سقوط هواپیمای آذربایجانی و انگشت اتهامی که علیه روسیه نشانه رفته است

فرارو- محمد حسن خلیلی؛ به تازگی سقوط یک فروند هواپیمای خطوط هوایی آذربایجان، مناقشه و درگیری جدیدی را میان آذربایجان و روسیه رقم زده است. 

به گزارش فرارو، سقوط یک فروند هواپیمای آذربایجان در دسامبر سال گذشته میلادی، اکنون دوباره به مناقشه‌ای میان روسیه و آذربایجان بدل شده است؛ اما ماجرا چیست؟ 

پرواز ناتمام به مقصد روسیه

در تاریخ چهارشنبه ۲۵ دسامبر ۲۰۲۴ (برابر با ۵ دی ماه ۱۴۰۳) قرار بود پرواز J2- ۸۲۴۳ خطوط هوایی آذربایجان از مبدأ «فرودگاه بین المللی حیدر علی‌اف» عازم «فرودگاه گروزنی» روسیه شود. 

بنابر اعلام پایگاه اینترنتی سرویس جهانی بی‌بی‌سی، اوایل صبح روز کریسمس بود که پرواز J۲-۸۲۴۳ از فرودگاه باکو، پایتخت آذربایجان بلند شد تا در گروزنی، پایتخت چچن بر زمین بنشیند. 

بنابر اعلام بی‌بی‌سی، این پرواز ۶۷ مسافر داشت که بیشتر آن‌ها را شهروندانی با ملیت آذربایجانی تشکیل می‌دادند؛ هر چند در میان مسافران شماری از افراد روس، قزاقستان و قرقیزستان نیز به چشم می‌خوردند. هواپیمایی که در این پرواز استفاده می‌شد، از نوع «امبرائر ۱۹۰» (Embraer ۱۹۰) بود که از سوی خطوط هوایی آذربایجان اداره می‌شد. 

صدای انفجار

بر اساس این گزارش و طبق اعلام مسافرانی که از این حادثه جان سالم به در بردند، هرچه هواپیما در آن روز به فرودگاه گروزنی نزدیکتر می‌شد، هواپیما وارد مه غلیظ‌تری می‌شد. با این حال خلبان در آن روز دوبار تلاش کرد تا با وجود این شرایط، فرود بیاید؛ اما موفق نشد. دفعه سومی که تلاش داشت تا فرود بیاید، آن‌ها احساس کردند انفجاری رخ داده است. 

یکی از بازماندگان حادثه به شبکه تلویزیونی روسیه گفت: دفعه سوم چیزی منفجر شد و تکه از بدنه هواپیما جدا شد. » همین مسأله سبب وحشت مسافران هواپیما شد. یکی از مسافران این پرواز به نام «ذوالفقار اسدوف» گفت: ما تلاش کردیم تا مسافران را آرام کنیم تا بر روی صندلی‌هایشان بنشینند. در همان زمان بود که حمله دیگری رخ داد و بازوی من مجروح شد. 

در یک ویدئویی که از سوی یکی از مسافران این پرواز گرفته شده است، ماسکهای اکسیژن نشان داده می‌شود که از بالای سر مسافران آویزان شده‌اند. 

«رشاد نبی‌اف»، وزیر حمل و نقل آذربایجان همان زمان اعلام کرد: «تمامی بازماندگان بدون استثنا اعلام کردند که صدای سه انفجار را در زمانی که هواپیما بالای گروزنی قرار داشت، شنیده‌اند.» 

وزیر بازرگانی آذربایجان همچنین گفت این هواپیما در زمانی که تلاش داشته تا فرود بیاید، مورد «مداخله خارجی» قرار گرفته و از داخل و بیرون دچار آسیب شده است. 

سقوط در قزاقستان

پس از این حادثه بود که این هواپیما که کنترل آن از دست خلبان آن خارج شده بود، در نزدیکی «فرودگاه بین المللی آقتائو» در قزاقستان سقوط کرد و از ۶۷ سرنشینی که داشت، ۳۸ نفر از سرنشینان این هواپیما از جمله خلبان، کمک خلبان و یک مهماندار جان خود را از دست دادند. 

