مهاجرت متقاعد کرد.
سه منبع با استناد به دستورالعمل‌های دفتر مودی گفتند که شرکت ملی برق آبی هند قصد دارد بیش از سه میلیون دلار برای آموزش و زیرساخت‌های اضطراری هزینه کند تا روستاییان را به مهاجرت به منطقه دیگری تشویق کند.
به گفته دولت آروناچال و ده‌ها نفر از مردم محلی، در یکی از نشانه‌های پیشرفت، سه روستا در این منطقه اخیرا موافقت کرده‌اند که به مقامات این شرکت اجازه دهند کارهای مربوط به سد را انجام دهند.
هند سابقه جنبش‌های فعالان علیه سدهای بزرگ را دارد که گاهی اوقات این پروژه‌ها را سال‌ها کند کرده یا آنها را مجبور به کاهش مقیاس کرده است.
به گفته چهار منبع، حتی اگر سد آپِر سیانگ مجوز بگیرد، ساخت آن پس از کلنگ‌زنی می‌تواند یک دهه طول بکشد. این به معنای آن است که این پروژه احتمالا پس از پروژه چین تکمیل خواهد شد که پکن انتظار دارد تولید برق از آن را از اوایل تا اواسط دهه ۲۰۳۰ آغاز کند.
دو منبع آگاه اظهار کردند: این تاخیر به این معنی است که اگر پکن به طور ناگهانی در طول فصل باران‌های موسمی، آب را آزاد کند و باعث افزایش ناگهانی آب شود که می‌تواند سدهای موقت را بشوید، یک پروژه هندی در طول ساخت و ساز آسیب‌پذیر خواهد بود.
کارشناسان بین‌المللی و فعالان آدی همچنین هشدار داده‌اند که ساخت سدهای بزرگ در تبت و آروناچال که از نظر لرزه‌خیزی فعال هستند، می‌تواند خطرات را برای جوامع پایین‌دست افزایش دهد.
بر اساس گزارش رویترز، سایانانگشو موداک، متخصص روابط آبی هند و چین در دانشگاه آریزونا، گفت: «سد چینی در منطقه‌ای با لرزه‌خیزی بالا و در منطقه‌ای که رویدادهای شدید آب و هوایی را تجربه می‌کند، ساخته می‌شود. این نوع رویدادهای شدید آب و هوایی باعث رانش زمین، رانش گل و لای، طغیان دریاچه‌های یخچالی و سیل می‌شود. بنابراین این نگرانی‌هایی را در مورد ایمنی سد ایجاد می‌کند. این یک نگرانی بسیار مشروع است و هند باید با چین تعامل کند.»
