بورس در نیمه دوم سال چه سرنوشتی دارد؟

بازار سهام ایران پس از نوسانات شهریورماه، توانست در پایان این ماه بازدهی مثبتی در شاخص کل ثبت کند؛ موضوعی که امیدها به بهبود شرایط بورس در نیمه دوم سال را زنده کرد. با این حال، پرسش اصلی سرمایه‌گذاران این است که آیا می‌توان به یک روند صعودی پایدار امیدوار بود یا خیر.

به گزارش دنیای اقتصاد، بررسی‌های آماری نشان می‌دهد که در ۱۷ سال گذشته، شاخص کل در ۱۰ سال از مهرماه‌ها مثبت بوده و تنها در ۷ سال منفی عمل کرده است. بنابراین احتمال ثبت بازدهی مثبت در مهر حدود ۶۰ درصد برآورد می‌شود. میانگین تاریخی نیز حکایت از بازدهی مثبت ۲ درصدی در این ماه دارد، هرچند تحولات سیاسی و اقتصادی می‌توانند این روند را تغییر دهند.

تجربه سه سال اخیر نشان داده که نیمه دوم سال همواره تحت‌تأثیر شوک‌های سیاسی و امنیتی قرار گرفته است. در مهر ۱۴۰۱، ناآرامی‌های داخلی و جهش دلار خروج سرمایه از بورس را رقم زد. در مهر ۱۴۰۲، آغاز جنگ در منطقه نااطمینانی‌های ژئوپلیتیک را تشدید کرد و در مهر ۱۴۰۳ نیز ترور شخصیت‌های مهم محور مقاومت و نزدیکی به انتخابات آمریکا بازار را محتاط‌تر ساخت. در کنار این تحولات، رشد قیمت دلار در نیمه دوم سال به‌طور سنتی محرک اصلی بورس بوده است، زیرا سودآوری شرکت‌های صادرات‌محور را تقویت می‌کند و انتظارات تورمی را افزایش می‌دهد.

از منظر بنیادی، بورس تهران اکنون در کف‌های تاریخی خود قرار دارد. نسبت قیمت به سود (P/E) بازار در محدوده ۵ واحدی است؛ سطحی جذاب برای سرمایه‌گذاری میان‌مدت. همچنین ارزش دلاری بازار نسبت به گذشته پایین‌تر است و در صورت کاهش ریسک‌های سیاسی ظرفیت رشد قابل‌توجهی دارد. این شرایط نشان می‌دهد که بازار از نظر ارزش‌گذاری مستعد صعود است، اما چالش اصلی در بیرون از بازار و در عرصه سیاست قرار دارد.

تحلیلگران بر این باورند که رشد نرخ دلار به‌ویژه در سامانه نیما می‌تواند درآمد شرکت‌های صادرات‌محور را افزایش دهد و گزارش‌های فصلی آن‌ها را بهبود بخشد. در صورت تحقق این سناریو، نسبت P/E آینده‌نگر بازار می‌تواند به سطح ۶ واحد برسد و فضای مثبتی برای معاملات ایجاد کند. صنایع پتروشیمی، فلزی و معدنی از این روند بیشترین بهره را خواهند برد.

با این حال، سایه تحریم‌ها و تنش‌های سیاسی همچنان پررنگ است. احتمال فعال شدن مکانیسم بازگشت تحریم‌ها، محدودیت‌های مالی، افزایش هزینه حمل‌ونقل و بیمه محصولات صادراتی، همگی می‌توانند مانع رشد پایدار بازار شوند. تجربه خروج آمریکا از برجام در سال ۱۳۹۷ نشان داد که شرکت‌ها توانستند بخشی از اثر تحریم‌ها را با مسیرهای جایگزین جبران کنند، اما در بلندمدت این فشارها موجب فرسایش سرمایه‌گذاری و کاهش سودآوری می‌شوند.

به طور کلی، بورس تهران در نیمه دوم ۱۴۰۳ در نقطه‌ای حساس قرار دارد. از یک سو جذابیت بنیادی سهام، کف‌های تاریخی شاخص‌های ارزش‌گذاری و احتمال رشد نرخ ارز زمینه را برای آغاز یک موج صعودی فراهم کرده است. از سوی دیگر، تنش‌های سیاسی، انتخابات آمریکا، بحران‌های منطقه‌ای و ریسک تحریم‌ها می‌توانند فضای پرریسکی ایجاد کنند. بنابراین شرط اصلی برای بازگشت پایدار بورس، مدیریت ریسک‌های سیاسی و ایجاد ثبات اقتصادی است. اگر این شرایط مهیا شود، نیمه دوم سال می‌تواند نه تنها دوره‌ای برای خروج بازار از رکود باشد، بلکه فرصتی برای احیای اعتماد سرمایه‌گذاران و بازدهی مثبت در بازار سهام ایران نیز فراهم آورد.