دبیر علمی کنگره جراحان پلاستیک و زیبایی:
۸۰ درصد مدعیان درمان در فضای مجازی پزشک نیستند
فوق تخصص جراحی پلاستیک و دبیر علمی کنگره جراحان پلاستیک گفت: امروز با پدیدهای به عنوان «دلالان بیماریاب» روبه‌رو هستیم. هنگامی که صفحات مجازی را جست‌وجو میکنید، بالغ بر ۸۰ درصد کسانی که در حوزه درمان فعالیت و تبلیغ می‌کنند، پزشک نیستند.
انجام عمل‌های زیبایی و اقدامات سرپایی در سال‌های اخیر به طور چشمگیری افزایش یافته، روندی که با گسترش شبکه‌های اجتماعی بویژه میان جوانان شدت بیشتری پیدا کرده است. این استقبال غیرمنطقی، باعث نگرانی فوق تخصصان جراحی پلاستیک شده است. چون این روزها افرادی که صلاحیت علمی و تخصصی عمل‌های زیبایی را دارند، کارشان ترمیم آسیبهایی است که غیرمتخصصان یا مداخله‌گرهای غیرمجاز بر جان و بدن افراد باقی میگذارند.
به گزارش ایران، برخی از این آسیبها به حدی جدی است که حتی متخصصان و فوق تخصصان ماهر نیز در ترمیم آن‌ها با دشواری مواجه می‌شوند. متخصصان این حوزه معتقدند، این آسیبها دودی است که از آتش شبکه‌های مجازی و تبلیغات دروغینش بیرون میآید چون ۸۰ درصد مدعیان درمان در فضای مجازی پزشک نیستند و خود را به دروغ متخصص یا اعضای تیم درمان معرفی می‌کنند.
در کشور حدود ۵۰۵ فوق تخصص جراح پلاستیک و زیبایی فعالیت دارند که مشخصات آن‌ها در سایت انجمن جراحان پلاستیک و زیبایی ایران قابل جست‌وجو است.
مجتبی واهب، فوق تخصص جراحی پلاستیک و دبیر علمی کنگره جراحان پلاستیک درباره پیامدهای ورود افراد مداخله گر به حوزه زیبایی به می‌گوید: «ورود افراد فاقد صلاحیت به حوزه زیبایی دو نوع آسیب به دنبال دارد. اول به جان، سلامتی و زیبایی افراد و دوم لطمه به اعتبار پزشکی ایران. بخش قابل توجه توریسم درمانی کشور به حوزه زیبایی اختصاص دارد، اما با وجود مسیرهای نادرستی که پیشروی این افراد قرار میگیرد، از دسترسی به متخصصان این حوزه محروم و در دام مداخله گرهای غیرمجاز گرفتار می‌شوند. زمانی که بیماران خارجی توسط مداخله گران دچار عوارضی می‌شوند این عوارض بموقع تشخیص داده نمی‌شود و آن‌ها به درستی هم درمان نمی‌شوند و متأسفانه با یک مشکل جدید به کشورشان برمی‌گردند و در چنین شرایطی آنچه باقی می‌ماند بدنامی پزشکان باصلاحیت ایران است.»
رواج پدیده‌های نوظهور در حوزه زیبایی
واهب درباره دخالت بدون حد و مرز افراد غیرمتخصص در حوزه زیبایی و عمل‌های ناموفقی که انجام می‌دهند، می‌گوید: «روزگاری ایران از لحاظ پزشکی سرآمد منطقه و جهان بود. اما در حال حاضر با ورود مداخله‌گرهای غیرمجاز به حوزه زیبایی و آسیبهایی که به بیماران خارجی وارد می‌کنند، ضربه جبران ناپذیری به اعتبار پزشکی ایران در عرصه بین‌الملل وارد شده است. بیمارانی که به کشور مراجعه می‌کنند، غالباً به مسیرهای نادرست راه پیدا می‌کنند و همین موضوع باعث می‌شود این توریستها سفیران بدی برای تبلیغ پزشکی ایران باشند. به علت بیتوجهی و نبود نظارت روی این موضوع که حتی گاهی به فوت بیمار منتهی می‌شود، اکنون جایگاه قبلی را که در خاورمیانه داشتیم، نداریم و تا اندازه زیادی اعتبار ایران در این حوزه کاهش پیدا کرده است.»
