ماجرای ساخت واژه «کروچنده» و پیشنهاد حداد عادل/ اعتراض معاون فرهنگستان زبان به شوخی‌ها
«مثلا «کروچنده» را تصمیم گرفته بودیم بگوییم «کروچی» که آقای دکتر سامعی پیشنهاد دادند. یا «کروچه» پیشنهادی که دکتر حدادعادل (رئیس فرهنگستان) مطرح کرده بودند که شبیه «کلوچه» است و مشکلی در تلفظش نیست و «کروچه» به معنایی چیزی که در دهان ترد و شکننده است. اگر از ما می‌پرسیدند می‌گفتیم دست نگه‌دارید چون احتمالا تجدیدنظر خواهد شد. زمانی که چنین اتفاقی می‌افتد، باب تمسخر باز می‌شود و مردم ارتباطی که باید با واژه برقرار کنند، نمی‌کنند، چون می‌شود بازیچه در دست کسانی که روی خوشی به فرهنگستان ندارند.»
نسرین پرویزی معاون فرهنگستان زبان گفت: نسل حاضر رسماً دیگر فارسی حرف نمی‌زنند. متأسفانه این موضوع تفاخر شده و باید جای این تفاخر را عوض کنیم. باید به ملیت خودشان فخر بفروشند نه به ملیت بیگانه.
به گزارش ایسنا، در ادامه گزیده این گفتگو را می‌خوانید:
*طبیعی است که واژه‌گزینی در فرهنگستان بدون کمک رسانه‌ها و نهادهای دولتی نمی‌تواند پیش برود، زیرا این واژه‌ها باید به کار گرفته شوند تا مردم به آن‌ها عادت کنند.
* «پیامک» و «رایانه» راحت جا افتادند، زیرا این واژه‌ها کاربرد دولتی پیدا کردند و به‌وسیله صداوسیما و این‌ور و آن‌ور اعلام شد که مثلا «یارانه خود را دریافت کنید» و این موضوع باعث شد مردم یارانه را حفظ کرده و آن را بپذیرند و یا «پیامک» را به هر زوری بود پذیرفتند. با توجه به طول مدتی که واژه‌ها را تصویب کرده بودیم، زمان برد تا به کار ببرند. به هر حال تا زمانی که واژه‌ها به کار نرفت، جا نیفتاد.
*واژه‌های مصوب برای نسل آینده مسلما بهتر جوابگو خواهد بود، زیرا خودمان به برخی از واژه‌ها عادت کرده و یکی‌درمیان استفاده می‌کنیم؛ مثلا ممکن است یک‌بار بگوییم «فکس» و بار دیگر «دورنگار» استفاده کنیم، یا یک‌جا بگوییم «ایمیل» و در جای دیگری بگوییم «رایانامه» یا هر واژه دیگری. ما باید عادت‌های خود را کنار بگذاریم.
*واژه‌های مصوب فرهنگستان به نوعی حکم قانونی دارد و برای استفاده ابلاغ می‌شود. البته این واژه‌ها سه سال به صورت آزمایشی هستند، یعنی هر واژه‌ای که به تصویب فرهنگستان می‌رسد، سه سال آزمایشی است. خیلی خوب است که رسانه‌ها این مصوبه‌ها را به کار ببرند تا بازخوردهای مردم را ببینیم و بدانیم این واژه‌ها در بافت عادی و طبیعی زبان چگونه به کار می‌رود.
*این واژه‌ها مطرح می‌شود بدون اینکه کسی فکر کند ممکن است واژه را عوض کنیم یا نکنیم و از طرف دیگر متأسفانه ارتباط نزدیکی با رسانه‌ها نیست. خوب است اگر نشریه‌ای می‌خواهد واژه‌ای را منتشر بکند از ما درباره آن سؤال کند که واژه مشکلی ندارد یا می‌خواهید تجدیدنظر کنید یا نه؟ این را از این جهت می‌گویم که خیلی وقت‌ها مثلا در کتاب اول‌مان واژه‌ای آمده اما در کتاب دوازدهم یا شانزدهم تجدیدنظر کرده‌ایم. از ما سؤال نمی‌شود.
