محدودیت تتر؛ بانک مرکزی از بازار رمزارز ایران چه می‌خواهد؟

فرارو- مصوبه اخیر بانک مرکزی در مورد اعمال محدودیت‌ خرید و نگهداری تتر با واکنش‌ منفی فعالان بازار رمز ارز روبرو شده است. کارشناسان هم اعتقاد دارند در بهترین حالت با یک شمشیر دولبه روبرو هستیم.

به گزارش فرارو؛ تصمیم بانک مرکزی ظاهرا با هدف مدیریت اقتصاد کلان و کاهش نوسانات ارزی وضع شده اما نمی‌توان انکار کرد که محدودیت‌های سنگین معمولا در نهایت کاربران را به سمت بازارهای غیررسمی و پرریسک سوق می‌دهد. همچنین اجرایی شدن کامل آن به دلیل وجود راه‌های متعدد برای دور زدن قانون، در عمل با چالش جدی روبه‌رو است. اگر بخواهیم بی‌طرفانه قضاوت کنیم باید بگوییم مصوبه محدودیت تتر، به رونق فعالیت‌های زیرزمینی دامن می‌زند. در گزارش زیر، می‌خواهیم ابعاد این قانون و تأثیرات احتمالی آن بر بازار ارز و سرمایه‌گذاران را بررسی کنیم.

جزئیات مصوبه بانک مرکزی برای محدودیت‌ خرید و نگهداری تتر

بانک مرکزی با انتشار مصوبه‌ای، قوانین جدیدی برای خرید و نگهداری رمزپول‌های پایه ثابت یا همان استیبل‌کوین‌ها (به ویژه تتر) وضع کرده است. بر این اساس هر فرد حقیقی یا حقوقی، با استفاده از کد ملی یا شناسه ملی خود، مجاز است تنها ۵ هزار دلار یا معادل آن به استیبل‌کوین در طول یک سال از تمام صرافی‌های داخلی خریداری کند. این سقف برای هر فرد و در مجموع تمامی پلتفرم‌ها اعمال می‌شود.

از طرف دیگر مجموع دارایی استیبل‌کوین هر فرد، اعم از حقیقی و حقوقی، نباید از ۱۰ هزار دلار یا معادل آن فراتر برود. این سقف شامل تمامی کیف پول‌ها و حساب‌های فرد در صرافی‌ها می‌شود.

محدودیت تتر شامل افرادی که در حال حاضر بیش از سقف تعیین‌شده استیبل‌کوین نگهداری می‌کنند هم می‌شود و بانک مرکزی برای این افراد یک دوره یک‌ماهه مهلت داده تا دارایی خود را به میزان مجاز کاهش دهند.

دلایل بانک مرکزی برای اعمال محدودیت بر تتر

تصمیم بانک مرکزی برای اعمال محدودیت بر تتر را باید از منظر اقتصاد کلان و در راستای مدیریت بازارهای مالی بررسی کرد. مدیریت نقدینگی و جلوگیری از نوسانات شدید نرخ ارز هدف کوچکی نیست.

بانک مرکزی اعتقاد دارد خرید گسترده تتر توسط مردم، به نوعی حکم تبدیل ریال به دارایی خارجی و خروج سرمایه را دارد. این فرآیند می‌تواند فشار روی بازار ارز را تشدید کند و موجب افزایش نرخ دلار در بازار آزاد شود. پس با این مصوبه باید فشار را کاهش داد.

همچنین با الزام صرافی‌ها به ثبت و کنترل تراکنش‌ها بر اساس کد ملی، بانک مرکزی می‌تواند نظارت بیشتری بر فعالیت‌های مالی داشته باشد و در شناسایی و جلوگیری از تراکنش‌های مشکوک، پول‌شویی و فرار مالیاتی موفق باشد.

کاهش ریسک‌های سیستمی دلیل سوم است؛ برخی کارشناسان معتقدند رشد بی‌رویه و بدون نظارت بازار رمزارز می‌تواند ریسک‌های سیستمی برای اقتصاد ایجاد کند و بانک مرکزی با اعمال قوانین، باید این بازار را به صورت تدریجی وارد چارچوب‌های رسمی کند.