مراکز بیماریاب و دلالی بیمار پدیده‌های نوظهور در حوزه زیبایی هستند. دبیر علمی کنگره جراحان پلاستیک با اشاره به این پدیده نامبارک در عرصه خدمات زیبایی توضیح میدهد: «این پدیده از زمانی کلید خورد که نظارت برتبلیغات جامعه پزشکی نادیده گرفته شد و پزشکان فوق تخصصی که صلاحیت انجام کار داشتند، از معرفی و تبلیغ خود منع شدند. همین موضوع باعث شد، صفحات رنگارنگ مجازی توسط مداخله گرهای غیرمجاز در بستر اینستاگرام شکل بگیرد و زمینه گمراهی مردم را ایجاد کند. این صفحات، معیارها و هنجارهای اجتماعی غیر طبیعی را میان مردم رواج دادند و به جای زیبایی‌شناسی علمی، یک افراطی‌گری در جراحی را به جامعه تلقین کردند.
به طور مثال این سیل مشتاق به این حجم از برجسته‌سازی اعضا ثمره تبلیغات اغراق‌آمیزی است که با استفاده از تکنیکهای عکاسی، فتوشاپ و فیلترها، توقعات و تمایلات کمتر آگاهان را بالا برد و وقتی این وضعیت تکرار شد نه تنها قبح آن رنگ باخت که به عنوان یک مزیت در باور مردم جا باز کرد. با این شیوه مداخله‌گرهای بیشتری وارد حوزه زیبایی شدند و از طریق دریافت پورسانت متقاضیان جذب شده را به مراکز غیرقانونی معرفی کردند. در نهایت امروز با پدیدهای به عنوان «دلالان بیماریاب» روبه‌رو هستیم. هنگامی که صفحات مجازی را جست‌وجو میکنید، بالغ بر ۸۰ درصد کسانی که در حوزه درمان فعالیت و تبلیغ می‌کنند، پزشک نیستند و فقط درصد ناچیزی از این صفحات متعلق به پزشکان صلاحیتدار این حوزه است. »
قوانین دست و پا گیر برای تبلیغات پزشکی
واهب با اشاره به منع قانونی برای تبلیغات پزشکان در فضای مجازی می‌گوید: «این منع قانونی از طرف سازمان نظام پزشکی و وزارت بهداشت درجهتی شکل گرفت که پزشکان از انجام تبلیغات درست منع شدند. یک جراح پلاستیک نمیتواند حتی خودش را درست معرفی کند. وقتی نهادهای نظارتی نمیتوانند روی این شبکهها نظارت درستی داشته باشند، یا باید برای تبلیغ در حوزه درمان جرم انگاری کنند یا باید بستر سالمی برای فعالیت پزشکان معتبر انجام دهند.
به همین دلیل دلالی بیمار در حوزه زیبایی، معضلی جدی است اگر در اولویت نظام سلامت قرار نگیرد تبعات تأسف باری ایجاد می‌کند. از بدنامیهایی که در حوزه سلامت برای پزشکان ایجاد شده تا هزینه‌های سنگین که برای درمان و ترمیم بیماران آسیب دیده باید پرداخت شود.»
این فوق تخصص جراحی پلاستیک و زیبایی درباره منع قانونی برای تبلیغات پزشکان معتبر توضیح میدهد: «طبق قوانین قدیمی به طورکلی تبلیغات پزشکی ممنوع بوده است. از مقطعی به بعد اجازه تبلیغات داده شد؛ البته محدودیتهایی برای آن در نظر گرفتند. پزشکان حق ندارند هیچ تصویری از بدن به نمایش بگذارند و فقط میتوانند صحبت کنند یا زمان حضورشان در مطب را در صفحاتشان اعلام کنند.
