پیامدهای خطرناک هراس زدایی از انجام جرم      

وحید حاج سعیدی؛ در سال های اخیر به دلایل گوناگون اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی شاهد قبح زدایی از برخی رفتارهای مجرمانه در جامعه هستیم!

مطالعات انجام شده در بیشتر کشورهاى جهان ـ على رغم اختلافات فرهنگى و اقتصادى ـ بیانگر این مطلب است که اکثر بزه کاران افرادى متعلق به خانواده هایی هستند که مولفه فقر فرهنگى، سستى اعتقادات مذهبى، بى قید و بند بودن از جهات اخلاقى، تغذیه و مسکن نامناسب و بى کارى در آنها دیده می شود.

با این وجود باید اذعان داشت شرایط اجتماعی سال های اخیر به گونه ای رقم خورده است که قوانین و تنبیهات بازدارندگی لازم را برای همه اقشار جامعه ( اعم از فقیر و غنی) نداشته اند. هر چند پیچیدگی قوانین آیین دادرسی کیفری و قوانین مجازات اسلامی تا اندازه ای که است که درک و فهم کامل این قوانین نیاز به تخصص و مهارت قضایی دارد و نمی توان به راحتی از لایه های مختلف این قوانین در شرایط گوناگون تفسیر کرد، اما آن چیز ی که در این قوانین ثابت و بلا تغییر است و قانونگذار برای آن مجازات تعریف کرده است «جرم» است. بر اساس قوانین موجود «هر رفتاری اعم از فعل یا ترک فعل که در قانون برای آن مجازات تعیین شده است جرم محسوب می‌شود.»

اما چیزی که درک آن لامحاله در سال های اخیر برای مردم عادی سخت تر شده است، نه افزایش میزان جرم، بلکه هراس زدایی از انجام جرم و پرداخت خسارت به آسان ترین روش یعنی پرداخت جریمه نقدی است تا جایی که در ماجرای چند سال قبل تصادف اصفهان که منجر به فوت یک بیگناه شد، مالک خودرو که دختر جوانی بود به راحتی عنوان کرد: «کشتیم که کشتیم؛ پولوشو می دیم!» 

هراس زدایی از انجام جرم در جامعه و تعمیم پرداخت جریمه نقدی ( که قطعاً در مقایسه با سایر مجازات ها آسان تر و مقبول تر است) به سایر تخلفات در جامعه باعث شده تا افراد در ارتکاب جرم، به جای بررسی شرایط میدانی و سایر مولفه های خاص مجرمان در زمان بروز بزه، تنها میزان موجودی کارت بانکی خود را در نظر بگیرند!

به نظر می رسد با کاهش ارزش پول ملی پرداخت هزینه جرائم از جرایم رانندگی گرفته تا جرایم خشن و ... بازدارندگی خود را به طور کامل از دست داده اند. چرا که در اکثر موارد این جرایم مادی در مقابل جرم یا بزه صورت گرفته، به قدری ناچیز هستند که برای پرداخت آن اصلاً نیازی به بررسی موجودی کارت نیست!

باید بپذیریم  عدم تناسب بین جرم انجام گرفته و جریمه اعمال شده، به معنای افزایش خودکار جمعیت بزهکار و خطاکار و خطرناک در جامعه است! سوگمندانه نداشتن عواقب سنگین مصادیق مجرمانه در جامعه خود باعث گرایش سایر افراد جامعه به این سمت و سو نیز می شود که اگر افزایش میزان سارق اولی ها  و جرایم خشن در سال های اخیر را مرتبط با این موضوع بدانیم سخنی به گزاف نگفته ایم!  به هوش...