تصویری از هواپیمای سرنگون شده آذربایجان

اتهامات علیه روسیه

از همان زمان وقوع حادثه، گمانه زنی‌هایی مبنی بر اینکه احتمال دارد این هواپیما بر اثر موشکهایی که از سوی پدافند هوایی روسیه شلیک شده‌اند، ساقط شده، به گوش می‌رسید؛ اما چندی پیش، یعنی در تاریخ اول ژوئیه ۲۰۲۵ (برابر با ۱۰ تیر ۱۴۰۴) رسانه‌های خبری اعلام کردند یک خبرگزاری آذربایجانی، شواهدی منتشر کرده که نشان می‌دهد ارتش روسیه فرمان حمله موشکی به پرواز ۸۲۴۳ را صادر کرده؛ حمله‌ای که ۳۸ کشته و ۲۹ زخمی بر جای گذاشت. یورونیوز در تاریخ اول ژوئیه (برابر با ۱۰ تیر) اعلام کرد یک صدای ضبط شده جدید و یک نامه که از سوی یک پایگاه خبری آذربایجانی منتشر شده، نشان می‌دهد ارتش روسیه در حمله موشکی به پرواز خطوط هوایی آذربایجان دست داشته است. 

بر این اساس، پایگاه خبری «Minval» آذربایجان مدعی شد نامه‌ای ناشناس را به دست آورده که حاوی شهادت نامه، یک کلیپ صوتی به انضمام جزئیات فنی است که به نقص‌های فنی در تجهیزات ارتباطی استفاده شده در آن زمان اشاره دارد. بنابر ادعای پایگاه آذربایجانی مینوال، این نامه شامل بیانیه‌ای کتبی است که «ظاهراً توسط کاپیتان «دیمیتری سرگئیویچ پالادیچوک»، افسر پدافند هوایی روسیه که هنگام صدور مجوز حمله موشکی، تحت دستور مستقیم وزارت دفاع روسیه عمل می‌کرده، امضا شده است. » 

بر اساس این نامه، یک هدف احتمالی در ساعت ۰۸:۱۱ صبح شناسایی شد و بوسیله رادار رهگیری شد. سپس با دستور پالادیچوک از طریق تلفن و با آنکه مه شدید مانع تأیید بصری از سوی ارتش بود، دو موشک برای انهدام هدف شلیک شد. »

روسیه: اوکراین در زمان حادثه در حال حمله پهپادی بود

سه روز بعد از این حادثه یعنی در تاریخ ۲۸ دسامبر، ولادیمیر پوتین در گفت‌وگو با الهام علی‌اف، رئیس جمهور آذربایجان با عذرخواهی از حادثه رخ داده بخاطر آنکه در حریم هوایی روسیه این اتفاق افتاده، گفت در زمان حادثه پهپادهای اوکراینی در حال هدف گرفتن گروزنی بودند و پدافند روسیه در حال دفع این حملات بود. 

الهام علی اف: روسیه مسئولیت حادثه را بپذیرد

اما در تازه‌ترین رویداد، الهام علی‌اف، رئیس جمهور روسیه با انتقاد ازعدم مسئولیت‌پذیری روسیه در ساقط کردن هواپیمای آذربایجانی، در سخنانی گفت: هفت ماه پس از سقوط هواپیما، ما هیچ پاسخی از مقامات روسی دریافت نکرده‌ایم. با این حال همه چیز روشن است، ما می‌دانیم چه اتفاقی افتاده است و آن‌ها نیز می‌دانند.»

او در ادامه گفت: «تنها چیزی که ما می‌خواهیم ساده است؛ مسئولیت را بپذیرید، افراد دخیل را مجازات کنید و به قربانیان و شرکت هواپیمایی آزال غرامت بپردازید. تیم ما هواپیما را پر از ترکش یافت. ادعاها مبنی بر اینکه یک پهپاد اوکراینی مسئول بوده، پوچ است. هواپیما ۲ بار مورد اصابت قرار گرفت و حریم هوایی روسیه تا دقایقی پس از آن بسته نشد.»