پیجهای پزشکان متخصص در فضای مجازی هویت دارد و نظام پزشکی از لحاظ قانونی قابلیت برخورد قانونی با این صفحات را دارد، همین موضوع باعث شد برای برخی از پزشکان پرونده‌سازی شود و صفحات آن‌ها بسته شد. این مسأله زمینه را فراهم کرد که افرادی که قابل پیگیری از هیچ نهادی نیستند از نبود متخصصان واقعی در فضای مجازی سوء‌استفاده کنند و افسارگسیخته فعال شوند. سازمان نظام پزشکی که متولی تبلیغات پزشکی است هیچ مشورتی از انجمن‌های علمی نگرفته است.
اگر قرار است تبلیغات در حوزه درمان ممنوع باشد، باید به طور کلی برای همه اعمال شود و اگر مجاز است با مشورت انجمن‌های علمی بستری سالم و شفاف برای آن ایجاد شود. ما می‌توانیم به عنوان بازوی مشورتی راهکارهای مناسب ارائه کنیم. از طرفی باید بین تبلیغ و معرفی تفاوت قائل شد. تبلیغات یعنی تشویق و ترویج برای انجام کاری که در حوزه درمان معنی چندانی ندارد، اما در حوزه جراحی‌های زیبایی معرفی افراد واجد صلاحیت و قابلیت‌ها و توانمندی‌هایشان امری علمی است.»
به گفته او، پزشکان جراح پلاستیک و زیبایی این حجم عمل‌های زیبایی را غیر ضروری میدانند، اما اکنون بحث اقتصاد درمان به سمت دیگری سوق پیدا کرده است. داشتن اندیکاسیون عمل جراحی یعنی «دلیل قابل قبولی برای استفاده از برخی آزمایش‌ها، داروها، اعمال طبی یا جراحی‌ها» موضوعی است که فقط یک متخصص و فوق تخصص جراح پلاستیک میتواند تعیین کند. زمانی که افراد ناآگاه وارد این حوزه شدند، بیمارانی را جراحی کردند که عمل مورد نظر جز آسیب برایشان چیزی نداشته است و نه تنها وضعیت آن‌ها را بهتر نکرد که نقص‌هایی هم به آن‌ها اضافه کرد.
دریافتی فوق تخصص زیبایی از مداخله گرهای غیرمجاز منصفانه تر است
این فوق تخصص جراحی پلاستیک با بیان اینکه درحال حاضر بخشی از بودجه درمانی کشور به سمتی رفته که نیاز نبوده است، می‌گوید: «امروز میبینیم صندلیهای برخی رشتههای تخصصی که برای کشور حیاتی محسوب می‌شوند، خالی می‌ماند و بخش زیادی از پزشکان به سمت حوزه زیبایی کشیده شده‌اند و برای تخصص اقدام نمیکنند. مداخله‌گران حوزه زیبایی دو گروه هستند. بخشی که اصلاً پزشک نیستند و بخش دیگر پزشکانی هستند که دانش علمی و صلاحیت حرفهای انجام آن کار را ندارند.»
هزینه، نقش جدی در گرفتن خدمات از مداخله گرهای غیرمجاز ندارد. دبیر علمی کنگره جراحان پلاستیک با بیان این موضوع می‌گوید: «این طور نیست که چون فوق تخصصها هزینه‌های بالاتری برای خدمات دریافت می‌کنند، مردم به سمت افراد غیرمجاز کشیده می‌شوند. گاهی هزینههایی که مداخله‌گرهای غیرمجاز از بیماران دریافت می‌کنند از هزینهای که یک فوق تخصص جراحی پلاستیک دریافت می‌کند، بیشتر است.
