کاشف‌السلطنه؛ پدر چای ایران و راز مرگ مرموزش

وحید محمود قره باغ؛    چای، این نوشیدنی که طرفداران مختص خود را دارد در طول تاریخ با ماجراهای متفاوت و جالبی گره خورده است؛ ماجراهایی که برخی از آنها تا به امروز نیز ابعاد پنهانی دارد. ضمن اینکه موردی از این اتفاقات در ایران رخ داده است. در واقع تپه های چای در لاهیجان که موزه تاریخ چای ایران نیز هست پذیرای کسی است که تلاش های بسیاری برای رواج برخی فرهنگ های خوراکی در ایران داشت، کسی که علت مرگش تا به امروز نیز به طور دقیق مشخص نیست.

   کاشف السلطنه، کسی که برای اولین بار کشت چای را در ایران رواج داد و از همین رو به پدر چای ایران شهرت دارد. همچنین او یک دیپلمات، نویسنده و مشروطه خواه دوره قاجار و پهلوی بود. کسی که در مقطعی، یک زندگی متفاوت را نیز تجربه کرد و حتی به موضوعی بین المللی تبدیل شد. کاشف السلطنه همچنین منشا برخی از اصلاحات در کشورداری خصوصا در بخش جنوب بود. از سویی واقعه به اوایل سال 1308 برمی گردد؛ زمانی که کاشف السلطنه به همراه یک هیئت و با وسایل و ماشین آلات چای از بمبئی و با کشتی به بوشهر رسیده بود. مطابق اسناد و شواهدی، اتومبیل آنها در مسیر بوشهر به شیراز به دره سقوط کرد و کاشف السلطنه در این اتفاق جان خود را از دست داد. جالب اینکه تمام کسانی که همراه او بودند یا کشته و یا به طریقی ناپدید شدند و اثری از آنها پیدا شد.

  گفتنی است کاشف السلطنه در مقاطعی نیز به آموختن ادبیات فارسی، عربی و همچنین زبان فرانسه و علوم متعارف آن زمان پرداخت. او مطالعاتی را نیز در زمینه کشت چای داشت و چون در آن برهه چای انحصاری و همچنین آموختن آن به مردم دیگر کشورهای شرقی مجاز نبود، کاشف السلطنه در پوشش تاجر فرانسوی و در مؤسسه انگلیسی ها به تحصیل مشغول بود. او همچنین گونه ای از کاج را از هیمالیا به ایران آورد و کاشت آن را رونق داد که هنوز به اسم کاج کاشفی معروف است. این شخص خدماتی را نیز در زمینه شهرداری و بهینه سازی زندگی شهری انجام داد.

 کاشف السلطنه بر این عقیده بود که با صنعت چای نه تنها کشور در این زمینه خودکفا می شود بلکه می تواند پایه ای برای اقتصاد در بعد صادرات باشد. او توانست با وجود برخی مشکلات، در نهایت نکات مربوط به تولید چای را به بسیاری از افراد در ایران بیاموزد.