کاری که «خ.الف» با ما کرد

فرارو- علیرضا فغانی، داور بین‌المللی، الیت و سرشناش ایرانی، به تازگی در آستانه خلق افتخاری دیگر قرار گرفته. ماجرا از این قرار است که همین روز گذشته، فیفا او را به عنوان داور دیدار نهایی جام جهانی باشگاه‌ها که این روزها در آمریکا در جریان است، انتخاب کرده تا قاضی دیدار حساس پاری‌سن‌ژرمن و چلسی شود. روی کاغذ شاید برای بسیاری علیرضا فغانی هنوز یک نام ایرانی باشد ولی واقعیت این است که افتخار این قضاوت مهم، نه به پای ایران، بلکه به پای استرالیا نوشته می‌شود.

با داوری‌مان چه کردیم

علیرضا فغانی در دهه گذشته، یک‌تنه پرچم‌دار داوری ایران بود. او اولین افتخارش را در جام جهانی 2014 برزیل ثبت کرد که به عنوان داور چهارم، مجوز حضور در جام جهانی برزیل را به دست آورد. اگرچه برای علیرضا در آن تورنمنت، فرصتی برای قضاوت کردن، دست نداد ولی در جام جهانی بعدی، تبدیل به سوژه‌ای جذاب شد. در 2018 روسیه بسیاری از این می‌گفتند که داوری فینال جام جهانی حق او است. همه چیز برای علیرضا مهیا بود ولی فیفا در لحظات آخر تصمیم گرفت قضاوت بازی رده‌بندی جام جهانی را به او بسپارد. البته که پیش از آن هم، فغانی دیگر برای خودش در داوری بین‌المللی اسمی به هم زده بود. پیش و پس از هم آن نوبت به دیدارهای حساس در جام جهانی باشگاه‌ها، جام کنفدراسیون‌ها و البته رقابت‌های المپیک و فینال‌های آسیایی رسید که در بسیاری از آن‌ها، قضاوت حساس‌ترین مسابقات به فغانی سپرده شد. باوجود این، بی‌مهری با این داور و آن‌طور که خودش گفته بود، شرایط و آینده فرزندش، دست‌به‌دست هم داد تا او مجبور به مهاجرت به استرالیا شود. این مهاجرت اما دلیلی برای تغییر تابعیت نبود؛ فغانی همان زمانی که ساکن استرالیا بود هم باز با پرچم ایران در تورنمنت‌های مهم سوت می‌زد و همچنان نماینده ایران بود.

روزی که خداداد همه چیز را خراب کرد

باوجود این ولی داستان علیرضا فغانی و داوری ایران کمی، پیش از جام جهانی 2022 قطر، به پایان رسید. درست در روزی که خداداد افشاریان که بعدها در پرونده فساد باشگاه مس رفسنجان، اسمش به میان آمد و به «خ.الف» تغییر کرد، تصمیم گرفت اسم فغانی را از فهرست داوران ایرانی خط بزند. آن روزها،خداداد افشاریان، رئیس وقت کمیته داوران، افزایش سن فغانی را بهانه این تصمیم توصیف کرد ولی کم نبودند شایعاتی که می‌گفتند او به‌دلیل تسویه‌حساب‌های شخصی چنین اقدامی را انجام داده است. افشاریان در آن زمان درباره این تصمیم جنجالی گفته بود که «باتوجه به تغییر محل جغرافیایی زندگی فغانی، اینکه در اول سال میلادی ۴۴ سال و ۹ ماه سن خواهد داشت و تورنمنتی وجود ندارد که او تا به حال موفق به حضور در آن نشده باشد؛ داورانی در داخل کشور داریم که توانایی حضور در جام ملت‌های آسیا و درخشیدن در عرصه بین‌الملل در آینده را دارند. به همین دلیل برای سال ۲۰۲۳ نام فغانی را در لیست قرار ندادیم.»

فغانی در شرایطی با تصمیم «خ.الف» از زیر پرچم ایران خارج شد که برخلاف ادعای مطروحه، نه تنها از سوت زدن در تورنمنت‌های مهم بازماند، بلکه هیچ داوری از ایران هم دیگر نتوانست جای او را در دنیا برای جامعه داوری ایران پر کند.

عجب رزومه‌ای

نکته درخورتوجه اینکه فغانی در شرایطی قرار است بازی فینال جام جهانی باشگاه‌ها را سوت بزند که رزومه بسیار پرباری دارد. او در کارنامه دوران حرفه‌ای‌اش، حضور در 3 جام جهانی را در کارنامه دارد. اگرچه در جام جهانی 2014 به عنوان داور چهارم به برزیل رفت ولی در 2 جام جهانی بعدی، قضاوت‌های مهمی را به عنوان داور اصلی به عهده داشت. گل سرسبد آن‌ها می‌تواند قضاوت دیدار رده‌بندی جام جهانی 2018 بین تیم‌های بلژیک و انگلیس باشد. البته که او در همان جام جهانی بازی حساس فرانسه و آرژانتین را هم در یک‌هشتم نهایی سوت زد. اما اگر فقط بحث فینال‌ها باشد، فغانی باز هم کارنامه درخشانی دارد؛ او فینال المپیک ریو 2016 را بین تیم‌های برزیل و آلمان سوت زد. فینال لیگ قهرمانان آسیا 2014، فینال جام ملت‌های آسیا در سال 2015 و فینال جام جهانی باشگاه‌ها در 2015 هم در این زمره قرار می‌گیرد. فغانی به قدری سابقه سوت زدن بازی‌های مهم را دارد که دیگر قضاوت کردن تعداد زیادی از بازی‌ها در لیگ نخبگان و یا جام جهانی در 2 دوره اخیر و یا حتی نیمه‌نهایی جام کنفدراسیون‌ها در سال 2017 برایش امری عادی تلقی می‌شود.