محدودیت تتر شامل افرادی که در حال حاضر بیش از سقف تعیین‌شده استیبل‌کوین نگهداری می‌کنند هم می‌شود

واکنش فعالان بازار رمزارز به محدودیت‌ها؛ چرا سرمایه‌گذاران ناراضی‌اند؟

با وجود دلایلی که تصمیم بانک مرکزی را توجیه می‌کند، واکنش‌های اولیه فعالان بازار رمزارز عمدتاً منفی بوده است. این نارضایتی ریشه در نگرانی‌های متعددی دارد.

سقف ۵۰۰۰ دلار اولین چیزی است که به آن معترض هستند. به نظر آنها این سقف برای بسیاری از سرمایه‌گذاران، تریدرها و حتی کسب‌وکارهایی که به صورت قانونی از رمزارزها استفاده می‌کنند، ناچیز است و محدودیت در نظر گرفته شده عملاً امکان فعالیت جدی در بازار را از آن‌ها سلب می‌کند. آن‌هم در شرایطی که بسیاری از افراد برای حفظ ارزش دارایی خود در برابر تورم شدید، به خرید تتر روی آورده‌اند.

کارشناسان همچنین هشدار می‌دهند محدود کردن فضای کسب‌وکار به فعالان بازار صرافی ارز دیجیتال و رمزارز ضربه می‌زند و محدودیت‌های اعمال شده، کاربران را به سمت پلتفرم‌های خارجی و معاملات همتا به همتا (P2P) سوق ‌می‌دهد.

عمده این معاملات که خارج از چارچوب نظارتی انجام می‌شوند، فاقد تضمین‌های امنیتی هستند و ریسک کلاهبرداری، عدم پرداخت یا سرقت دارایی را به شدت افزایش می‌دهند.

راه‌های دور زدن محدودیت تتر؛ آیا مصوبه بانک مرکزی قابل اجراست؟

یکی از مهم‌ترین بحث‌ها در مورد مصوبه محدودیت تتر، قابلیت اجرایی آن است. کارشناسان معتقدند بانک مرکزی شاید بتواند به طور کامل بر صرافی‌های داخلی نظارت کند اما کنترل کامل بازار در عمل دشوار است. تنها چند ساعت پس از انتشار مصوبه در فضای مجازی ایده‌هایی پیرامون دور زدن قانون مطرح شد.

کاربران ایرانی به عنوان مثال می‌توانند از طریق صرافی‌های بین‌المللی که احراز هویت سخت‌گیرانه‌ای ندارند، همچنان به خرید و فروش تتر بپردازند. این صرافی‌ها به کاربران اجازه می‌دهند بدون محدودیت خرید و فروش کنند.

همچنین بخش قابل توجهی از معاملات تتر در ایران به صورت P2P و از طریق شبکه‌های اجتماعی یا گروه‌های تلگرامی انجام می‌شود. این معاملات کاملاً خارج از نظارت دولت هستند و عملاً راهی برای کنترلشان وجود ندارد.

تلاش بانک مرکزی در ادامه ممکن است به خاطر ماهیت بازار ارز دیجیتال شکست بخورد. به عنوان مثال مصوبه تنها بر استیبل‌کوین‌ها تمرکز دارد و به رمزارزهای نوسان‌دار مانند بیت‌کوین و اتریوم اشاره نمی‌کند، پس سرمایه‌گذاران می‌توانند به جای نگهداری تتر، دارایی خود را به سایر انواع رمزارز تبدیل کنند و محدودیت نگهداری تتر را دور بزنند.

استفاده از چند کد ملی راهکار دیگر دور زدن مصوبه است. این کار قانونی نیست اما به افراد اجازه می‌دهد با استفاده از کد ملی اعضای خانواده یا دوستان، سقف خرید سالانه خود را افزایش دهند.

الان بهتر می‌فهمید که چرا مصوبه بانک مرکزی در مورد تتر، ممکن است حکم شمشیر دولبه را پیدا کند. ظاهرا به جای یک تصمیم فنی، بیشتر دنبال پاسخی به شرایط بحرانی بازار ارز بوده‌اند. این سیاست به احتمال زیاد در کوتاه‌مدت فشار بر بازار دلار را کاهش خواهد داد و باعث افت تقاضای هیجانی برای تتر می‌شود اما بدون اصلاحات اساسی در سیاست‌های ارزی و بهبود اعتماد به ریال، هرگز نمی‌تواند کارکردی بیشتر از «مسکن موقت» داشته باشد.