یک فوق تخصص زیربار پرداخت پورسانت به مراکز بیماریاب نمیرود به همین دلیل آن‌ها بیماران را به افرادی معرفی می‌کنند که نفع مالی بیشتری برایشان داشته باشد. شاید این موضوع مطرح شود که مداخله‌گران خدمات ارزان قیمت تری به بیماران ارائه می‌دهند و همین موضوع باعث مراجعه بیماران به آن‌هاست که در این مورد باید بگویم، این افراد قطعاً خدمات غیر استاندارد ارائه می‌دهند. مواد استاندارد قیمت مشخصی دارد. وقتی بیمار به مراکز نامعتبر مراجعه می‌کند این استانداردها برای سود بیشتر رعایت نمی‌شود.»
بخشنامه‌ای برای جلوگیری از مداخلات غیرمجاز
به گفته او، دادستان ویژه جرایم پزشکی و معاون دادستانی به موضوع مداخله گرهای غیرمجاز ورودی جدی داشته‌اند و براساس بخشنامه‌ای اعلام کرده‌اند، همه کسانی که در امر مداخلات به شکل غیرقانونی شرکت کنند به عنوان معاونت در جرم شناخته می‌شوند، بنابراین کلینیکی که در گذشته مجوزی از وزارت بهداشت گرفته است اگر اقدام به مشارکت با افراد مداخله گر غیرمجاز کند مرتکب جرم شده است. از پرستار اتاق عمل گرفته تا پزشک بیهوشی، تکنیسین‌ها، مسئول فنی کلینیک و هرکسی که با آن‌ها همکاری کند به مصداق معاونت در جرم است. این بخشنامه از طرف معاونت درمان وزارت بهداشت در اسفندماه سال قبل به همه مراکز درمانی ابلاغ شده، اما متأسفانه ضمانت اجرایی ندارد.
واهب با بیان اینکه بسیاری از کلینیکها به این دستورالعمل توجه نمیکنند و همچنان برخی از اتاقهایشان را به افراد غیرمجاز اجاره می‌دهند، توضیح میدهد: «یکی از دلایل ادامه این کارهای غیرقانونی پایین بودن مبلغ جریمه است. براساس قوانین قبلی جرم انگاری در حد ۵ تا ۱۰ میلیون تومان بود اما اکنون براساس مصوبه وزارت بهداشت این مبلغ به حدود ۶۸۰ میلیون تومان برای بار اول و حدود یک میلیارد و ۲۰۰ تومان برای بار دوم در نظر گرفته شده است. اما همین میزان هم با توجه به تورم جامعه کافی نیست و به غیر از جرایم نقدی باید جریمههای دیگری هم در نظرگرفته شود و متناسب با جرم باشد تا اثر بازدارندگی داشته باشد.»
عمل بینی همچنان در صدر عمل‌های زیبایی
این فوق تخصص جراحی پلاستیک و زیبایی با بیان اینکه عمده عمل‌های ما ترمیمی است، می‌گوید: «آنچه امروزه عمده کار فوق تخصصان را تشکیل داده ترمیم عمل‌های ناموفقی است که مراکز غیرمجاز انجام دادهاند. یعنی متقاضی نزد افراد فاقد صلاحیت جراحی زیبایی انجام داده، دچار عارضه شده و حالا به ما مراجعه می‌کند تا خرابکاری آن‌ها را درست کنیم.
جراحی‌های بینی، پلک، لیفت صورت و جراحی بادی کانتورینگ که شامل برداشتن پوست اضافی از قسمت زیر شکم، پستان، ، لیپوساکشن، انواعی از لیفتها از قبیل لیفت بازو، لیفت اندام‌های تحتانی، لیفت قسمت داخلی ران می‌شود از جمله پر تعدادترین ترمیمیهای متخصصان صلاحیتدار است. در موارد سرپایی شکایت بیشتر از تزریق مواد بی‌کیفیت و ناآگاهی از آناتومی است. از زمانی که افراد غیرمجاز به این عرصه ورود کردند جراحی‌های بینی علاوه بر ظاهر نازیبا با مشکلات تنفسی هم همراه شدند که حتی گاهی ترمیم آن‌ها برای ما فوق تخصصها هم خیلی سخت و دشوار است.»
