اسامی ۶ حقوقدان برای عضویت در شورای نگهبان مشخص شد

در روزهای آینده و همزمان با فرا رسیدن چهل‌وپنجمین سالروز تأسیس شورای نگهبان، این نهاد کلیدی در ساختار حقوقی و سیاسی جمهوری اسلامی ایران، بار دیگر در آستانه تغییر ترکیب اعضا قرار می‌گیرد. 

به گزارش تسنیم، شورای نگهبان در تاریخ ۲۶ تیرماه ۱۳۵۹ با هدف نظارت شرعی و قانونی بر مصوبات مجلس شورای اسلامی تأسیس شد و از آن زمان تاکنون، جایگاهی بنیادین در توازن قوای نظام جمهوری اسلامی دارد. این شورا در ۲۱ اصل از مجموع ۱۷۷ اصل قانون اساسی مورد اشاره قرار گرفته و وظایف متعددی، از نظارت تقنینی تا تفسیر قانون اساسی و نظارت بر انتخابات را بر عهده دارد. 

ترکیب حقوقی و فقهی شورای نگهبان

مطابق اصول ۹۱ و ۹۲ قانون اساسی، شورای نگهبان از ۱۲ عضو تشکیل شده است؛ ۶ فقیه که توسط رهبر انقلاب منصوب می‌شوند و ۶ حقوقدان که از میان افراد پیشنهادی رئیس قوه قضائیه، با رأی نمایندگان مجلس شورای اسلامی برگزیده می‌شوند. دوره عضویت هر یک از اعضا شش‌ساله است. 

با توجه به بندهای ۹۳.۹۸، ۹۹.۱۱۰ و ۱۱۸ قانون اساسی، شورای نگهبان علاوه بر وظیفه اصلی خود یعنی بررسی مصوبات مجلس از حیث انطباق با شرع و قانون اساسی، وظایف دیگری نظیر تفسیر قانون اساسی، نظارت بر انتخابات ریاست‌جمهوری، مجلس خبرگان، مجلس شورای اسلامی و همه‌پرسی‌ها، و نیز بررسی صلاحیت داوطلبان انتخابات را نیز بر عهده دارد. 

پایان مأموریت ۶ عضو شورای نگهبان در تیرماه ۱۴۰۳

بر اساس بررسی‌ها، در تیرماه ۱۴۰۳ دوره عضویت شش نفر از اعضای شورای نگهبان به پایان می‌رسد. این تغییرات شامل سه فقیه و سه حقوقدان می‌شود. 

در میان فقهای شورای نگهبان نیز دوره عضویت آیت‌الله علیرضا اعرافی که در تاریخ ۲۴ تیر ۱۳۹۸ با حکم مقام معظم رهبری به عضویت شورا درآمده بود، به پایان خواهد رسید. همچنین دوره عضویت حجت‌الاسلام سیداحمد خاتمی که در تاریخ ۱۱ آبان ۱۳۹۹ جایگزین آیت‌الله محمد یزدی (در پی کناره‌گیری وی) شد، به پایان می‌رسد. آیت‌الله سیداحمد حسینی خراسانی نیز که پس از استعفای آیت‌الله صادق آملی لاریجانی در ۱۳ شهریور ۱۴۰۰ به شورا پیوسته بود، از جمله فقهایی است که دوره‌اش به زودی خاتمه می‌یابد. 

بر اساس ماده ۵ آیین‌نامه داخلی شورای نگهبان، اگر عضوی در طول دوره خود استعفا دهد، فوت کند یا عزل شود، فرد جایگزین تنها برای مدت باقیمانده آن دوره منصوب خواهد شد؛ لذا دوره عضویت این دو فقیه اخیرالذکر کوتاه‌تر از شش سال بوده است. 

تغییر در ترکیب حقوقدانان شورای نگهبان

در بخش حقوقدانان نیز، دوره عضویت هادی طحان‌نظیف، محمدحسن صادقی‌مقدم و غلامرضا مولابیگی به پایان می‌رسد. طحان‌نظیف و صادقی‌مقدم در تاریخ ۲۵ تیر ۱۳۹۸ از سوی مجلس شورای اسلامی، پس از معرفی توسط قوه قضائیه، به عنوان اعضای حقوقدان شورای نگهبان انتخاب شدند. 

غلامرضا مولابیگی نیز در پی استعفای محمد دهقان (برای پذیرش مسئولیت معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری در دولت سیزدهم) و با پیشنهاد قوه قضائیه در تاریخ ۱۲ آبان ۱۴۰۰ با رأی مجلس شورای اسلامی به عضویت شورای نگهبان درآمد. 

نگاهی به اعضای فعلی شورا

در حال حاضر، شورای نگهبان با ترکیب ۱۲ نفره خود فعالیت می‌کند. فقهای عضو این شورا عبارتند از آیات: احمد جنتی، سیدمحمدرضا مدرسی‌یزدی، مهدی شب‌زنده‌دار، علیرضا اعرافی، سیداحمد خاتمی و سیداحمد حسینی خراسانی. همچنین حقوقدانان فعلی عبارتند از: عباسعلی کدخدایی، سیامک ره‌پیک، محمدحسن صادقی‌مقدم، هادی طحان‌نظیف، غلامرضا مولابیگی و خیرالله پروین. 

با پایان یافتن دوره عضویت ۶ تن از این اعضا، انتظار می‌رود در روزهای آینده، با صدور احکام جدید توسط رهبر معظم انقلاب در بخش فق‌ها و انتخاب حقوقدانان جدید توسط مجلس شورای اسلامی، ترکیب شورای نگهبان وارد مرحله جدیدی از فعالیت خود شود. 

بر همین اساس پیگیری‌ها حاکی از این است که آقایان سید بهزاد پورسید، ذبیح الله خدائیان، هادی طحان نظیف، محمدرضا صارمی، غلام‌رضا مولابیگی و محمدرضا صابر ۶ حقوقدانی هستند که از سوی رئیس دستگاه قضا به مجلس شورای اسلامی معرفی شده‌اند تا از میان آن‌ها ۳ نفر با رأی نمایندگان برای مدت ۶ سال به عنوان عضو حقوقدان شورای نگهبان انتخاب شوند. 

حجت‌الاسلام علیرضا سلیمی عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی، ضمن تایید اسامی فوق گفت که پس از اعلام وصول اسامی حقوقدانان معرفی شده در جلسه علنی، رای‌گیری برای انتخاب ۳ نفر از آن‌ها در صحن مجلس انجام خواهد شد.