عکسی که مسیر تاریخ جهان را تغییر داد

ابراهیم شیری؛ اتحاد اژدها، خرس و فیل، کابوس خوفناک واشنگتن و لندن به واقعیت پیوست. اتحاد چین، هند و روسیه در مبارزه با هژمونی جهانی غرب، همان کابوس خوفناک نخبگان آنگلوساکسون است که اکنون به واقعیت تبدیل می‌شود. و امروز آن‌ها این واقعیت را بار دیگر به جهانیان نشان دادند.

تصویر خندان رهبران چین، روسیه و هند که در اجلاس سازمان همکاری شانگهای در کنار هم ایستاده‌اند، جهان را شگفت‌زده کرد.

دیوید پیرسون و مجیب مشعل، خبرنگاران نیویورک تایمز، با شگفتی از چین گزارش می‌دهند و وقایع این مهمترین مجمع بین‌المللی را توصیف می‌کنند: «این صحنه در شرق چین آشکارا برای مخاطبانی در آن سوی دنیا در نظر گرفته شده بود: رهبران چین، روسیه و هند، سه قدرت بزرگ ناهمسو با غرب، هنگام استقبال از یکدیگر در اجلاس روز دوشنبه، مانند دوستان خوب لبخند زدند و خندیدند».

خبرنگارانی که گیج‌ شده‌اند، سعی می‌کنند توضیح دهند: «تحلیلگران می‌گویند این تصویر چندین پیام  ارسال می‌کرد. قرار بود خوش‌رفتاری بین آقای شی و آقای پوتین پیوند نزدیک آن‌ها را به عنوان رهبران یک نظم جهانی جایگزین که ایالات متحده را به چالش می‌کشد، نشان دهد. آقای مودی مشتاق بود نشان دهد که اگر دولت ترامپ تصمیم بگیرد با تعرفه‌ها، دهلی نو را بیشتر از خود دور کند، هند برغم اختلاف مرزی حل‌نشده، دوستان مهم دیگری از جمله چین دارد».

نیویورک تایمز به نقل از مانوج کیوالرامانی، مدیر مطالعات هند و اقیانوسیه در مؤسسۀ تاکشاشیلا در بنگلور هند، نوشت: «رویکردها بخش کلیدی این اجلاس هستند و کاخ سفید باید درک کند که سیاست‌هایش سایر کشورها را به سمت یافتن جایگزین‌هایی برای تأمین منافعشان سوق خواهد داد».

خبرگزاری انگلیسی رویترز نیز به عکس اکنون واقعاً تاریخی رهبران سازمان همکاری شانگهای دقیقاً به همین شکل واکنش نشان داد.

رویترز نیز در واکنش به این عکس تاریخی نوشت: «در عکسی که قرار است روحیۀ همبستگی را القا کند، پوتین و مودی دست در دست هم نشان داده شده‌اند و پیش از افتتاح اجلاس، با خوشحالی به سمت شی جین‌پینگ می‌روند. این سه مرد شانه به شانه هم ایستاده‌اند، می‌خندند و مترجمان آن‌ها را احاطه کرده‌اند». این خبرگزاری به این عکس تاریخی نیز واکنش مشابهی نشان داد و خاطرنشان کرد: «این اجلاس به رهبری شی جین‌پینگ، نظم جهانی فعلی به رهبری ایالات متحده را به چالش می‌کشد».

اریک اولاندر، سردبیر آژانس تحقیقاتی «پروژۀ چین- جنوب جهانی»، به نقل از این آژانس نوشت: «تشخیص اینکه این صحنه، صحنه‌سازی شده یا بداهه بوده، دشوار است، اما مهم نیست».

او گفت: «اگر رئیس جمهور آمریکا و نزدیکانش فکر می‌کردند که می‌توانند از تعرفه‌ها برای وادار کردن چین، هند یا روسیه به تسلیم استفاده کنند، این (جلسه) خلاف فکر آن‌ها را نشان می‌دهد».

و خبرگزاری آمریکایی سی‌ان‌ان توجه خود را روی عکس دیگری متمرکز کرد که در آن، بطوری که می‌نویسد، «شی و پوتین در حین گفتگو در این اجلاس، با شور و شوق ژست می‌گیرند و لبخند می‌زنند، که جنبۀ دیگری از رهبر معمولاً کم‌حرف چینی- رفتار گرم و آرام او با همتای روسی‌اش را نشان می‌دهد».

این خبرگزاری آمریکایی خاطرنشان می‌کند که رهبران پس از عکس گرفتن با دیگر رهبران حاضر، در کنار هم راه رفتند و همانطور که در فیلم‌های منتشر شده توسط کرملین دیده می‌شود، شی جین‌پینگ با اشاره از پوتین خواست که در کنار خودش راه برود.

