حال و هوای پس از جنگ در تهران به روایت خبرنگار گاردین
نشریه گاردین در گزارشی به بررسی حال و هوای مردم پس از جنگ اخیر در تهران پرداخت و از ملی گرایی برخاسته از جنگ و آمادگی آن‌ها برای هرگونه حمله دوباره سخن گفت.
فرارو- نشریه گاردین در گزارشی با عنوان «مردم ایستاده‌اند؛ چطور جنگ، ایران را به سمت ملی گرایی روزانه سوق داده است» نوشت: حمله اسرائیل حس تازه‌ای از میهن پرستی را به وجود آورده و انتظارها برای آینده‌ای همراه با سیاست‌های اصلاح طلبانه را افزایش داده است.
به گزارش فرارو، در این گزارش که به قلم «پاتریک وینتور»، خبرنگار روزنامه بریتانیایی گاردین که به تهران سفر کرده، به رشته تحریر درآمده، آمده است: در میانه خرابه‌های ساختمانی که روزگاری خانه «احمد رضا ذوالفقاری» دانشمند هسته‌ای ایران در تهران بوده، کارگران در حال تخریب بقایایی هستند که در پی تلاش اسرائیل برای ترور نخبگان هسته‌ای، نظامی و سیاسی ایران به شکل غیرقابل تعمیری آسیب دیده است.
تکه‌ای از پیکر ایران
در ادامه این گزارش آمده است: ذوالفقاری در دانشکده مهندسی هسته‌ای در دانشگاه شهید بهشتی کار می‌کرد و سردبیر یک مجله در زمینه انرژی هسته‌ای بود. تمامی این موارد کافی بود تا او به هدف اسرائیل بدل شود. بدن بی‌جان او در میانه خرابه‌های خانه‌اش در کنار همسر و پسرش یافت شد. سه ساختمان مجاور نیز تخریب شده بودند و تقریبا ۵ نفر دیگر از جمله یک پسر ۱۱ساله کشته شدند. یکی از ساختمانهای آسیب دیده با پارچه‌ای آبی پوشانده شده بود که روی آن نوشته شده بود: «تکه‌ای از پیکر ایران»
ایجاد نوعی ملی گرایی
خبرنگار گاردین در ادامه می‌نویسد: گروهی از کارگران با پتک‌های سنگین به سختی از ستون‌های ناپایدار ساختمان بالا می‌روند تا بقایای این ساختمان را تخریب کنند؛ مصالح سست به زمین می‌خورند و گرد و غبار به آسمان می‌رود. ستونهایی که این کارگران بر روی آن ایستاده‌اند، در حالی که پتک می‌زنند، صدای جیرجیر می‌دهند؛ گویی این صداها استعاره‌ای از کشوری دارند که هنوز در حالت شوک است؛ نه در صلح است و نه در جنگ؛ اما نیاز به بازسازی دارد. بیش از یک هزار ایرانی در حمله اسرائیل جان باختند و برخی از جامعه‌شناسان حرفه‌ای چنین استدلال می‌کنند که یک ملی گرایی جدید در دیدگاه عمومی [جامعه] پدید آمده است.
تهران به سرعت در حال تغییر است
گزارشگر گاردین در ادامه می‌نویسد: شکی نیست که بر حسب ظاهر، تهران به سرعت در حال تغییر است و به میزان سالهای نوری با آنچه تصور و برداشت غربی‌هاست، فاصله دارد. قانون حجاب که از سوی محافظه‌کاران به تصویب رسیده بود و همچنان داخل پارلمان حکمفرماست، از سوی «مسعود پزشکیان»، رئیس جمهور اصلاح طلب ایران اجرا نشده است.
تصویر گاردین به نقل از «گتی ایمیجز» از جریان زندگی در تهران
خیابانهای تهران
پاتریک وینتور در ادامه می‌نویسد: خیابانهای سرزنده، اما آلوده شب هنگام تهران، بیشتر از آنکه به کابل شباهت داشته باشد، به خیابانهای بیروت شبیه است. گام بعدی این است که به زنان اجازه داده شود تا موتورسیکلت را برانند.
ملی گرایی روزانه
نعمت الله فاضلی، جامعه‌شناس فرهنگی می‌گوید تغییر بزرگی ممکن است در جریان باشد؛ چیزی که او به عنوان «پدیدار شدن یک ملی گرایی روزانه» توصیف می‌کند که در بازگشت به شعر حماسی و پادکست‌هایی در خصوص تاریخ ایران و نیز هزاران گفت‌وگوی معمول در کشور در خصوص هویت ایرانی بازتاب داده می‌شود.
