عبدالرضا فرجی‌راد:
آیا توافق ایران و آژانس مانع فعال‌سازی مکانیسم ماشه می‌شود؟
استاد ژئوپلیتیک دانشگاه گفت: «بر اساس توافقات صورت‌گرفته، فعالیت و بازرسی آژانس در ایران مشروط است؛ به‌طوری‌که اگر غرب یا آمریکا بخواهند به ایران حمله کنند، این توافق لغو خواهد شد. همچنین در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه از سوی اروپا، توافق منتفی می‌شود.»
جمهوری اسلامی ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در رایزنی‌ها و گفت‌وگوهای اخیر خود به توافقی درباره ادامه همکاری‌ها دست یافتند.
به گزارش ایسنا، این مذاکرات به میزبانی قاهره برگزار شد و «سید عباس عراقچی» وزیر امور خارجه کشورمان، ضمن قدردانی از همتای مصری خود، اظهار داشت: «امروز شاهد برداشتن گامی مهم در مسیر تداوم حسن‌نیت جمهوری اسلامی ایران برای حل‌وفصل مسائل مرتبط با برنامه هسته‌ای صرفاً صلح‌آمیز خود از طریق دیپلماسی و گفت‌وگو هستیم. ایران با وجود قرار گرفتن در معرض حملات غیرقانونی و جنایتکارانه، همچنان بر استیفای حقوق مسلم خود در بهره‌برداری صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای طبق معاهده‌عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای (NPT) پایدار مانده و آمادگی خود را برای مشارکت در گفت‌وگوی واقعی و معنادار جهت اجرای تعهدات مربوطه اعلام کرده است.»
در همین رابطه، «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، یک روز پس از توافق با ایران درباره احیای بازرسی‌ها، گفت: «دیروز در قاهره گامی مهم در مسیر درست برداشته شد؛ توافقی درباره ترتیبات عملی اجرای پادمان‌ها در ایران که میان من و وزیر امور خارجه ایران امضا شد. این سند اجرایی پادمانی است و در دسترس عموم قرار نمی‌گیرد.»
فعالیت و بازرسی آژانس در ایران مشروط است
«عبدالرضا فرجی‌راد» استاد ژئوپلیتیک دانشگاه، اظهار کرد: «توافق انجام‌شده، توافقی نسبتاً خوب بوده است. اگر شرایط امروز را با هفته گذشته مقایسه کنیم، می‌توان گفت که در این لحظه به سمت جلو حرکت کرده‌ایم، تنش‌ها کاهش یافته و شرایط بازار نیز این موضوع را تأیید می‌کند.»
وی با تأکید بر کاهش نسبی تنش‌ها افزود: «بر اساس توافقات صورت‌گرفته، فعالیت و بازرسی آژانس در ایران مشروط است؛ به‌طوری‌که اگر غرب یا آمریکا بخواهند به ایران حمله کنند، این توافق لغو خواهد شد. همچنین در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه از سوی اروپا، توافق منتفی می‌شود.»
این دیپلمات پیشین کشورمان ادامه داد: «در واقع ایران با این اقدام، نوعی همراهی با اروپا نشان داده است. سه شرطی که اروپایی‌ها مطرح کرده‌اند شامل تعیین تکلیف ۴۰۸ کیلوگرم اورانیوم، گفت‌وگوهای ایران و آمریکا، و بررسی امکان همکاری پیش از فعال شدن مکانیسم ماشه است. ایران آمادگی خود را اعلام کرده، اما اجرای یکی از این شروط در اختیار آمریکاست. حال باید دید آیا اروپا از فعال‌سازی مکانیسم ماشه منصرف می‌شود و به‌دنبال تعویق شش‌ماهه خواهد رفت یا خیر.»
وی افزود: «در این زمینه، نه طرف ایرانی و نه اروپایی‌ها به‌صورت رسمی اظهار نظر نکرده‌اند و تنها بیانیه‌ای از سوی سه کشور اروپایی منتشر شده که در راستای توافق میان آقای عراقچی و گروسی است. این کشورها به‌جای استقبال، شروطی را مطرح کرده‌اند و باید دید ایران چه واکنشی نشان خواهد داد.»
در رفتار اروپایی‌ها نوعی طلبکاری دیده می‌شود
فرجی‌راد با انتقاد از رفتار اروپایی‌ها گفت: «در رفتار آن‌ها نوعی طلبکاری دیده می‌شود. وقتی توافقی صورت می‌گیرد، نباید انتظار داشت که بلافاصله کارشناسان آژانس به هر نقطه‌ای دسترسی داشته باشند. همکاری‌ها باید به‌صورت متوازن و هم‌زمان پیش برود.»
وی با اشاره به زمان باقی‌مانده تا پایان سپتامبر گفت: «در دو تا سه هفته آینده باید دید آیا طرفین قادر به اجرای توافق هستند یا خیر. ایران وقتی تعهدی می‌دهد، آن را اجرا می‌کند؛ طرف مقابل نیز باید به شروط پایبند باشد.»
فرجی‌راد همچنین درباره نشست شورای حکام آژانس گفت: «بعید می‌دانم پس از توافق قاهره، شورای حکام قطعنامه‌ای صادر کند. اروپایی‌ها شاید علاقه‌ای به فعال شدن مکانیسم ماشه نداشته باشند، اما همواره با رویکردی طلبکارانه برخورد می‌کنند.»
تضمین کامل ممکن نیست
در پاسخ به این پرسش که آیا می‌توان به آژانس اعتماد کرد، وی گفت: «هیچ چیز صد درصد نیست. نمی‌توان تضمین کرد که آژانس کاملاً قابل اعتماد است. دستگاه‌های اطلاعاتی غربی بر روی کارشناسان آژانس کار می‌کنند و ایران نیز مراقبت‌های لازم را انجام می‌دهد. در گذشته نیز بازرسانی که مرتکب تخلف شدند، از فعالیت منع شدند و سپس بازگشتند. بنابراین نظارت ایران برقرار است، اما تضمین کامل ممکن نیست.»
فرجی‌راد در پایان تصریح کرد: «توافق انجام‌شده در راستای مدیریت مکانیسم ماشه است. این‌گونه نیست که بازرسان فردا وارد ایران شوند و به هر چیزی دسترسی داشته باشند. این توافق نوعی بده‌بستان است؛ اگر امتیازاتی که ایران خواسته محقق شود، همکاری‌ها فعال خواهد شد. در غیر این صورت، ایران نیز متناسب با شرایط اقدام خواهد کرد. موضوع اعتمادسازی و امنیت بازرسی‌ها به بعد از سپتامبر موکول می‌شود.»
