توریست‏‏‌ها در دو راهی هتل‏‏‌ها

دو نرخی شدن هتل‌ها یا محاسبه نرخ اقامت هتل‌ها از گردشگران خارجی با مبلغی متفاوت از گردشگران داخلی موضوعی است که این روزها بار دیگر با طرح آن توسط بخش خصوصی داغ شده است. 

به گزارش دنیای اقتصاد، استدلالی که فعالان صنعت هتلداری مطرح می‌کنند این است که با توجه به بالا رفتن هزینه‌های این صنعت و از سوی دیگر کاهش توان اقتصادی مردم برای استفاده از خدمات هتل، حیات اقتصادی آن‌ها به خطر افتاده است. آن‌ها همچنین به تجربه سایر کشورها در دو نرخی کردن هزینه هتل‌ها اشاره می‌کنند و می‌گویند نباید برای خدمات هتل‌داری به توریست‌های خارجی سوبسید داد، همچنان که نرخ بازدید از سایت‌های تاریخی برای گردشگران داخلی و خارجی متفاوت است. 

در مقابل یک پژوهشگر گردشگری چنین راهکاری را کوتاه‌مدت دانسته و تجربه سایر کشورها را هم محدود به برخی مقاصد و شهرهای گردشگرپذیر عنوان می‌کند. در عین حال او هم معتقد است باید در میان دو راهی نرخ ثابت و متغیر، گزینه دوم را به شکل پایلوت امتحان کرد. 

جمشید حمزه‌زاده رئیس جامعه هتلداران ایران دو نرخی شدن را شرط حیات صنعت هتل‌داری می‌داند و می‌گوید: ما با کاهش ارزش پولی در سال‌های اخیر مواجهیم همین موضوع سبب شده هزینه اقامت هتل برای گردشگران خارجی بسیار پایین باشد. در مقابل هزینه‌های هتل‌داری به واسطه تورم و… به شدت افزایش یافته و فعالان این بخش را دچار مشکل کرده است.

به گفته این فعال صنعت هتل‌داری یک گردشگر خارجی برای هر شب اقامت در هتل در ایران ۵۰ دلار پرداخت می‌کنند که هزینه بسیار محدودی در مقابل سایر کشورهاست. او می‌افزاید: با دو نرخی شدن این هزینه، توریست‌هایی که از سایر کشورها به ایران سفر می‌کنند هزینه‌های مشابه عرف دیگر کشورها را می‌پردازند. این موضوع در عین حال سبب می‌شود بخشی از ضرر و زیان هتل دار جبران شده و بتواند در بازار گردشگری باقی بماند. 

حمزه‌زاده چنین رویه‌ای را حمایت از گردشگری داخلی هم می‌داند و می‌گوید: در وضعیت دو نرخی، توریست داخلی هم شاهد افزایش قیمت خدمات هتل‌داری نخواهد بود و می‌تواند با نرخی معقول از این خدمات بهره‌مند شود. 

رئیس جامعه هتلداران ایران به رویه سایر کشورها در این زمینه اشاره و اضافه می‌کند: در بسیاری از کشورها شاهد دو نرخی بودن هزینه هتل‌ها هستیم. در دبی، پاریس، مادرید یا رم به شکل میانگین هزینه هر شب اقامت یک گردشگر حدود ۱۵۰ دلار یا یورو است و چنین نرخی برای آن‌ها مرسوم و عرفی است. ما در ایران با تک نرخی بودن هتل‌ها به گردشگران خارجی سوبسید می‌دهیم که همین موضوع به هدررفت سرمایه منجر می‌شود. 

او همچنین دو نرخی بودن هزینه بازدید از سایت‌های تاریخی را رویه‌ای می‌داند که مدت‌هاست در کشور وجود دارد و می‌گوید: در حال حاضر مجموعه دولت و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دو هزینه جداگانه برای توریست‌های ایرانی و خارجی برای بازدید از سایت‌های تاریخی دریافت می‌کند. این موضوع می‌تواند برای هتل‌ها نیز اجرایی شود. 

فرصت و تهدید سیاست دو نرخی

ارشک مسائلی پژوهشگر گردشگری   با اشاره به اینکه در بخش هتلداری در ابتدا بحث این بود که دو نوع دریافتی متفاوت به لحاظ ریالی و ارزی داشته باشند، به این معنا که از گردشگر داخلی ریال دریافت شود و از توریست خارجی هزینه دلاری بگیرند. منت‌ها دولت‌ها با این رویه موافق نبودند. او می‌افزاید: بحثی که این روزها وجود دارد این است که دو نرخ برای هتل‌ها داشته باشیم منت‌ها در هر دو مورد به شکل ریالی هزینه‌ها دریافت شود. 

این پژوهشگر حوزه گردشگری چنین رویه‌ای را دارای نکات مثبت و منفی می‌داند و اضافه می‌کند: دو نرخی بودن مجموعه فرصت‌ها و تهدیدهایی برای گردشگری ایران دارد. وجه مثبت آن این است که با افزایش هزینه خدمات برای توریست خارجی، هتل‌دار می‌تواند هزینه‌های خود را پوشش دهد. 

