پیش‌فروش خودرو یا خالی‌فروشی؟
مهم‌ترین دلیل تاخیر در تحویل خودرو مشکلات مالی خودروسازان است
تأخیر در تحویل خودروهای ثبت‌نامی، همچنان یکی از معضلات اصلی بازار خودرو ایران است؛ مشکلی که نه‌تنها خریداران را با زیان‌های مالی و روانی مواجه می‌کند، بلکه اعتماد عمومی به صنعت خودرو و سیاست‌گذاران را نیز به شدت تضعیف کرده است.
به گزارش مهر، بر اساس گزارش‌های متعدد، بسیاری از مشتریان خودروهای داخلی و مونتاژی ماه‌ها پس از موعد مقرر، خودروهای خود را تحویل گرفته‌اند و این تأخیرها اغلب بدون اطلاع‌رسانی شفاف یا عذرخواهی رسمی از سوی خودروسازان اتفاق می‌افتد.
مشتریان به دلیل نبود سامانه‌های متمرکز و شفاف برای پیگیری شکایات، با روندهای طولانی و فرسایشی روبرو هستند و امکان دریافت جریمه دیرکرد طبق قانون حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان خودرو (مصوب ۱۳۸۶) با موانع جدی مواجه است.
در این رابطه برخی از متقاضیان دریافت خودرو به خصوص در بخش «پیش فروش» با تأخیرهای طولانی مدت در تحویل خودرو مواجه شده‌اند؛ به عنوان نمونه ع. ف یکی از خریداران خودروی داخلی می‌گوید: آذر پارسال ۲۲۵ میلیون تومان به عنوان پیش پرداخت برای خرید خودرو به حساب خودروساز واریز کردم. مابقی مبلغ که ۲۱۰ میلیون تومان بود را در مرداد ماه امسال به عنوان تکمیل وجه و تحویلی خودرو پرداختم.
او می‌افزاید: بر همین اساس نیز قرار بود مرداد و نهایت تا شهریور ماه خودرو تحویل شود با این حال تاکنون هیچ خبری از تحویل خودرو نشده است. حتی خودروساز اطلاعی هم نداده که خودرو چه زمانی تحویل می‌شود.
کارشناسان حقوقی معتقدند که بخشی از مشکل به قراردادهای یک‌طرفه خودروسازان بازمی‌گردد. بسیاری از قراردادهای فروش، خریدار را ملزم می‌کند که تأخیرهای تحویل را به «شرایط خارج از کنترل» مانند تحریم‌ها یا مشکلات تأمین قطعات نسبت دهد و در نتیجه خودروساز از مسئولیت معاف می‌شود. این در حالی است که مشتریان به دلیل انحصار بازار چاره‌ای جز امضای چنین قراردادهایی ندارند.
عمده دلیل تأخیر در تحویل خودرو به مشکلات مالی خودروسازان باز می‌گردد چراکه پرداخت نکردن بدهی‌ها به قطعه‌سازان و محدودیت نقدینگی باعث کاهش سرعت تولید شده است. همچنین کمبود قطعات، از دیگر چالش‌ها عنوان شده است؛ کسری قطعات، تولید برخی خودروها را متوقف کرده و باعث عقب‌افتادگی در تحویل‌ها شده است.
ناترازی انرژی و جنگ ۱۲ روزه نیز از دیگر دلایل تأخیر در تحویل خودرو اعلام شده چراکه این مسائل تأثیر مستقیم بر روند تولید خودرو داشته است.
مانی حدادی کارشناس صنعت خودرو می‌گوید: خالی فروشی و فروش خارج از ضوابط حواله خودرو موضوعی است که در دو حوزه متفاوت معنا پیدا می‌کند و طی چهار تا پنج سال اخیر در خودروسازی‌های بزرگ کشور به وضوح مشاهده شده است. او می‌افزاید: خالی فروشی یا آینده‌فروشی از مهم‌ترین آسیب‌های صنعت خودرو محسوب می‌شود که موجب زیان انباشته در این بخش شده است.
تأخیر در تحویل خودرو پیامدهای مالی و روانی گسترده‌ای برای خریداران دارد؛ ارزش پول پرداخت‌شده در اثر تورم کاهش یافته، هزینه‌های جانبی مانند استفاده از تاکسی‌های اینترنتی و خودروهای اجاره‌ای افزایش یافته و اضطراب و استرس ناشی از انتظار طولانی، به تجربه‌ای فراگیر در میان مشتریان تبدیل شده است. ادامه این روند باعث ایجاد بازارهای غیررسمی و افزایش قیمت خودرو در بازار آزاد شده است.
