نویسندگان بدون کتاب و کتابهای بدون نویسنده
بهشکل کلی در میان نویسندگان مطرح جهان نیز، کم نیست تعداد افرادی که آثار آنها امروزه در دست نیست یا لااقل بخش مهمی از آنها از دسترس خارج شدهاند. از رودکی در ایران گرفته تا نیکلای گوگول در ادبیات روسیه.
فرارو- در طول تاریخ نویسندگان زیادی بودهاند که همه آثار آنها یا لااقل بخشی از آثارشان از دست رفته است. همچنین تعداد کتابهای مهمی که هرگز نویسندههای اصلی آنها مشخص نشده نیز کم نیست.
به گزارش فرارو، آثار نوشتاری نقش مهم را در تاریخ و فرهنگ جوامع مختلف داشتهاند. از زمانی که بشر شروع به نوشتن افکارش کرد، در گوشهوکنار عالم، آثاری خلق شد که بسیاری از آنها در ادامه زمینهساز شکلگیری فرهنگهای مختلف شدند. اما همه این آثار به یک اندازه خوشاقبال نبودند و در بسیاری از مواقع، سرنوشت عجیبی را تجربه کردند.
کتابهای بدون نویسنده
در بیشتر کشورهای جهان که در آنها نگارش وجود داشته است، آثاری وجود دارد که نویسندگان آنها مشخص نیستند. در این بین سهم بعضی از ملتها بیشتر و سهم بعضی از آنها کمتر بوده است.
هزار و یک شب
هزار و یک شب مجموعهای از داستانهای کهن شرقی است که نویسنده یا گردآورنده اصلی آن شناختهشده نیست. این اثر در طی قرنها از دل روایتهای شفاهی، داستانهای ایرانی، هندی، عربی و بعدها اسلامی شکل گرفته و بهتدریج به صورت مجموعهای واحد درآمده است. داستانهای هزار و یک شب در بغداد که از مراکز حکومت ایران باستان بوده است روایت میشوند.
خداینامه
خداینامه یکی از مهمترین منابع روایی ایران پیش از اسلام است که نویسنده آن مشخص نیست. این اثر در اواخر دوره ساسانی و به زبان پهلوی نوشته شده و مجموعهای از تاریخ، اسطوره و افسانههای پادشاهان و پهلوانان ایران باستان را در بر میگیرد.
گیلگمش
حماسه گیلگمش نیز یکی دیگر از کهنترین متون ادبی جهان است که نویسنده آن ناشناخته است. این اثر در حدود چهار هزار سال پیش در میانرودان و به زبان اکدی بر الواح گِلی نگاشته شد و روایتگر ماجراجوییهای پادشاهی به نام گیلگمش و جستوجوی او برای جاودانگی است.
تریستان و ایزولت
افسانه تریستان و ایزولت یکی از عاشقانهترین و تأثیرگذارترین روایتهای قرون وسطای اروپا است که نویسنده اصلی آن ناشناخته است. این داستان، که ریشه در سنتهای سلتی دارد، روایتگر عشق ممنوعه میان شوالیهای به نام تریستان و شاهبانویی به نام ایزولت است. بسیاری از محققان این داستان را ریشهگرفته از داستان ایرانی «ویس و رامین» میدانند.
سمک عیار
سمک عیار نیز یکی دیگر از کهنترین و پرماجراترین داستانهای منثور فارسی است که نویسنده اصلی آن ناشناخته است. این اثر بازمانده از سنت روایتهای عیّاری و پهلوانی ایران است و داستان دلاوری به نام سمک، یار وفادار خورشیدشاه، را بازمیگوید. روایت اصلی آن به صورت شفاهی در میان نقالان و قصهگویان رواج داشته و بعدها در سدههای میانه به دست یکی از دبیران درباری، به نام فرامرز بن خداداد ارجانی، به صورت مکتوب درآمده است.
تعداد آثاری که نویسنده و ریشه آنها مخص نیست بسیار بیشتر از اینها است که ذکر یکایک آنها در این مقال نمیگنجد.
نویسندگان بدون کتاب
تعداد زیادی از نویسندگان مهم تاریخ نیز بودهاند که در گذر زمان بخشی یا تمام آثار آنها از بین رفته است. در ادامه به عدهای از این نویسندگان خواهیم پرداخت.
آیسخولوس یا اشیل
آیسخولوس، یا اشیل، از بزرگترین تراژدینویسان یونان باستان است که حدود پنج قرن پیش از میلاد میزیست و پدر تراژدی یونانی بهشمار میآید. او بیش از هفتاد نمایشنامه نوشت، اما از این میان تنها هفت اثر بهصورت کامل تا امروز باقی مانده است.
ابومنصور معمری
ابومنصور معمری از دبیران و نویسندگان برجسته سده چهارم هجری بود که در دربار سامانیان میزیست و نقشی مهم در گردآوری و حفظ روایتهای کهن ایرانی داشت. او را بیشتر به سبب تألیف یا گردآوری خداینامه و نیز شاهنامهای موسوم به شاهنامه ابومنصوری میشناسند؛ شاهنامهای که از آن تنها مقدمهاش بر جای مانده و اصل کتاب در گذر زمان نابود شده است. یکی از منابع فردوسی برای سرودن شاهنامه، شاهنامه ابومنصوری بوده است.
سوفکل
سوفوکل نیز از تراژدینویسان برجسته یونان باستان بود که در قرن پنجم پیش از میلاد میزیست و نقش مهمی در شکلگیری و توسعه تراژدی کلاسیک ایفا کرد. او را بیشتر بهسبب آثاری مانند «ادیپوس شهریار» و «آنتیگونه» میشناسند. با این حال، بخش قابلتوجهی از آثار سوفوکل در گذر زمان از دست رفته است و تنها تعداد معدودی از تراژدیهای او بهطور کامل باقی ماندهاند.
بهشکل کلی در میان نویسندگان مطرح جهان نیز، کم نیست تعداد افرادی که آثار آنها امروزه در دست نیست یا لااقل بخش مهمی از آنها از دسترس خارج شدهاند. از رودکی در ایران گرفته تا نیکلای گوگول در ادبیات روسیه. بنا به شرایط سیاسی و اجتماعیای که هر نویسنده در آن زندگی میکرده است، ممکن است بخشی از آثار او از میان رفته باشد. برای مثال، در ایران بهسبب حملات متعدد نظامی بیگانگان و کتابسوزیهای چندینباره، تعداد بسیاری زیادی از مدارک و کتابها و مقالات مهم از بین رفتهاند؛ مدارکی که درصورتیکه تا امروز وجود داشتند، شاید بسیاری از مسائل فرهنگی و سیاسی نیز در ایران یا در دیگر کشورهای جهان تغییر میکردند.