*مثلا «کروچنده» را تصمیم گرفته بودیم بگوییم «کروچی» که آقای دکتر سامعی پیشنهاد دادند. یا «کروچه» پیشنهادی که دکتر حدادعادل (رئیس فرهنگستان) مطرح کرده بودند که شبیه «کلوچه» است و مشکلی در تلفظش نیست و «کروچه» به معنایی چیزی که در دهان ترد و شکننده است. اگر از ما می‌پرسیدند می‌گفتیم دست نگه‌دارید چون احتمالا تجدیدنظر خواهد شد. زمانی که چنین اتفاقی می‌افتد، باب تمسخر باز می‌شود و مردم ارتباطی که باید با واژه برقرار کنند، نمی‌کنند، چون می‌شود بازیچه در دست کسانی که روی خوشی به فرهنگستان ندارند.
* اگر مردم بدانند اینجا چقدر کار می‌شود، دیگر فکر نمی‌کنند که یک نهاد با بازی با واژه‌ها خوش است و یک عده ادیب نشسته‌اند برای خودشان بدون توجه به اینکه واژه چگونه می‌خواهد به کار برود، واژه می‌سازند. واژه «کروچنده» را گروه صنایع غذایی ما ساخته و فرهنگستان نساخته است؛ استادان تغذیه و صنایع غذایی که در این گروه حضور دارند، این واژه را پیشنهاد کردند و فرهنگستان هم پذیرفت ولی آن زمان توجه نکردیم که کمی‌طولانی است و بهتر است مانند «کرانچی» کوتاه باشد. این واژه‌ها تجدیدنظر شده و در کتاب‌های جدید عوض می‌شود. یا مثلا مانند «چینی‌جا» از مجموعه برداشته می‌شود، زیرا احساس کردیم به کاری که ما داریم انجام می‌دهیم، راه نمی‌دهد، بنابراین بهتر است از آن صرف‌نظر کنیم.
*زبان چیزی نیست که شما برایش پلیس داشته باشید و بیاید جلو حرف زدن شما را بگیرد؛ متأسفانه سازمان‌های دولتی‌مان همکاری لازم را نمی‌کنند و نهادهای دولتی خود را ملزم به استفاده از مصوبات نمی‌دانند؛ مثلا زمانی که مسئولی در تلویزیون می‌خواهد راجع به حوزه علمی صحبت کند، نمی‌آید قبل از سخنرانی جست‌وجو کند که آیا می‌شود فلان واژه را فارسی گفت یا نه، تند و تند انگلیسی‌اش را می‌گوید.
*مدتی از صداوسیما خواهش کرده بودیم اگر کسی واژه انگلیسی می‌گوید، زیرنویس بیاید که فارسی این واژه این است. مدتی هم آقای جلوداریان در صداوسیما برنامه‌ای داشت که روی واژه‌های فارسی حساسیت ایجاد کرده بود. معمولا در جلسات در حضور آقای حدادعادل و ما سعی می‌کنند فارسی حرف بزنند، اما به محض اینکه بیرون برویم، همان انگلیسی را ادامه می‌دهند. مسئولان باید خود را مقید بدانند. این موضوع قانون مجلس است و چیزی نیست که ما بگوییم. قانونی در سال ۱۳۷۵ در مجلس تصویب شده که به کار بردن اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه ممنوع است و فرهنگستان مجری این قانون است و دارد کاری می‌کند به جای تمام واژه‌های بیگانه که به کار می‌رود، فارسی‌شان به کار برود، وقتی آن‌ها نمی‌توانند کاری کنند فرهنگستان به عنوان نهاد پژوهشی نمی‌تواند کاری کند.