فاضلی در این خصوص توضیح می‌دهد: پیش از جنگ نیز ما ایران را دوست داشتیم؛ اما یک حس آگاهانه نبود؛ اما بعد از جنگ، این مسأله به نقطه مرکزی و گفتمان ما تبدیل گشت. هر جایی در شهرها و روستاها که مشاهده می‌کنید، مردم در حال صحبت از ملت، هویت، جغرافیا و تاریخشان هستند. حس سرکوب ایران، ملت ما، سرزمین ما، فرهنگ ما و احساسات ما از سوی سیستم جهانی و خارجی‌ها خیلی مهم بود. این مسأله به تمایلی برای با هم بودن و [حس] مشترک ایرانی بودن منجر شد.»
گاردین همچنین به نقل از یک معلم می‌نویسد که چگونه دانش‌آموزانش [پس از جنگ] پرچم ایران را در عکس پروفایل‌شان در شبکه‌های اجتماعی می‌گذارند. شماری دیگر از رونق یافتن پادکست‌هایی در خصوص تاریخ ایران و نیز ابراز عشق به ایران از سوی خوانندگان ایرانی از جمله همایون شجریان می‌گویند.
تصویر گاردین به نقل از «گتی ایمیجز» از اجتماع مردان و زنان ایرانی با پرچم ایران در میدان آزادی
ایران با تمامی امثال ما زیباست
گزارشگر گاردین در ادامه می‌نویسد: عبدالکریم حسین زاده، معاون رئیس جمهور در امور توسعه روستایی خطاب به خبرنگاران می‌گوید: ایران با تمامی ما زیباست؛ نزدیک‌ترین دوستانم تنها کُرد نیستند؛ آن‌ها فارس، ترک، کُرد و بلوچ هستند. ما با همدیگر زندگی کرده‌ایم؛ به همدیگر عشق ورزیده‌ایم و یک دیگر را گرامی داشته‌ایم. ما ممکن است مانند همدیگر فکر نمکنیم؛ ما ممکن است عقاید مشترک نداشته باشیم؛ اما در ایران شکی در خصوص دوستی، میهن پرستی و عشق ما به سرزمین مادری‌مان وجود ندارد. » مسأله‌ای که اکنون تحت بحث و گفت‌وگو در ایران وجود دارد، این است که دولت چگونه به نمایش سرسختی که از مردم در زیر آتش نشان داده شده، پاسخ دهد.
مردم خود را ثابت کرده‌اند؛ حال نوبت مسئولان است
گاردین در ادامه گزارش خود می‌نویسد: تجربه جنگ ولو جنگ‌های کوچک می‌تواند ملت‌ها را تغییر دهد. علی اکبر ولایتی، مشاور رهبر عالی ایران چنین استدلال می‌کند: مردم خودشان را نشان داده‌اند و اکنون نوبت مسئولان است. روشهای قدیمی و منسوخ دیگر برای یک جامعه پس از جنگ کفایت نمی‌کند.
با این حال، تبدیل این کلیات به واقعیت در یک جامعه به شدت سیاسی و قطبی شده سخت است؛ تا جایی که حتی برنامه شجریان برای برگزاری یک کنسرت رایگان عمومی در فضای باز در میدان آزادی بخاطر بروز اختلافات سیاسی به هم خورد.
یکی از اصلاح طلبان می‌گوید: «چطور ما بسیار خوشنود باشیم، در حالی که قیمت ریال ۲۵ درصد در هفته گذشته سقوط کرد. فقر همه جا هست و کسی نمی‌داند آیا جنگی دیگر نزدیک است یا خیر.»
درخواست حسن روحانی، رئیس جمهور پیشین ایران
نشریه گاردین در ادامه گزارش خود می‌گوید: رئیس جمهور دو دوره پیشین از یک «راهبرد ملی» مبتنی بر خواست مردم دفاع کرده است. او گفته است این بحران بایستی دستورالعملی را برای تصحیح اوضاع و ساخت دوباره بنیانهای حکمرانی ایجاد کند.
او همچنین خواهان ایجاد یک آژانس اطلاعات مردمی شد که به دانشمندان پلت فرم و فرصتی را برای پدافند ایران و متنوع‌سازی رسانه‌ها با راه اندازی تلویزیون‌های خصوصی بیشتر و پایان بخشیدن به روابط پرچالش ایران با جهان از جمله کاهش خصومت با آمریکا بدهد.
اما فراتر از سیاستمداران، ۱۸۰ اقتصاددان خواهان نظم دوباره «پارادایم‌های سیاسی و اقتصادی ایران» شدند؛ همچنانکه ۷۸ دیپلمات سابق خواهان سیاست خارجی شدند که اجازه ندهد گام‌هایی که بایستی برای برداشته شدن تحریم‌ها ضروری است، به تعویق بیفتند.