رسانه‌های غربی به طور فعال تمام جزئیات اجلاس و رفتار رهبر روسیه در آن را مورد بحث قرار دادند. به همین دلیل، خبرگزاری آمریکایی بلومبرگ معتقد بود که رئیس جمهور پوتین حتی از ماشین خود به عنوان یک ابزار دیپلماتیک استفاده می‌کند. این نشریه در مورد چگونگی ترک محل اجلاس سازمان همکاری شانگهای توسط رئیس جمهور روسیه و نارندرا مودی، نخست وزیر هند با همان ماشین، به سمت محل ملاقات دوجانبه اظهار نظر کرد.

این نشریه می‌نویسد: «چنین مناسبت‌هایی به پوتین اجازه می‌دهد تا آروس را به رهبران جهان نشان دهد و آن را، هم به ابزاری دیپلماتیک و هم به فرصتی برای مطرح کردن این خودروی لوکس ساخت روسیه در خارج از کشور تبدیل کند».

و روزنامۀ آلمانی فرانکفورتر روندشاو، زیر عنوان «پوتین در سفر بی‌سابقه به چین، نظم نوین جهانی را ترویج می‌کند»، یادآوری می‌کند: «سال‌هاست که رئیس جمهور روسیه می‌گوید جهان به یک یالتای جدید نیاز دارد. هدف، پایان دادن به سلطۀ ایالات متحده و ایجاد یک نظم جهانی چندقطبی است».

این روزنامه به نقل از رهبر روسیه می‌نویسد: «پوتین در مصاحبه با شینهوا، خبرگزاری دولتی چین گفت: «این اجلاس باید «انگیزه قدرتمند دیگری» برای ایجاد «یک نظم جهانی عادلانه‌تر و چندقطبی‌تر» ایجاد کند». وی خاطرنشان کرد که کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای حدود ۴۰ درصد از جمعیت جهان و ۳۰ درصد از تولید ناخالص داخلی کرۀ زمین را تشکیل می‌دهند. رهبر کرملین در سخنرانی مهم خود در کنفرانس امنیتی مونیخ در سال ۲۰۰۷ گفت: «من فکر می‌کنم که برای دنیای مدرن، یک مدل تک‌قطبی نه تنها نامناسب، بلکه غیرممکن است».

رسانه‌ها خاطرنشان می‌کنند که شی جین‌پینگ، رئیس جمهور چین، روز دوشنبه، در جریان نشستی با رهبران روسیه و هند، دیدگاه خود را در مورد نظم نوین جهانی در حوزه‌های امنیت و اقتصاد که در آن اولویت به «جنوب جهان» داده می‌شود و مستقیماً آمریکا را به چالش می‌کشد، تشریح کرد.

شی جین‌پینگ در انتقاد ضمنی از ایالات متحده و سیاست‌های تعرفه‌ای دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، گفت: «ما باید همچنان موضع روشنی در برابر سلطه‌گری و سیاست زور اتخاذ کنیم و چندجانبه‌گرایی واقعی را به اجرا بگذاریم». او افزود: «مدیریت جهانی بر سر دوراهی جدید قرار گرفته است».

همانطور که وانگ یی، وزیر امور خارجۀ چین، در کنفرانس مطبوعاتی پس از این مجمع در چین گفت، همۀ رهبران کشورهای شرکت‌کننده در اجلاس سازمان همکاری شانگهای ۲۰۲۵ در تیانجین از ابتکار مدیریت جهانی که توسط شی جین‌پینگ، رئیس جمهور چین، مطرح شد، حمایت کردند که به گفتۀ وی، مهمترین رویداد این اجلاس بود. او تأکید کرد که «همۀ رهبران شرکت‌کننده در این نشست از آن استقبال و حمایت کردند». این ابتکار همچنین با واکنش گستردۀ جامعۀ بین المللی روبرو شد.

طرح پنج ماده‌ای رهبر چین مبنی بر لزوم رعایت قوانین بین‌المللی و رعایت اصل چندجانبه‌گرایی، رد معیارهای دوگانه و تضمین مشارکت برابر در مدیریت جهانی برای همۀ کشورها، صرف نظر از اندازه و قدرت، تأکید دارد.

این اجلاس همچنین اعلامیۀ تیانجین کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای را که اولویت‌های جدیدی را برای امنیت و توسعه ترسیم می‌کند، تصویب کرد. ضمن این، در مورد تأسیس یک مرکز جهانی برای مقابله با چالش‌ها و تهدیدهای امنیتی تصمیم گرفته شد. سازمان همکاری شانگهای حملات اسرائیل و آمریکا به ایران را به شدت محکوم کرد و ابتکار عمل «سه کشور اروپایی» برای بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران را رد کرد و آن را غیرقانونی خواند.

کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، حل و فصل مسئله فلسطین را به عنوان تنها راه صلح و ثبات در خاورمیانه به رسمیت شناخته‌اند. طرفین خواستار آتش‌بس در نوار غزه و ارائه کمک‌های بشردوستانه به جمعیت این منطقۀ محاصره شده شدند. در ارتباط با هشتادمین سالگرد پیروزی، کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، بی‌احترامی به بناهای تاریخی و گورستان‌های نظامی را غیرقابل قبول اعلام کردند.

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، در سخنرانی خود در نشست شورای سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، از سرعت چشمگیر توسعۀ این سازمان سخن گفت و همچنین چشم‌انداز حل بحران اوکراین را ارزیابی کرد.

او خاطرنشان کرد که درگیری در اوکراین در نتیجۀ یک «حمله» رخ نداد، بلکه پس از یک کودتا، برای حذف رهبری اوکراین که از عضویت این کشور در اتحاد آتلانتیک شمالی (ناتو) حمایت نکرد، شروع شد.

رهبر روسیه خاطرنشان کرد: «دلیل دوم بحران، تلاش‌های مداوم غرب برای جذب اوکراین به ناتو است. در این باره ما طی سالیان متمادی، بارها و بارها تأکید کرده و گفته‌ایم، که عضویت اوکراین در ناتو یک تهدید مستقیم برای امنیت روسیه است».

رئیس دولت خاطرنشان کرد که مسکو به این رویکرد اکیداً پایبند است که هیچ کشوری نمی‌تواند امنیت خود را به قیمت امنیت کشور دیگری تضمین کند. وی با تأکید بر اینکه روسیه از تلاش‌های چین، هند و سایر شرکا برای حل این مناقشه به طور گسترده قدردانی می‌کند، گفت: برای صلح بلندمدت، ریشه‌های این درگیری باید از بین برود.

پوتین ادامه داد: «می‌خواهم خاطرنشان کنم که امیدوارم تفاهمات حاصل شده در اجلاس اخیر روسیه و آمریکا در آلاسکا نیز در این راستا حرکت کند و راه را برای صلح در اوکراین هموار سازد».

رئیس جمهور روسیه ضمن صحبت در مورد توسعۀ سازمان همکاری شانگهای خاطرنشان کرد که این سازمان به طور مداوم تأثیر خود را در حل و فصل مسائل بین‌المللی افزایش می‌دهد. سرعت توسعۀ همکاری در چارچوب سازمان همکاری شانگهای چشمگیر است و ارزهای ملی در تسویه حساب‌های متقابل در تجارت، به طور فزاینده استفاده می‌شوند. به گفته وی، گفتگو در سازمان همکاری شانگهای به ایجاد پایه‌های تشکیل یک نظام جدید ثبات و امنیت در آوراسیا برای جایگزینی مدل‌های منسوخ اروپامحور و یورو-آتلانتیک کمک می‌کند.

ولادیمیر پوتین همچنین اظهار داشت که روسیه از ابتکار عمل شی جین‌پینگ، رئیس جمهور چین در زمینۀ مدیریت جهانی حمایت می‌کند و  به آغاز بحث‌های مشخص در مورد این پیشنهادها علاقه‌مند است.

پوتین در این نشست که در قالب سازمان همکاری شانگهای پلاس برگزار شد، گفت: «ما قطعاً با دقت به هر آنچه آقای شی جین‌پینگ برای ایجاد یک ساختار جدید، مؤثرتر و کاربردی‌تر برای مدیریت جهانی پیشنهاد داد، گوش دادیم. این موضوع در شرایطی که برخی کشورها هنوز تمایل خود به دیکتاتوری در امور بین‌المللی را کنار نگذاشته‌اند، اهمیت دارد. روسیه از ابتکار رئیس شی جین‌پینگ حمایت می‌کند و  به آغاز بحث‌های مشخص در مورد پیشنهادهایی که دوستان چینی ما ارائه داده‌اند، علاقه‌مند است».

نتایج اجلاس سازمان همکاری شانگهای به طور قانع‌کننده‌ای نشان داد که جهان واقعاً به طور برگشت‌ناپذیری تغییر کرده است. سلطۀ آمریکا که در غرب همیشه به رسمیت شناخته شده، سرانجام به پایان رسیده است و در مورد عکس تاریخی رهبران چین، روسیه و هند بحث می‌شود، گویی ناخواسته اذعان می‌کند که اکنون نه ایالات متحده، بلکه این کشورها در صحنۀ جهانی نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا خواهند کرد. قابل توجه است که دونالد ترامپ، که هنوز خود را «حاکم جهان» تصور می‌کند، هنوز هیچ واکنشی به این اجلاس نشان نداده است. حرف دیگری برای گفتن نیست؟