همه خط و نشان‌ها درباره لایحه جنجالی و بی اعتنایی پزشکیان
در پی واکنش‌ها به لایحه دوفوریتی «فضای مجازی»، سخنگوی دولت اعلام کرد که این لایحه پس گرفته خواهد شد. پیشتر معاون ارتباطات دفتر پزشکیان گفته بود که رئیس جمهور نسبت به تلخی ها بی اعتنا؛ اما نسبت به دغدغه، حساس است. در این میان مرور صداهای موافق و مخالف با این لایحه تا زمان استرداد آن قابل توجه است.
فرارو- در جلسه علنی روز یکشنبه ۵ مرداد ۱۴۰۴، مجلس شورای اسلامی با ۲۰۵ رای موافق، تقاضای لایحه دوفوریتی «مقابله با انتشار محتوای خبری خلاف واقع در فضای مجازی» که پیشتر از جانب دولت ارائه شده بود به تصویب رساند. پس از آن صدای موافقان و مخالفان این طرح، فضای خبری چند روز اخیر را ملتهب کرد تا این که صبح امروز (8 مرداد 1404)، سخنگوی دولت از تصمیم دولت برای استرداد این لایحه خبر داد.
به گزارش فرارو، در حالی که برخی منتقدان معتقدند چنین طرحی می‌تواند به محدودسازی آزادی بیان در فضای مجازی بینجامد، به‌ویژه در شرایطی که دولت پزشکیان پیش از روی کار آمدن، وعده رفع فیلترینگ داده بود، برخی دیگر تصویب چنین قانونی را برای امنیت ملی کشور ضروری دانستند.
در پاسخ به این جریان‌های فکری، 6 مرداد ماه 1404، برخی منابع آگاه اطلاع دادند که پزشکیان با استرداد و خروج لایحه از دستور کار مجلس موافقت کرده است؛ در صورتی که اجماع نخبگان، تاییدکننده این موضوع باشند.
در حالی صحبت از اجماع نخبگان به میان آمده است که پس از تصویب دو فوریت لایحه در مجلس حرف و حدیث های زیادی درباره آن مطرح شد. در این میان صبح امروز فاطمه مهاجرانی با بیان تصمیم دولت برای استرداد این لایحه تاکید کرد که این امر در راستای حفظ انسجام ملی انجام شده است.
احمد زیدآبادی: به بیراهه می‌روید!
احمد زیدآبادی، به لایحه «مقابله با انتشار محتوای خبری خلاف واقع در فضای مجازی» واکنش نشان داد و نوشت:
«چنین روشی هم موجب تنویر افکار عمومی می‌شود و هم اعتبار ناشران اخبار نادرست را از بین می‌برد و در حقیقت، آن‌ها را مجازات می‌کند. هر راه دیگری، به‌ویژه پیگرد قضایی، تشدید مجازات یا تصویب لوایح دوفوریتی، تنها به وخامت اوضاع می‌انجامد و زمینه‌ساز خشم رسانه‌گران و بدنامی دولت و دستگاه قضا خواهد شد.»
زیدآبادی ادامه این مسیر را به سمت بیراهه‌ای خواند که نتیجه‌ای جز تشدید بی‌اعتمادی نخواهد داشت.
نکته قابل‌تأمل اینکه این لایحه زمانی مطرح شد که بسیاری از کنشگران سیاسی، صرف‌نظر از گرایش‌های فکری، بر ضرورت ایجاد همبستگی ملی و ترمیم سرمایه اجتماعی تأکید دارند. در این میان برخی تحلیلگران اذان دارند، در چنین فضایی، تصویب لایحه‌ای که بر کنترل روایت‌ها و محدودسازی جریان آزاد اطلاعات تمرکز دارد، می‌تواند نتیجه‌ای عکس در پی داشته باشد.
سخنگوی کمیسیون حقوقی مجلس: خام است و ایرادات زیادی دارد
علی آذری گفت: فضای مجازی باید ساماندهی شود، اما لایحه مذکور خام است و ایرادات زیادی دارد.
او از متن لایحه هم انتقاد کرد و گفت که در قانون نویسی نباید از واژگان مبهم استفاده شود.
منظور آذری این بند بوده است که نوشته شده: «هرگونه عرضه محتوا در فضای مجازی برای اشخاص نامحدود به نحوی که بدون نیاز به پرداخت یا خرید اشتراک بتوانند محتوای عرضه‌شده را ببینند، بشنوند و دریافت کنند...»
برخی کارشناسان رسانه معتقدند که چنین بندی ممکن است دامنه گسترده ای داشته باشد و طیفی از کنشگران فضای مجازی، از جمله خبرنگاران شهروندی، تولیدکنندگان محتوای مستقل و حتی کاربران عادی را در معرض اعمال محدودیت یا پیگرد قرار دهد.
آذری جهرمی: این وعده رئیس جمهور با مردم نبود
محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات پیشین که از حامیان مسعود پزشکیان در انتخابات بود، نوشت: «این وعده رئیس جمهور با مردم نبود.»
اشاره جهرمی به وعده‌های انتخاباتی مسعود پزشکیان است؛ وعده‌هایی که در آن‌ها تأکید کرده بود: «تمام تلاش خود را برای اصلاح نظام ناکارآمد فیلترینگ به کار می‌بندم» و اینکه «اینترنت را باید آزاد کنیم.»
به باور آذری جهرمی با تصویب این لایحه به احتمال فراوان آزادی بیان نقض خواهد شد.
