پوتین به دنبال پاسخ سخت به اوکراین

فرارو– جاناتان سوان خبرنگار سیاسی روزنامه نیویورک تایمز

به گزارش فرارو به نقل از روزنامه نیویورک تایمز، در ماه‌های اخیر روسیه به طور مستمر بیش از ۱۰۰۰ پهپاد در هر هفته به اهداف نظامی و غیرنظامی در اوکراین شلیک کرده است و در یک شب بیش از ۳۰۰ مواضع را هدف قرار داده است. در واکنش به این حملات، روز یکشنبه اوکراین حمله جسورانه ای به پایگاه‌های بمب‌افکن استراتژیک روسیه ترتیب داد. در واکنش، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، به دونالد ترامپ اطلاع داد که کشورش پاسخ این حملات  راخواهد داد. این خبر، که دونالد ترامپ پس از اولین تماس خود با ولادیمیر پوتین در روز چهارشنبه به رسانه‌ها اعلام کرد، به وضوح امیدها برای پایان سریع جنگ را کاهش داد.

ترامپ بین پوتین و زلنسکی؛ گفت‌وگوی خوب یا بن‌بست دیپلماتیک؟

دونالد ترامپ در بیانیه‌ای که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، تصریح کرد: «رئیس‌جمهور پوتین قاطعانه بیان کرد که باید به حمله اخیر به پایگاه‌های هوایی پاسخ دهد.» اوکراین و روسیه به درخواست دونالد ترامپ در حال مذاکره هستند و روز چهارشنبه اعلام کردند که به ادامه ملاقات‌های خود ادامه خواهند داد. با این حال، دونالد ترامپ هیچ اشاره‌ای به رد پیشنهاد آتش‌بس کاخ سفید از سوی رهبر روسیه نکرد، پیشنهادی که اوکراین چند هفته پیش آن را پذیرفته بود. در همین حال، ولادیمیر پوتین و ولودیمیر زلنسکی روز چهارشنبه به یکدیگر حمله کردند و هر یک دیگری را به خرابکاری در روند صلح متهم ساختند.

دونالد ترامپ تماس خود با رهبر روسیه را «گفت‌وگوی خوب» توصیف کرد، اما تأکید کرد که این گفت‌وگو به صلح فوری منتهی نخواهد شد. یوری اوشاچوف، دستیار سیاست خارجی کرملین که گزارشی از این تماس به خبرنگاران ارائه داد، اشاره‌ای نکرد که آیا پوتین در مورد تلافی‌جویی صحبت کرده است یا خیر. با این حال، او دولت اوکراین و اقدامات آن از جمله حملات ظاهری به راه‌آهن‌ها در آخر هفته گذشته را «تروریستی» خواند. او همچنین گفت که ولادیمیر پوتین به دونالد ترامپ اعلام کرده است که مذاکرات با اوکراین «مفید» بوده و ادامه خواهند یافت. وی همچنین تاکید کرد: «این به این معنا نیست که ما نمی‌توانیم مذاکراتی را که برای رسیدن به نوعی توافق ضروری است، انجام دهیم.»

دونالد ترامپ در بیانیه خود اشاره‌ای نکرده است که آیا تلاش کرده ولادیمیر پوتین را از حمله به اوکراین منصرف کند یا خیر. کاخ سفید نیز به سؤالاتی که در مورد فشار دونالد ترامپ بر ولادیمیر پوتین در تماس تلفنی مطرح شده بود، پاسخ نداد. با این حال، هر دو طرف آمریکایی و روسی نسبت به امکان همکاری در اولویت‌های دیگر سیاست خارجی خود به ویژه برنامه هسته ای ایران ابراز خوش بینی کردند. مشاوران می‌گویند دونالد ترامپ از رهبران اوکراین و روسیه خسته شده است، اما او برای مدت طولانی خصومت ویژه‌ای با ولودیمیر زلنسکی حفظ کرده است.

دونالد ترامپ بارها درباره قطع ارسال سلاح به اوکراین صحبت کرده و به مشاوران خود گفته است که ولودیمیر زلنسکی «آدم بدی» است که جهان را به سوی پرتگاه جنگ هسته‌ای می‌برد. با این حال، در مواقع دیگری به آن‌ها گفته است که او درک می‌کند که اوکراین در برابر دشمنی که به نظر می‌رسد مصمم است به بمباران شهرهایش ادامه دهد، مبارزه می‌کند.

