باغ بی‌آب صنعت هوایی
شرکت‌هایی با دو هواپیما و سرمایه محدود، نه می‌توانند رقابت کنند، نه پایداری اقتصادی دارند، نه شبکه پروازی کارآمد می‌سازند؛ نتیجه‌اش می‌شود همان آشفتگی بازار بلیت و پروازهایی که هر روز به بهانه‌ای لغو می‌شوند.
سازمان هواپیمایی کشوری در حالی «درگاه تأسیس شرکت‌های هواپیمایی جدید» را فعال کرده که همین حالا هم آسمان ایران پر از شرکت‌هایی است که بیشترشان با ناوگانی پیر، بدهی انباشته، پروازهای لغوشده و نارضایتی مسافران دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
سؤال ساده‌ای که پیش می‌آید این است، آیا در شرایطی که بسیاری از شرکت‌های فعلی حتی توان تأمین قطعه و نگهداری هواپیماهای خود را ندارند، افزودن بر تعداد نام‌ها و تابلوهای هوایی چه فایده‌ای دارد؟
در جهان امروز، روند صنعت هوایی به‌روشنی بر خلاف این سیاست است. در اروپا، آمریکا و شرق آسیا، شرکت‌ها برای بقا و سودآوری بیشتر در حال ادغام، اشتراک ناوگان و هم‌افزایی شبکه‌ها هستند؛ چون می‌دانند مقیاس بزرگ‌تر یعنی هزینه کمتر، بهره‌وری بیشتر و تاب‌آوری بالاتر در برابر نوسان‌های اقتصادی.
اما در ایران، سیاست‌گذار به جای تشویق به ادغام و اصلاح ساختار شرکت‌های موجود، مسیر تأسیس ایرلاین‌هایی با یکی دو هواپیما را هموار کرده است؛ شرکت‌هایی که پیش از بلند شدن از باند، بدهی، هزینه و ریسک زمین‌گیر شدن در انتظارشان است.
این رفتار بیش از آن‌که یادآور مدیریت اقتصادی باشد، شبیه باغبانی است که درختان کهنسال باغش از بی‌آبی و غفلت در حال خشک شدن‌اند، اما او به جای آبیاری آنها، سرگرم کاشت نهال‌های تازه‌ای است که همان سرنوشت در انتظارشان است. اگر باغبان علت خشک شدن درختان قدیمی را نفهمد، هیچ نهال جدیدی هم به بار نخواهد نشست.
مشکل صنعت هوایی ایران کمبود مجوز نیست؛ کمبود عقلانیت اقتصادی و برنامه‌ریزی است. تا زمانی که زیرساخت‌های هوایی، تأمین قطعات، سوخت، آموزش خدمه، و سیاست‌های ارزی اصلاح نشود، افزایش تعداد شرکت‌ها فقط به افزایش تابلوی بی‌ثمر در فرودگاه‌ها می‌انجامد.
شرکت‌هایی با دو هواپیما و سرمایه محدود، نه می‌توانند رقابت کنند، نه پایداری اقتصادی دارند، نه شبکه پروازی کارآمد می‌سازند؛ نتیجه‌اش می‌شود همان آشفتگی بازار بلیت و پروازهایی که هر روز به بهانه‌ای لغو می‌شوند.
در شرایطی که درختان قدیمی صنعت در حال جان دادن‌اند، کار درست نه کاشت نهال جدید، بلکه آبیاری، هرس و نجات ریشه‌های در حال خشکیدن همچون شرکت آسمان است.
تا زمانی که سیاست‌گذار به جای درمان ریشه‌ای بیماری، به ظاهر باغ دل خوش کند، این صنعت همچنان از کم‌آبی تدبیر خواهد سوخت.