محسن برهانی: تقابل «آزادی» با «امنیت» یک تقابل تاریخی است
محسن برهانی نیز از منظر حقوقی به لایحه نگاه کرده است. به باور او، این لایحه نه‌تنها با اصول بنیادین قانون‌نویسی در تعارض است، بلکه بر بستری تاریخی از تقابل دیرین میان «آزادی» و «امنیت» بنا شده است.
او نوشته: «ملت و نخبگانی محافظه‌کار وقتی از ترس تبعات بیان (تعقیب و مجازات) سکوت کنند، سیاست‌های اشتباه اتخاذ و پیگیری می‌شود و فرجامی سیاه در انتظار آن جامعه خواهد بود.»
برهانی به مفاد لایحه استناده کرده و نوشته است: «براساس این عبارت حتی اگر شخص راست بگوید اما بخشی از واقعیت را بگوید و نه تمام واقعیت را باز هم محتوای خلاف واقع گفته و با مجازات‌های شدید مواجه می‌شود یعنی افراد ملزم‌اند یا حرف نزنند یا به صورت کامل همه مطالب را بگویند.»
عباس عبدی: لایحه‌ای برای رواج خلاف‌گویی
عباس عبدی نیز واکنش نشان داد و نوشت: «این لایحه و موارد مشابه در عمل معطوف به منع آزادی و انحصار حقیقت در دست قدرت می‌شود و این بزرگ‌ترین ضربه به حقیقت است و نه‌تنها موجب جلوگیری از دروغ، شایعه و اخبار خلاف واقع نخواهد شد بلکه دروغ را هم رواج خواهد داد.»
عبدی به تعریف بند ۳ ماده ۱ لایحه که از نظر او مهم‌ترین بند است اشاره کرده و نوشته: «این تعریف تقریبا شامل همه اخبار می‌تواند بشود، چون هر خبری یا مابه‌ازایی در خارج ندارد که از اساس دروغ است. یا دارد ولی یا تا حدی تحریف می‌شود و واقعیت را ناقص منعکس می‌کند و اغلب هم بخش‌هایی از آن عمدا گفته نمی‌شود.»
از این رو او معتقد است که «این تعریف از واقعیت و حقیقت ریشه کامل دروغگویی و تحریف است» و «این لایحه را باید رواج‌دهنده خلاف‌گویی معرفی کرد.»
شریعتمداری: حق ندارید لایحه فضای مجازی را پس بگیرد
حسین شریعتمداری در حمایت از این لایحه نوشت: «وظیفه دولت اجرای مصوبات مجلس شورای اسلامی است و دولت حق ندارد و نمی‌تواند، لایحه‌ای را که از سوی قوه قضائیه تهیه شده و از طریق دولت به مجلس ارسال شده را پس بگیرد.»
شریعتمداری به موافقت پزشکیان برای استرداد این لایحه هم واکنش نشان داد و نوشت:«در کجای قانون آمده است که یک جمعیت «خود‌ساخته»! بخوانید «جعلی»! با عنوان «نخبگان»! یا هر نام جعلی دیگری، حق دارند «نص صریح» قانون اساسی را نادیده بگیرند؟!»
شریعتمداری معتقد است که افراد مخالف با لایحه «فضای مجازی» در پی سوءاستفاده از حسن‌ظن رئیس جمهور هستند.
عباس گودرزی: هر کسی که مطلبی در فضای مجازی منتشر کرده باید پاسخگو باشد
عباس گودرزی، سخنگوی هیات رئیسه مجلس گفته است که:«فضای مجازی الان رها است و هر کسی که مطلبی را منتشر کرده است باید پاسخگو باشد.»
گودرزی از این لایحه جنجالی حمایت کرده و آن را به امنیت ملی کشور مرتبط دانسته است.
پاسخ دولت چیست؟ پزشکیان بی اعتناست!
درحالی که برخی منابع آگاه اطلاع داده بودند پزشکیان «به‌زودی نشستی با حضور وزیر دادگستری و جمعی از حقوقدانان، دانشگاهیان و فعالان رسانه‌ای و سیاسی برگزار شود تا دیدگاه‌های مختلف درباره این لایحه به بحث گذاشته شود.» معاون ارتباطات و اطلاع‌رسانی دفتر رئیس‌جمهور گفت: «ایشان نسبت به تندی و تلخی هایی که به ایشان شده، بی اعتنا؛ اما نسبت به دغدغه بسیار حساس بود.» داشت که رئیس جمهور در صورت لزوم تصمیم به اصلاح می‌گیرد.
از طرفی دیگر رئیس امور اطلاع‌رسانی دولت در صفحه شخصی خود نوشت: «رئیس‌جمهوری صدای انتقادات مخالفین را می‌شنود چه در مورد مشکلات کشور چه در مورد لایحه‌ها!»
سخنگوی دولت نیز 6 مرداد ماه در جمع خبرنگاران حاضر در حیاط دولت، توصیه کرد که منتقدان لایحه را کامل بخوانند و اضافه کرد: «باب نقد باز است و پیشنهادها هم بررسی می‌شوند.»
در ادامه، صبح روز چهارشنبه، 8 مرداد 1404، وی در صفحه شخصی‌اش نوشت: «در راستای حفظ انسجام ملی و تاکید رییس جمهور استرداد لایحه فضای مجازی در جلسه امروز دولت مصوب شد.»