پوتین دیوانه یا متحد ترامپ؟ پشت پرده مذاکرات حساس

دونالد ترامپ معمولاً به ولادیمر پوتین که عامل جنگ است، احترام بیشتری قائل است؛ البته هر از چند گاهی ناامیدی خود را از برخی جنبه‌ها ابراز کرده است. پیش از آغاز ریاست‌جمهوری، او وعده داده بود که جنگ را به سرعت پایان خواهد داد و از «رابطه بسیار، بسیار خوبی» که با رهبر روسیه داشت، یاد کرده بود. او به افزودن تحریم‌های بیشتر علیه روسیه فکر کرده است، اما تاکنون از این کار خودداری کرده است. وی همچنین نگفته است که آیا از لایحه دوحزبی سنای آمریکا که تحریم‌های اقتصادی سختی علیه روسیه وضع می‌کند، حمایت خواهد کرد یا خیر. با این حال، روز چهارشنبه مقاله‌ای از مارک تیسن، ستون‌نویس جنگ‌طلب واشنگتن پست را در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشت که می‌گوید این لایحه تحریمی می‌تواند به دونالد ترامپ اهرم فشار بیشتری علیه ولادیمیر پوتین بدهد.

پس از آن که ماه گذشته دونالد ترامپ، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه را «کاملاً دیوانه» توصیف کرد، لحن خود را تغییر داد و از رهبر روسیه خواست تا دو هفته فرصت برای نمایش پیشرفت در مذاکرات فراهم کند. روز چهارشنبه، دونالد ترامپ از ولادیمیر پوتین خواست تا در زمینه مسائل هسته‌ای ایران به او کمک کند. ایان برمر، رئیس گروه اوراسیا و مشاور برجسته جغرافیای سیاسی، در تحلیلی که روز چهارشنبه منتشر کرد، نوشت: «پوتین به این باور رسیده است که غرب، به‌ویژه دونالد ترامپ از درگیری نظامی مستقیم بیش از هر چیز دیگری می‌ترسد.» برمر پیش‌بینی کرد که در صورت ادامه وضعیت کنونی، پاسخ پوتین می‌تواند شامل «بمباران بی‌رحمانه‌تر و بی‌دقت‌تر شهرها و زیرساخت‌های اوکراین» باشد.

ضربه استراتژیک کی‌یف؛ بمب‌افکن‌های پوتین زیر آتش پهپادها

حمله به پایگاه‌های هوایی روسیه که برخی از آن‌ها هزاران مایل از اوکراین فاصله داشتند، با استفاده از بیش از ۱۰۰ پهپاد شلیک‌شده از داخل خاک روسیه، به ضربه‌ای استراتژیک و نمادین علیه مسکو تبدیل شد که ضعف آشکار این کشور را نمایان ساخت. این حملات به چندین بمب‌افکن دوربرد که بخش حیاتی از توانایی روسیه در تحویل سلاح‌های هسته‌ای به شمار می‌آید، آسیب جدی وارد کرد. این توانایی برای کرملین، یکی از ارکان اصلی جایگاه روسیه به‌عنوان یک قدرت بزرگ است.

با این حال، ولادیمیر پوتین در جلسه‌ای با مقامات ارشد دولتی روسیه به این حمله اشاره نکرد و به‌جای آن، تمرکز خود را بر روی تخریب دو پل راه‌آهن در مناطق مرزی اوکراین که چند ساعت قبل از آن رخ داده بود، قرار داد؛ حادثه‌ای که منجر به واژگونی یک قطار مسافری و یک قطار باری شد و هفت کشته برجای گذاشت. اوکراین که مسئولیت حملات به پایگاه‌های هوایی را بر عهده گرفته است، هیچ‌گونه اظهار نظری در مورد حوادث راه‌آهن نداشته است.