به گفته مسائلی در عین حال این رویه ممکن است در نهایت به تبعیض در ارائه خدمات برای گردشگران داخلی و خارجی منجر شود. او می‌گوید: با اجرایی شدن دو نرخی شدن هزینه‌ها در هتل‌ها، ممکن است دو نوع خدمت هم ارائه شود. به این معنا که خدماتی که به توریست خارجی می‌شود کاملا متفاوت با گردشگر داخلی باشد. مثال عینی چنین رویه‌ای را در پروازها شاهد هستیم. 

کسانی که هزینه بیشتری می‌پردازند در بخش بیزینس کلاس می‌نشینند که فاصله صندلی‌ها بیشتر است و خدمات بهتری دریافت می‌کنند و در مقابل کسانی که بلیت ارزان‌تر را تهیه می‌کنند در بخش اکونومیک مستقر شده و در فضایی فشرده‌تر با خدمات محدودتر سفر می‌کنند. در هتل‌ها هم می‌تواند این رویه اعمال شود، به این معنا که سطح خدمات به توریست داخلی کاهش یابد، آن‌ها را در اتاق‌های رو به خیابان که سروصدای بیشتری دارد اسکان دهند و در مقابل اتاق‌هایی که سکوت بیشتری دارد را برای گردشگران خارجی در نظر بگیرند. 

مسائلی معتقد است دو نرخی بودن رویه‌ای نیست که بتوان آن را در بازه زمانی طولانی اعمال کرد، او می‌افزاید: این رویه در کوتاه‌مدت جواب می‌دهد. برای اجرایی شدن آن هم باید چند پایلوت در نظر گرفته شود تا اگر اشکالاتی دارد، برطرف شود. در این بازه زمانی همچنین ممکن است متوجه شویم این سیاست به کل غلط بوده و آن را به رویه سابق برگردانیم. از این رو اجرای آن برای تمام شهرهای کشور به صلاح نیست. 

او در این باره که آیا چنین سیاستی در سایر کشورها در همه شهرها معمول است، می‌گوید: در برخی مقاصد مانند بارسلون یا آنتالیا که برای گردشگران بسیار جذاب هستند ممکن است چنین رویه‌ای را شاهد باشیم اما این موضوع در کل هتل‌های اسپانیا یا ترکیه وجود ندارد. به علاوه گردشگری در این کشورها مرحله نوزادی را طی کرده و به مرحله بلوغ رسیده‌اند. آن‌ها ۷۰ تا ۸۰درصد ظرفیت هتل‌هایشان را پر کرده و در ادامه برای توریست داخلی تخفیف‌هایی را در نظر می‌گیرند. در ایران ما هنوز به مرحله بلوغ در گردشگری نرسیده‌ایم. بنابراین همچنان که گفته شد باید سیاست دو نرخی بودن هزینه هتل‌ها را در کوتاه‌مدت و آنهم در چند پایلوت اجرایی کرد. 

سیاست دو نرخی در بارسلون و آنتالیا که مسائلی درباره آن صحبت می‌کند سیاستی نیست که به شکل رسمی وجود داشته باشد. شهروندان اسپانیا با رزرو هتل در سایت‌های داخلی این کشور می‌توانند از برخی تخفیف‌ها بهره‌مند شوند. در ترکیه نیز چنین سیاستی درباره برخی مقاصد وجود دارد. به این معنا که اگر از برخی سایت‌های داخلی رزرو انجام شود هزینه پایین‌تر است در حالی که گردشگران خارجی که از سایر سایت‌ها برای رزرو استفاده می‌کنند هزینه‌های بیشتری را می‌پردازند. 

سیاست دو نرخی در مقاصد محبوب

در هند برخی از هتل‌های دولتی یا هتل‌های مجاور سایت‌های تاریخی نرخ بیشتری از توریست‌های خارجی طلب می‌کنند. با این حال در این کشور چنین رویه‌ای درباره همه شهرها وجود ندارد و بیشتر به شهرهای توریستی مانند آگرا، جیپور، و واراناسی محدود می‌شود. در تایلند هم این موضوع در شهرهای توریستی مانند چیانگ‌مای، پوکت و کرابی شایع است، همچنان که در نپال هم چنین رویه‌ای را در مناطق توریستی مثل کاتماندو و پوخارا شاهد هستیم. 

در کامبوج، مصر، اندونزی، کوبا، میانمار یا مراکش نیز در مقاصد محبوب توریستی در برخی هتل‌ها یا اقامتگاه‌ها تفاوت نرخ را مشاهده می‌کنیم و در مقابل مردم محلی از تخفیف‌های ویژه استفاده می‌کنند. از این روست که به نظر می‌رسد اعمال چنین رویه‌ای در ایران در همه مقاصد و شهرها ممکن است تمایل توریست‌ها به اقامت در آن‌ها را کاهش داده و در نهایت به ضرر چنین مقاصدی که در اولویت اول گردشگران برای بازدید قرار ندارند، تمام شود.