چرخش ریاض به سمت تهران به جای تل‌آویو!

نشریه آنلاین «کریدل» در گزارشی نوشته در پی اتخاذ راهبرد جنگی حساب‎شده از سوی ایران در پاسخ به تجاوزگری رژیم صهیونیستی در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه که آسیب‌پذیری این رژیم و افول چتر امنیتی آمریکا را آشکار ساخت، عربستان را وادار به کنار گذاشتن فرضیات پیشین خود از امنیت منطقه کرده و اکنون ایران را یک عامل قدرت غیرقابل چشم‌پوشی در منطقه می‌یابد که نیازمند تعامل مستقیم با آن است.

مهار به جای تقابل؛ چرخش ریاض به سمت تهران

این نشریه آنلاین نوشت: عربستان سعودی در پشت درهای بسته در حال پیشبرد راهبرد «مهار مثبت» با ایران است. این امر نشان‌دهنده فاصله گرفتن آشکار از دوران جنگ‌های نیابتی و خصومت ایدئولوژیک است. ریاض دیگر به دنبال تقابل نیست، بلکه به دنبال هماهنگی، به‌ویژه در مسائل امنیت منطقه‌ای و انرژی است. 

منابع دیپلماتیک به کریدل گفته‌اند که بازگشایی سفارت‌ها و افزایش هماهنگی امنیتی طرفین صرفا اثرات جانبی میانجیگری چین نبوده و منعکس‌کننده باور عمیق‌تر عربستان مبنی بر این است که عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی، به‌ویژه پس از آشکار شدن آسیب‌پذیری‌ تل‌آویو در جنگ اخیر، هیچ سود امنیتی هدفمندی ندارد.

به نوشته کریدل، «مسیر جدید ریاض همچنین نشان‌دهنده اشتیاق فزاینده آن برای راه‌حل‌های منطقه‌ای دور از واشنگتن است، موضعی که به‌طور فزاینده‌ای در میان کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز رایج شده است».

در ادامه این مطلب مطرح شد: ایران به سرعت در حال تبدیل اهرم فشار نظامی به سرمایه سیاسی است. ایران فراتر از نمایش توانایی‌های موشکی و پهپادی، اکنون فعالانه در حال جذب کشورهای عربی خلیج فارس با پیشنهادهای همکاری اقتصادی، یکپارچگی منطقه‌ای و ساختار امنیتی بومی است. 

منابع آگاه به کریدل گفتند: ایران در حال دنبال کردن تعامل جامع با عربستان سعودی، امارات متحده عربی، قطر و عمان است که شامل مشارکت‌های اقتصادی و همسویی در پرونده‌های کلیدی منطقه‌ای، از یمن تا سوریه و عراق می‌شود.

این نشریه آنلاین نوشت: موضع تهران با دیدگاه دیرینه آن سازگار است که طبق آن، امنیت خلیج فارس باید توسط کشورهای و مردم آن تعیین شود، نه توسط برنامه‌های خارجی.

تشکیل اتحاد جدید خلیج فارس

در ادامه این مطلب آمده است: این تحول دیدگاه این دیگر فقط محدود به عربستان سعودی نیست؛ امارات در حال گسترش همکاری اقتصادی با تهران است و در عین حال، کانال‌های امنیتی باز را حفظ می‌کند. قطر خط‌مشی دیپلماتیک محکمی با ایران را حفظ کرده و از اعتبار خود برای میانجیگری در گفت‌وگوهای کلیدی منطقه‌ای استفاده می‌کند. عمان همچنان پل مورد اعتماد منطقه و میانجی محتاط است. 

یک دیپلمات عرب که از تحولات اخیر مطلع است به کریدل می‌گوید: نشست‌های آتی کشورهای حاشیه خلیج فارس و ایران به موضوعات کشتیرانی در تنگه هرمز، همکاری و هماهنگی در حوزه انرژی و پرونده‌های گسترده‌تر منطقه‌ای معطوف خواهد بود. این اجماع در حال شکل‌گیری است که تفاهم با ایران دروازه‌ای به سوی مرحله پایدارتر در خلیج فارس باز می‌کند.

این نشریه آنلاین نوشت: در میان این تغییر جهت‌ها، اسرائیل خود را در انزوا می‌یابد و پروژه آن برای تشکیل یک محور ضدایرانی فروپاشیده است. پیمان «ابراهیم» که با میانجیگری آمریکا منعقد شد، زمانی به عنوان یک پیروزی راهبردی تبلیغ می‌شد اما اکنون در سراسر خلیج فارس چیزی بیش از بی‌علاقگی مودبانه برنمی‌انگیزند و حتی امضاکنندگان عرب فعلی آن نیز در حال عقب‌نشینی از مشارکت خود در این توافق هستند.

نخبگان سیاسی ریاض اکنون آشکارا سودمندی عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونییتی را زیر سوال می‌برد. با ادامه جنگ این رژیم علیه فلسطینیان در غزه، انتقاد جمعیت‌های خلیج فارس رساتر و رهبران عربستان محتاط‌تر می‌شوند. 

به نوشته این رسانه، «موضع عربستان بیان نشده اما غیرقابل‌انکار است: تل‌آویو دیگر نمی‌تواند امنیت را تضمین کند و دیگر نمی‌توان آن را به عنوان بازیگر بانفوذ در ثبات منطقه‌ای دید».

عمل‌گرایی به جای تقابل ایدئولوژیک

کریدل در بخش پایانی این گزارش نوشت: این گرم‌شدن روابط عربستان و ایران ایدئولوژیک نیست، بلکه سیاست عملی سرسختانه است. یک دیپلمات ارشد عرب در این باره به کریدل می‌گوید «ریاض در حال دور ریختن توهمات است. اکنون گفت‌وگو با همسایگان، نه اتحاد با واشنگتن و تل‌آویو، راهی برای حفظ منافع عربستان است. اکنون موضوع واقعیت‌های پیش رو است نه وفاداری‌های قدیمی. ایران اکنون جز ثابت معادله امنیتی خلیج فارس است».

دوقطبی «کشورهای حاشیه خلیج فارس در مقابل ایران» در حال رنگ باختن است. جنگ آخر روندی که مدت‌ها در حرکت بود را تسریع کرد، یعنی فروپاشی «پکس آمریکانا»(صلح آمریکایی) و ظهور منطقه‌گرایی چندقطبی. منطقه خلیج فارس در حال ترسیم مسیری جدید است که تبعیت از دیکته‌های آمریکایی-صهیونیستی نقش کمتری در آن دارد.

امروز، عربستان سعودی تهران را نه به عنوان تهدیدی که باید خنثی شود، بلکه به عنوان قدرتی می‌بیند که باید با آن تعامل کرد. چارچوب‌های امنیتی منطقه‌ای از درون در حال شکل‌گیری هستند. در همین حال، رژیم صهیونیستی به‌رغم لفاظی‌های بسیارش درباره یک «خاورمیانه» تحت رهبری تل‌آویو و با اتحاد عربی، برای حفظ جایگاه خود تلاش می‌کند. 

کردیل نوشت: اگر این تحولات ادامه یابد، ما در آستانه یک گذار تاریخی هستیم که ممکن است در نهایت، به منطقه خلیج فارس اجازه دهد تا امنیت و حاکمیت خود را بر اساس شرایط خود تعریف کند.  این یک آینده ایده‌آل نیست. اما یک ارتقائی راهبردی از دهه‌ها اطاعت است. عربستان سعودی در حال چرخش به سمت ایران است، نه از روی علاقه، بلکه از روی منطق.