تعهد ایران برای حذف یک بیماری تا سال ۱۴۰۵

در حالی که بسیاری از بیماری‌های عفونی با واکسیناسیون و درمان‌های نوین کنترل شده‌اند، هپاتیت ویروسی همچنان یکی از تهدیدهای جدی برای سلامت جهانی به‌شمار می‌رود. طبق آمارهای جهانی، حدود 304 میلیون نفر در سراسر جهان با هپاتیت مزمن B و C درگیر هستند و سالانه بیش از 1.3 میلیون نفر در جهان بر اثر عوارض ناشی از هپاتیت جان خود را از دست می‌دهند؛ در حالی که اغلب این مرگ‌ها با پیشگیری، واکسیناسیون و درمان‌های مؤثر قابل اجتناب هستند.

به گزارش تسنیم، روز 28 جولای (6 مرداد) هم‌زمان با تولد باروخ بلومبرگ، کاشف ویروس هپاتیتB، به‌عنوان «روز جهانی هپاتیت» نام‌گذاری شده است تا افزایش آگاهی عمومی، گسترش برنامه‌های واکسیناسیون، تشخیص زودهنگام و دسترسی عادلانه به درمان بیماری در این روز مورد توجه بیشتری قرار بگیرد. امروزه با توسعه داروها و گسترش برنامه‌های پیشگیرانه نظیر واکسیناسیون، امید به حذف کامل هپاتیت ویروسی تا سال 2030 در دستور کار کشورها قرار گرفته است؛ اما این هدف تنها با آموزش عمومی، تشخیص به‌موقع و درمان گسترده محقق خواهد شد.

شعار امسال روز هپاتیت از سوی سازمان جهانی بهداشت «پیش به‌سوی حذف هپاتیت» نام‌گذاری شده است، این شعار بر ضرورت رفع موانع اقتصادی، اجتماعی و ساختاری ـ از جمله انگ اجتماعی ـ تأکید دارد تا خدمات پیشگیری، تشخیص و درمان هپاتیت به‌ویژه در راستای هدف حذف این بیماری تا سال 2030، قابل‌دسترسی‌تر و مؤثرتر شود.

دلایل ابتلا به هپاتیت چیست؟

به همین مناسبت، دکتر سید امیرپاشا طبائیان، فوق‌تخصص بیماری‌های گوارش و کبد بزرگسالان و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران   درباره عوامل ایجادکننده بیماری هپاتیت اظهار کرد: هپاتیت به‌معنای التهاب سلول‌های کبدی است، این التهاب می‌تواند دلایل مختلفی از جمله ابتلا به برخی از ویروس‌ها، مصرف برخی داروها یا سموم و  بیماری‌های خودایمنی داشته باشد؛ کبد چرب نیز می‌تواند منجر به هپاتیت، یعنی التهاب سلول‌های کبدی شود.

انواع هپاتیت ویروسی و راه‌های انتقال آن‌ها

وی اضافه کرد: در مجموع، همه این عوامل می‌توانند منجر به هپاتیت شوند اما آنچه بیشتر در ذهن مردم از "هپاتیت" جا افتاده، هپاتیت ویروسی است. هپاتیت ویروسی انواع مختلفی از جمله هپاتیت A، B ،C ،D، و E دارد.

طبائیان درباره هپاتیت‌های "آ" و "ای" گفت: برخی انواع مانند هپاتیت A و E براثر مصرف آب و غذاهای آلوده به ویروس ایجاد می‌شوند و معمولاً حاد هستند و پس از طی دوره بیماری، ویروس از بدن حذف می‌شود و بنابراین این نوع هپاتیت‌ها مزمن نمی‌شوند اما در برخی دیگر از انواع هپاتیت (مثل B و C)، بیماری ممکن است ابتدا به‌صورت حاد آغاز شود ولی در درصدی از مبتلایان، به فرم مزمن تبدیل شود و سال‌ها در بدن باقی بماند.

فوق‌تخصص بیماری‌های گوارش و کبد بزرگسالان درباره راه‌های انتقال هپاتیت‌های ویروسی تصریح کرد: هپاتیتC از طریق تماس با خون آلوده (مثلاً بر اثر استفاده از سرنگ مشترک میان معتادان)، روابط جنسی و انتقال از مادر به فرزند منتقل می‌شود و هپاتیت B نیز بیشتر از طریق تماس با خون آلوده و کمتر از طریق روابط جنسی و انتقال از مادر به فرزند به افراد سالم منتقل می‌شود.

