کمیته موازی ناشناخته؛ چه کسانی مذاکرات ایران با غرب را هدایت می‌کنند؟
علی‌اکبر صالحی به این موضوع اشاره نکرد که اعضای این کمیته چه کسانی هستند. او همچنین به زمان تشکیل این کمیته نیز اشاره‌ای نمی‌کند. اما از موثر بودن آن می‌گوید. اشاره می‌کند که افراد مختلف از جاهای مختلف در این کمیته جمع شدند و عباس عراقچی به عنوان وزیر امور خارجه نیز در این کمیته حضور دارد. اما این کمیته صرفاً یک مجموعه مشورتی نیست بلکه به تعبیر صالحی، قدرت «تعیین تکلیف» دارد.
فرارو – رئیس بنیاد ایران‌شناسی در آخرین مصاحبه منتشر شده خود، از وجود یک کمیته موازی تاثیرگذار بر سیاست خارجی و روند مذاکرات ایران و غرب خبر داد.
به گزارش فرارو، اخیراً فایل کوتاهی از مصاحبه علی‌اکبر صالحی، رئیس بنیاد ایران‌شناسی و وزیر پیشین امور خارجه با یک رسانه مجازی منتشر شده که حاوی نکاتی درباره موضوع پرونده هسته‌ای است. او از وجود یک کمیته موازی و پشت پرده مذاکرات خبر می‌دهد که در ترکیب شورایعالی امنیت ملی نیست اما توانایی تصمیم‌گیری و تعیین تکلیف در حوزه سیاست خارجی را دارد.
صالحی همچنین در بخشی از صحبت‌های خود به «یک نفر» اشاره می‌کند که احتمالاً در دوران شهید امیرعبداللهیان در همین کمیته جلوی امضای توافقی که در جریان مذاکرات تحت مدیریت علی باقری به دست آمده بود را گرفت.
به رغم این که صالحی نامی از سعید جلیلی نبرد، اما به دلیل سوابق پیشین انتقادهای او از دبیر پیشین شورایعالی امنیت ملی که در این مصاحبه هم بازگو شد، ذهن‌ها به سمت جلیلی رفت. این تعبیر که فرد مورد نظر سعید جلیلی است، می‌تواند نادرست و بر اساس پیش‌زمینه‌های ذهنی باشد. چرا که چهره‌های موثر و مخالف دیپلماسی در میان سیاستمداران کم نیستند.
کمیته ناشناس
علی‌اکبر صالحی به این موضوع اشاره نکرد که اعضای این کمیته چه کسانی هستند. او همچنین به زمان تشکیل این کمیته نیز اشاره‌ای نمی‌کند. اما از موثر بودن آن می‌گوید.
وی اشاره می‌کند که افراد مختلف از جاهای مختلف در این کمیته جمع شدند و عباس عراقچی به عنوان وزیر امور خارجه نیز در این کمیته حضور دارد. اما این کمیته صرفاً یک مجموعه مشورتی نیست بلکه به تعبیر صالحی، قدرت «تعیین تکلیف» دارد.
با توجه به صحبت صالحی، به نظر می‌رسد که تصمیم‌های کمیته مذکور به صورت اجماعی گرفته می‌شود. از میان سطور صحبت صالحی می‌توان متوجه شد که این کمیته ارتباطی با شورایعالی امنیت ملی ندارد.
نمونه مشابه در خاطرات ظریف
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه پیشین کشورمان در آخرین کتاب خود با نام پایاب شکیبایی که مربوط به دوران هشت ساله وزارت او می‌شود، از وجود چنین سازوکاری در دبیرخانه شعام صحبت می‌کند.
هرچند خروجی این دو مثال که صالحی و ظریف زدند مشابه یکدیگر است، اما به طور دقیق مشخص نیست که هر دوی آن‌ها از یک کمیته صحبت می‌کنند.
ظریف در دفتر سوم کتاب خود با عنوان رابطه با نهادهای زمامداری، در صفحه ۱۳۲ و در خصوص ارتباط با شورایعالی امنیت ملی می‌نویسد: «وظیفه شورای عالی امنیت ملی هماهنگی بین دستگاه‌ها نهادهای گوناگونی است که در زمینه امنیت ملی جایگاه و فعالیت دارند؛ که کلیدی‌ترین بخش آن مربوط به روابط خارجی است. در دولت تدبیر و امید این هماهنگی به درستی صورت نگرفت و بسیاری تصمیمات کلیدی و حیاتی پیرامون سیاست خارجی در گروه کوچکی در درون دبیرخانه [تحت مدیریت علی شمخانی دبیر وقت شورا از ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۲] گرفته می‌شد که وزیر امور خارجه به عنوان عضو رسمی شورای عالی از آن ناآگاه بود.»
وزیر پیشین امور خارجه در ادامه این بخش از کتاب خود، به روند کنار گذاشته شدن دستگاه دیپلماسی از پرونده‌ها اشاره می‌کند که از دوران اصلاحات به دلایلی کلید خورد و در دولت‌های نهم و دهم اوج گرفت. روندی که از موضوع این گزارش خارج است. ظریف پس از توضیح علت‌ها و روندی که طی شد، در صفحه ۱۳۶ می‌نویسد: «از سال ۱۳۸۲ تا ۱۳۹۲ به مدت ۱۰ سال یعنی در دوره دبیری آقایان دکتر روحانی، دکتر لاریجانی و دکتر جلیلی هدایت گفتگوها بر دوش دبیران شورای عالی امنیت ملی بود. شاید گرفتاری ما از آنجا آغاز شد که پرونده هسته‌ای که در دولت اصلاحات در اختیار دبیر شورای عالی امنیت ملی قرار گرفته بود، به وزارت امور خارجه بازگشت و وزیر به عنوان مسئول پرونده برگزیده شد. همزمان شورای عالی و دبیرخانه در تمام هشت سال درگیر تمام مسائل کلیدی سیاست خارجی همچون چالش هسته‌ای زمانی که مسئولیت گفتگوها از دبیرخانه گرفته شد و به وزارت امور خارجه واگذار گشت، تنشی بین دو دستگاه بروز کرد. به ویژه اینکه برخی پرونده‌ها مانند شیوه بازرسی‌‌ها که نیاز به هماهنگی با سایر دستگاه داشت، باید در دبیرخانه حل‌وفصل می‌شد.»
در صفحه ۱۳۷ می‌خوانیم: «قبل از دولت یازدهم، ورود دبیرخانه در مسائل سیاست خارجی به شدت افزایش پیدا کرده بود. در صورتی که مسائل سیاست خارجی در صورت نیاز می‌بایست از سوی شورای عالی بررسی شود و نه دبیرخانه. در دولت تدبیر و امید، مدیران دبیرخانه گمان می‌کردند که جدا شدن گفتگوهای هسته‌ای دبیرخانه توهین به دبیرخانه بوده است؛ حال آنکه دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی پیش از پذیرش مسئولیت می‌دانست که مسئولیت گفتگوهای هسته‌ای به وزیر امور خارجه بازگشته و با علم به این موضوع این مسئولیت را پذیرفت. جالب آن که به همین دلیل یک یا دو نامزد دیگر، مسئولیت دبیرخانه را نپذیرفته بودند.»