به دیپلماسی فرصت بدهید
گزارشگر گاردین در ادامه می‌نویسد: اما همچنان مقاومتی در برابر تغییرات وجود دارد. محافظه‌کاران به دنبال تصویب قوانین سختگیرانه‌ای هستند که بتواند محتوای آنلاین را مسدود کند. با وجود چنین درگیری‌هایی، طبیعت پزشکیان این است که از چنین تقابل‌هایی اجتناب کند؛ اقدامی که گهگاهی به ناامیدی اصلاح طلبانی منجر می‌شود که او را انتخاب کردند.
فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت که خود تحصیل کرده در دانشگاه «هریوت وات» اسکاتلند است، از تعهد پزشکیان بر اقناع و حل مشکلات دفاع می‌کند. به نوشته گاردین، ساخت اتفاق نظر بر روی مسائل پیچیده اجتماعی در یک جامعه قطبی شده زمانبر است. مهاجرانی اصرار دارد پیشرفت در جریان است که بطور مثال می‌توان به مسأله حذف فیلترینگ از شبکه‌های اجتماعی خارجی نظیر تلگرام، شبکه ایکس و اینستاگرام اشاره کرد.
گاردین همچنین می‌نویسد: فضای پزشکیان برای برداشتن اصلاحات اقتصادی لازم به واسطه خشم سیاسی جهانی که از جنگ ۱۲ روزه به وجود آمده، خیلی محدود است و اکنون نیز تهدید اعمال دوباره تحریم‌های سازمان ملل وجود دارد. در نگاه بسیاری از ایرانی‌ها – چه اصلاح طلب و چه غیر اصلاح طلب- چنین دید گسترده‌ای وجود دارد که اروپا با اقدام خود در فعال‌سازی مکانیسم ماشه، در حال تأیید اقدام نامشروع اسرائیل در بمباران ایران است. [در ایران] خشم و عصبانیت از این وجود دارد که آمریکا اجازه بمباران [ایران را] داد یا از آن چشم پوشی کرد؛ آن هم در زمانی که مذاکرات در جریان بود و این مسأله که اروپا نیز خود را به عنوان طرف محکوم کننده این اقدام مطرح نکرد، سبب بی‌اعتمادی عمیقی شده که برگ برنده را به دست گروه‌های ضد غربی داده است.
رضا نصری، یک وکیل بین المللی نزدیک به اردوگاه اصلاح طلبان می‌گوید: «پیش از جنگ نگرانی از این بود که ترامپ ممکن است از هرگونه توافق امضا شده‌ای خارج شود؛ اما اکنون نگرانی از این است که او ما را بمباران کند. خیلی سخت است که بخواهیم در سیاست داخلی ایران ثابت کنیم مذاکرات مفید هستند و یا به برداشته شدن تحریم‌ها منجر می‌شوند.»
رضا نصری همچنین می‌گوید: «چنین درکی وجود دارد که ترامپ مسأله ایران را به اسرائیل برون سپاری کرده است. مردم چنین حسی دارند که ما مذاکره می‌کنیم و همزمان بمباران می‌شویم؛ خب چرا باید ما این کار را دوباره انجام دهیم؟ این کار برای هر دولتی که بخواهد دوباره به مذاکرات برگردد هزینه بر خواهد بود و اگر اروپا می‌خواهد چنینی اتفاقی بیفتد، کاملا راه اشتباهی را در پیش گرفته است. احتمالا بیشترین خروجی اعمال تحریم‌های مکانیسم ماشه این خواهد بود که ایران اروپا را از تمامی مذاکراتی که در آینده قرار است انجام شود، کنار بگذارد و بازرسان تسلیحاتی سازمان ملل را نیز اخراج کند. راه منطقی برای اروپا این است که مکانیسم ماشه را به تعویق بیاندازد و به دیپلماسی یک شانس [دوباره] بدهد.»
او همچنین گفت: «مسأله حق ایران برای غنی‌سازی اورانیوم در داخل کشور که ظاهرا علت درگیری‌ها شده، مسأله ساخت بمب، بازدارندگی و یا حتی انرژی هسته‌ای نیست، این مربوط به حفظ نماد عزت و کرامت است.»
گاردین در انتها می‌نویسد داخل حیات مسجد همت تجریش و در کنار قبور برخی از کشته‌شدگان جنگ ۱۲ روزه، یکی از معلمان ایرانی می‌گوید: «طبیعت من اینطور نیست که درباره هرچیزی ۱۰۰ درصد مطمئن باشم؛ اما اگر دوباره جنگ شود، ما آماده هستیم. ما از جنگ ۱۲ روزه یاد گرفتیم و آماده هستیم. این در اعماق قلب ایرانی‌ها وجود دارد که تسلیم نشوند؛ ما تحقیر نخواهیم شد.»