راهکارهای پیشگیری از ابتلا به هپاتیت‌های ویروسی

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران درباره راهکارهای پیشگیری از ابتلا به هپاتیت‌های ویروسی بیان کرد: خوشبختانه واکسن هپاتیتB سال‌هاست که وجود دارد و از بروز بیماری جلوگیری می‌کند. از سال 1373 که برنامه واکسیناسیون روتین نوزادان آغاز شد، نوزادانی که بعد از این سال متولد شدند، به‌صورت کامل در سه نوبت واکسن هپاتیتB را دریافت کرده‌اند. افرادی که این واکسن را دریافت کرده‌اند، در برابر هپاتیتB ایمن هستند؛ یعنی حتی در صورت تماس با خون آلوده، به این بیماری مبتلا نمی‌شوند.

شیوع هپاتیت در ایران به کمتر از یک‌درصد رسیده است

وی با یادآوری این‌که قبل از آغاز واکسیناسیون، شیوع هپاتیتB در ایران در سطح متوسط بود؛ خاطرنشان کرد: تا پیش از آغاز واکسیناسیون علیه هپاتیت‌ب، میزان شیوع بیماری در کشور بین 2 تا 7 درصد جمعیت بود اما پس از اجرای برنامه واکسیناسیون، طبق مطالعات جدید، این میزان شیوع به کمتر از یک درصد رسیده است. اکنون، کمتر از یک میلیون و 200 هزار نفر در کشور به این بیماری مبتلا هستند که این موفقیت، حاصل همان برنامه ملی واکسیناسیون از سال 1373 است.

وی اضافه کرد:‌ شیوع هپاتیت‌سی نیز در ایران کاهش یافته و به کمتر از نیم درصد در کشور رسیده است.

هپاتیتC واکسن ندارد اما درمان می‌شود

رئیس بخش گوارش بیمارستان رسول اکرم(ص)  با تأکید بر این‌که هپاتیتC هنوز واکسن ندارد و نمی‌توان از طریق واکسیناسیون از این بیماری پیشگیری کرد، اعلام کرد: با وجود این، درمان‌های دارویی باعث درمان بیماران می‌شوند.

توصیه‌هایی برای پیشگیری از ابتلا به هپاتیت‌های ویروسی

وی با اشاره به لزوم حذف بیماری هپاتیت از کشور تا چند سال آینده توضیح داد: افزایش آگاهی عمومی و درمان رایگان می‌تواند به ریشه‌کن کردن هپاتیت از ایران کمک شایانی کند و شعارهای مربوط به روز جهانی هپاتیت نیز معمولاً بر این سه محور تأکید دارند که همه مردم باید بتوانند به آموزش، واکسیناسیون و درمان دسترسی عادلانه داشته باشند.

طبائیان تأکید کرد: مردم باید بدانند تماس با خون آلوده از راه‌هایی مثل تزریق با سرنگ مشترک یا ابزارهای تیز آلوده ممکن است باعث انتقال بیماری شود. روابط جنسی محافظت‌نشده و انتقال مادر به نوزاد هم از راه‌های مهم انتقال هستند و بنابراین باید از این عوامل خطر پرهیز کرد تا بتوان از ابتلا به بیماری در امان ماند.

داروهای هپاتیت در کشور موجودند

فوق‌تخصص بیماری‌های گوارش و کبد بزرگسالان خاطرنشان کرد: در حالی که برای برخی از انواع هپاتیت مثل هپاتیتC واکسن وجود ندارد، اما برای هپاتیتB واکسن مؤثر داریم، در عین حال برای درمان هپاتیتC خوشبختانه در سال‌های اخیر داروهای خوراکی جدیدی وارد بازار شده‌اند، این داروها در ایران هم موجودند و بیماران می‌توانند با یک دوره سه تا شش‌ماهه مصرف روزانه این داروها، بهبود کامل پیدا کنند؛ در عین حال برای هپاتیتب واکسن وجود دارد اما داروهای خوراکی باعث درمان کامل نمی‌شوند و باید بیماران از این داروها به‌صورت طولانی‌مدت استفاده کنند تا باعث کنترل بیماری‌شان شود.