پس از شنیدن گزارشی از بالاترین مقام تحقیقاتی روسیه که حملات به راه‌آهن‌ها را به سازمان ویژه اوکراین نسبت داده بود، ولادیمیر پوتین رهبران کی‌یف را متهم کرد که دستور داده‌اند این حملات به‌منظور اخلال در دور دوم مذاکرات روسیه و اوکراین که روز دوشنبه در استانبول برگزار شد، انجام گیرد. پوتین در این زمینه اظهار داشت: «آن‌ها خواستار برگزاری یک نشست سران هستند»؛ اما او پرسید: «چگونه می‌توان چنین نشست‌هایی را در این شرایط برگزار کرد؟» و تاکید کرد: «چطور می‌توان با کسانی که به ترور تکیه دارند، مذاکره کرد؟»

زلنسکی خواستار نشست سران شد؛ آیا پوتین بازی را عوض می‌کند؟

با وجود حمله اخیر اوکراین، در نهایت این روسیه است که همچنان در حال تهاجم است؛ بیش از سه سال پس از آغاز جنگ در اوکراین، این کشور همچنان در حال پیشروی در جبهه‌های نبرد و بمباران منظم شهرها و غیرنظامیان اوکراینی با استفاده از پهپادها و موشک‌ها است. ولودیمیر زلنسکی در یک کنفرانس خبری در کی‌یف، ولادیمیر پوتین را متهم کرد که مذاکرات صلح را به تعویق انداخته است تا از بسته جدید تحریم‌های آمریکایی جلوگیری کند. او تاکید کرد که مذاکرات اخیر در استانبول هرگز نمی‌توانست به شکستن بن‌بست منتهی شود، زیرا کرملین هیئتی را به این مذاکرات فرستاده بود که هیچ اختیاری برای اتخاذ تصمیمات نداشت.

ولودیمیر زلنسکی بار دیگر خواستار برگزاری نشست سران شد که ممکن است شامل او، ولادیمیر پوتین و رئیس‌جمهور ترامپ باشد. او اعلام کرد که برای فراهم کردن فرصت بهتر برای چنین دیداری، باید یک آتش‌بس فوری برقرار شود. با این حال، زلنسکی نسبت به تمایل پوتین به صلح تردید کرد و گفت: «چرا باید قبل از ملاقات سران آتش‌بس برقرار شود؟» او تاکید کرد: «ما ملاقات خواهیم کرد، اما اگر هیچ درک و تمایلی برای کاهش تنش‌ها وجود نداشته باشد، آتش‌بس در همان روز پایان خواهد یافت.» در عین حال، زلنسکی تأکید کرد: «اگر ببینیم که می‌توانیم به گفتگو ادامه دهیم و آماده انجام اقدامات مناسب برای کاهش تنش‌ها هستیم، آتش‌بس ادامه خواهد یافت.»

تحت فشار دونالد ترامپ، اوکراین و روسیه برای نخستین بار از سال ۲۰۲۲ وارد گفت‌وگوی مستقیم شده‌اند، مذاکراتی که به نتایج کوچک اما ملموسی منجر شده است. برای نمونه می توان به تبادل زندانیان و بازگشت اجساد سربازان کشته شده اشاره کرد. اما ولادیمیر پوتین روز چهارشنبه ایده آتش‌بس موقت و کامل را رد کرد. او اظهار داشت: «مدتی پیش، مقامات اوکراینی و متحدانشان در رویا بودند که شکست استراتژیک روسیه را در میدان جنگ مشاهده کنند.» پوتین تاکید کرد: «امروز، در حالی که با تلفات عظیم و عقب‌نشینی در تمام خط تماس روبه‌رو هستیم، رهبری کی‌یف به سازماندهی حملات تروریستی روی آورده است تا روسیه را ترسانده و در عین حال درخواست آتش‌بس ۳۰ روزه را مطرح کند.»

در جبهه‌های شرقی و شمال شرقی اوکراین، نیروهای روسی سرعت پیشروی‌های خود را به طور چشمگیری افزایش داده‌اند و در حال تصرف اراضی بیشتری هستند نسبت به آنچه از پاییز گذشته تاکنون به دست آورده‌اند. این حملات فزاینده نشان‌دهنده دشواری‌های مذاکره برای رسیدن به آتش‌بس است. روز دوشنبه، روسیه شرایط خود را برای یک آتش‌بس بالقوه و توافق صلح درازمدت به اوکراین ارائه کرد. این شرایط شامل خواسته‌های حداکثری بود که کرملین از ابتدا در طول جنگ مطرح کرده است و کی‌یف آن‌ها را به طور قاطع رد کرده؛ چرا که آن را چیزی جز تسلیم نمی‌داند. ولودیمیر زلنسکی به خبرنگاران گفت که پیشنهادات روسیه در استانبول به نوعی «اولتیماتوم» بود که کرملین می‌دانست اوکراین هیچگاه آن را نمی‌پذیرد.