ماجرای دخیل بستن مردم به توپ نظامی تهران
یک مجسمه‌ساز و استاد دانشگاه گفت: «توپ مروارید معروف‌ترین توپ نظامی تهران بود که به دستور فتحعلی شاه در اصفهان ساخته شد و اسم خود را نیز روی آن حک کرد. جالب اینکه مردم بعد از نصب آن در میدان ارگ به آن دخیل هم می‌بستند. این نخستین حرکت‌های زیباسازی تحت عنوان اثر حجمی بود.»
مجسمه‌سازی در تهران با دوران به سلطنت رسیدن فتحعلی شاه شکل دیگری به خود گرفت. شاهان قاجار برای خلق اثری هنری از چهره خود تمایل زیادی از خود نشان می‌دادند.
به گزارش همشهری، ثبت سنگ‌نگاره‌های حجاری‌شده در دوران فتحعلی شاه در نزدیکی چشمه‌علی و کوه سرسره شهرری نمونه بارز این موضوع است. در همان دوران توجه به زیباسازی شهری کم‌کم نمود عینی پیدا می کند.
کیوان پورنصری نژاد، مجسمه‌ساز در چهل وسومین نشست مرکز تهران پژوهی که با موضوع «دیدار با مجسمه‌های خاطره‌انگیز تهران» در موسسه این رسانه برگزار شد درباره ورود مجسمه‌سازی به پایتخت گفت: «شروع مجسمه‌سازی در ایران و مهم‌تر از آن در تهران به‌عنوان پایتخت در دوران قاجار شکل منسجم‌تر و جدی‌تری به خود گرفت و سرآغاز آن را می‌توان دوران سلطنت فتحعلی شاه نامید. در آن دوران مجسمه‌سازی بیشتر یک صنعت بود تا هنر.»
این استاد دانشگاه درباره نخستین نمادهای حجمی پایتخت توضیح داد: «در دوره فتحعلی شاه جریان هنر شهری اتفاق افتاد و بحث زیباسازی شهر برای نخستین بار مدنظر قرار گرفت. البته نه به‌صورت مجسمه‌سازی به شکل رایج؛ شاید اولین فرمی را که بتوان به‌عنوان یک نماد حجمی برای زیبایی شهر تهران در نظر گرفت توپ مروارید بود.
توپ مروارید و یک سری تسلیحات نظامی که کارکردشان تغییر یافته بود برای آراستن شهر به کار گرفته شد و حتی توپ‌های آن را رنگی هم کردند. توپ مروارید معروف‌ترین توپ نظامی تهران بود که به دستور فتحعلی شاه در اصفهان ساخته شد و اسم خود را نیز روی آن حک کرد. جالب اینکه مردم بعد از نصب آن در میدان ارگ به آن دخیل هم می‌بستند. این نخستین حرکت‌های زیباسازی تحت عنوان اثر حجمی بود.»
تخت مرمر از جمله نخستین نمادهای حجمی تهران بود
پورنصری نژاد در ادامه از طرح و حجاری تخت مرمر سخن گفت: «تخت مرمر که به استادکاران اصفهانی سفارش داده شده بود با حجاری فرشتگان و گچ‌بری‌های بالای آن یکی دیگر از نمادهای حجمی آن دوران بود که در ایوان مرمر کاخ گلستان نصب شد.» تخت مرمر که به تخت سلیمانی نیز معروف بود با شصت‌وپنج قطعه مرمر متصل‌به‌هم ساخته شد.
اگرچه این آثار کمی متفاوت‌تر از هنر مجسمه‌سازی بودند ولی جریان مجسمه‌سازی بعد از آنها جدی‌تر دنبال شد؛ به‌خصوص در عهد ناصری که هنر مجسمه‌سازی شکوفا شد و در دارالفنون تدریس می‌شد و نخستین حجارباشی ها و مجسمه‌سازان از آن دوران آموزش‌دیده و شروع به کار کردند.
